Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

            ****Amăng hơtal rai ]uă jơmư sit nik dêh ]ar Việt Nam, Khua git gai Ping gah dêh ]ar Lào-ngă rah Khua mir sir dêh ]ar Lào, ơi Choumaly Sayasone hăng bơnai `u hơmâo nao ]uă [ôn prong Đà Lạt, mơguah lơ 20/8. {ơi Đà Lạt, Khua git gai Ping gah, Khua mir sir dêh ]ar Lào ơi Choumaly Sayasone bơni kơ Ping gah, gong gai Kơnuk kơna hăng mơnuih [ôn sang tring ]ar Lâm Đồng hơmâo ]ơkă jum hăng tơlơi pơpu\ prong laih anun kơdrưh kơ-ang. ~u lăi, tring ]ar Lâm Đồng ngă adơi ayo\ng hăng tring ]ar Chamapsak dêh ]ar Lào, dua bơnah hơmâo k^ pơkôl tơlơi ngă [ong hro\m mơ\ng thun 2012-2015, kiăng djru nao rai pơđ^ kyar tơlơi bơvih [o\ng huă mơnuih mơnam. Mơ\ng thun 2008-2012, tơlơi ngă hro\m plah wah tring ]ar Lâm Đồng hăng Champasak hơmâo ba glăi lu boh tơhnal tu\ yua hiam klă, amăng anun tring ]ar Lâm Đồng man pơdo\ng kơ tring ]ar Champasak sa boh sang hră abih tih rơnoh prăk 14 klai prăk,pơtô brơi tơlơi thâo thăi ]em rông hlô mơnong, pla gơnam tam đang hmua hơdră phrâo. Biă mă `u hơdră rông akan ia rơ-ơ\ djru kơ tring ]ar Champasak pơđ^ kyar bruă rông akan hồi hăng akan tầm sa thun pơ  hrui glăi mơ\ng 60-100 tơn akan asăt. ~u hăng  khua  mua dêh ]ar Lào nao ]uă XQ Đà Lạt hăng kông ty pơ ]ruh ngăn hơdră phrâo Glai bơnga Đà Lạt./.

****Mơgoah tôm brơi lơ 20/8, gru\p hyu mă bruă mơng Khul apăn bruă djuai ania Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang mă bruă hăng Jơnum min m’nuih [ôn sang [ôn prong Phan Rang – Tháp Chàm, tring ]ar Ninh Thuận kơ bruă ngă tui h’dră bruă, tơlơi phiăn amăng bruă pơtô juăt, mă yoa m’nuih apăn bruă, m’nuih mă bruă le\ djuai ania [ia\. H’dôm thun rơgao, bruă hyu roah m’nuih apăn bruă, m’nuih mă bruă djuai ania [ia\ dưi hmâo [ôn prong Phan Rang – Tháp Chàm gleng nao. Gơgrong ba tơbiă h’dôm h’dră pơtrun, h’dră bruă gleng nao hlâo hăng m’nuih apăn bruă le\ m’nuih djuai ania [ia\ h’đăp [ơi anai kiăng h’đong pran joa mă bruă, ngă giong klă bruă gơnong glông jao. Tui hăng gru\p hyu mă bruă, [ôn prong Phan Rang khom gleng nao truh bruă pơkă kual, roah m’nuih apăn bruă le\ m’nuih djuai ania [ia\ pơke\ hăng tơlơi pơkă hrom mơng [ôn prong; ngă gal brơi kiăng ană bă djo\p djuai ania hmâo tơhnal hrăm tui hăng mă bruă hăng gleng nao bruă pơlar m’nuih mu\t ping gah amăng m’nuih djuai ania [ia\ apăn bruă./.

****To\m brơi, lơ 20/8, [ơi Hà Nội, Khua mua g^t gai dêh ]ar ta pơgang tơlơi rơnuk rơnua lo\n ia hơmâo Jơnum klah ]un bruă mă ngă tui hơdai gum nao rai plah wah Ding jum kông an hăng Sang bruă wai lăng djo\p djuai ania mơnuih mơnam dêh ]ar pơtrut tui kơ bruă abih bang mơnuih [ôn sang djru hro\m pơgang lo\n ia rơnuk phrâo. Khua ano\m bruă wai lăng djo\p djuai ania mơnuih mơnam dêh ]ar ta ơi Nguyễn Thiện Nhân nao jơnum hro\m hăng đ^ pơhiăp bơni kơ bruă mă  mơ\ng kông an djo\p gưl pơtô lăi kơ gưl tring ]ar, tring glông, kuăl plơi pla. Laih anun, pơsir ta` djo\p bruă pơdjơ\ nao kơ tơlơi rung răng plơi pla să, phường. {rô hơtal jơnum anai, Ding jum kông an hơmâo jao gru kơnăl tơlơi bơni Pơgang  tơlơi rơnuk rơnua lo\n ia kơ Khua anom bruă wai lăng djo\ djuai ania mơnuih mơnam dêh ]ar ta ơi Nguyễn Thiện Nhân hăng hơdôm ]ô khua amăng ano\m bruă anai./.

****Kơiăng Khoa deh ]ar ta ơi Vũ Đức Đạm phrâo hmâo tơlơi g^t gai kơ bruă pơkra glăi bruă mă mơng h’dôm anom bơvih brơi, rông ba m’nuih hmâo kơnuk kơna pơanăn pơgang ba m’nuih m’nam amăng đơ đam deh ]ar. Tui hăng Tơlơi lăi pơthâo mơng {irô ding jum wai lăng m’nuih mă bruă tơhan rơka ruă hăng m’nuih m’nam kơ bruă pơsir k’đi đing đăo blơi s^ ]ơđai moai ngă ană rông hăng bruă bơvih brơi, rông bă ]ơđai moai [ơi Sang pha#t Bồ Đề, phường Bồ Đề, quận Long Biên, [ôn prong Hà Nội, Kơiăng Khoa deh ]ar ta ơi Vũ Đức Đam g^t gai {irô ding jum wai lăng m’nuih mă bruă tơhan rơka ruă hăng m’nuih m’nam g^t gai, gum hrom hăng h’dôm {irô ding jum, [irô bơdjơ\ nao k’tưn wai lăng, pel e\p, lăng tui kiăng pơhlôm h’dôm anom bơvih brơi, rông ba m’nuih dưi pơanăn pơgang ba m’nuih m’nam mă bruă tui djơ\ tơlơi pơkă amăng tơlơi phiăn./.

****Mơguah to\m brơi, lơ 20/8, [ơi anih djă pioh gơnam gru hơdor kơ Tôn Đức Thắng, Khua mir sir dêh ]ar ta hơđăp [ơi Mỹ Hòa Hưng, [ôn prong Long Xuyên, An Giang, arăng pơphun jơnum hơdor glăi hơtal 126 thun hrơi tơkeng kơ ơi Tôn Đức Thắng, lơ 20/8/1888- lơ 20/8/2014. Khua mir sir ơi Tôn Đức Thắng plơi pla `u pơ Mỹ Hòa Hưng, Long Xuyên, An Giang. ~u yơh pô ngă khua git gai tơlơi hơgo\m blung a kơ khul mơnuih mă bruă kông nhơn  Việt Nam thun 1920 laih anun sa amăng hơdôm ]ô khua prong git gai [ing mơnuih mă bruă pơdơi mă bruă  Ba Son thun 1925. Hơdor pioh bruă mă pơgôp pran jua prong mơ\ng ơi Tôn Đức Thắng, mơnuih mă bruă Ba Son, hăng hơdôm rơnuk ană tơ ]ô tơdơi anai pơ plơi Mỹ Hòa Hưng, [ôn prong Long Xuyên hăng tring ]ar An Giang kơtưn pran jua mă bruă [ư\ pơkra pran  jua hiam klă, thâo pơkrem, mă bruă tơpă, djơ\ hơnong hrăm tui mơ\ng ơi Tôn Đức Thắng, mơ\ng anun kơtưn hrăm tui gru kơnuih hiam pran jua klă Khua mir sir Hồ Chí Minh dơ\ng./.

****Amăng dua hrơi lơ 18 hăng lơ 19/8, gru\p lăng tui mơng Gru\p Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak nao mă bruă hăng tring glông Krông Pach hăng plơi prong Buôn Hồ kơ tơlơi ngă tui h’dră bruă gum m’nuih djru ngă h’kru\ đưm [ơi tring glông hăng plơi prong. {ơi dua anih anom, gru\p lăng tui pel e\p laih bruă ngă tui h’dră bruă tơlơi phiăn pioh kơ m’nuih djru ngă h’kru\ đưm. Hrom hăng bruă ngă tui h’dôm h’dră bruă gum m’nuih djru ngă h’kru\ đưm, h’dôm anih anom ăt gir run pơhroa hrom mơn lu h’dră bruă, djru gum sang ano# hmâo kơnuk kna pơanăn lăng ba hrưn đ^, h’đong tơlơi h’d^p m’da. {ơi Buôn Hồ, ră anai, abih bang mrô sang ano# gah h’dră bruă leng kơ hmâo rơnoh h’d^p găp [rô, dưm k’nar [u dah glông hloh rơnoh găp [rô mơng m’nuih do# hrom amăng sa anih pô do#. Dơng mơng thun 2012 truh ră anai, plơi prong djru laih hăng glăk djru pơdo\ng phrâo 31 bôh sang do# hăng pơkra glăi 25 bôh sang kơ h’dôm bôh sang ano# le\ m’nuih djru ngă h’kru\ đưm [ơi tring glông, plơi prong hăng mrô prăk rơbeh kơ 2 klai 500 klăk./.

****To\m brơi, lơ 20/8, Khul mă bruă mơ\ng khua mua tring ]ar Dak Nông nao sem lăng bruă mă prăp lui thun hrăm phrâo thun 2014-2015 laih anun bruă prăp lui pơtô hrăm sang hră gưl anet ]ơđai gah yu\ kơ 5 thun. Tui hăng tơlơi lăi pơthâo mơ\ng  tring glông Dak Glong, hơmâo 42 boh sang hră, 520 boh anih hrăm hăng 14 rơbâo 600 ]ô ]ơđai sang  hră. Prăp lui kơ thun hrăm phrâo,  Dak Glong  pơ alin 37 klai 500 klăk prăk man pơdo\ng sang hră anih hrăm phrâo, ming pơkra glăi sang hră tơ\i rơ\i kiăng kơ hơđong thun hrăm phrâo, amăng anun ming pơkra sang kơ [ing pơgang sang hră, sang ia jrao, sang juă glai, ia bơmun…mă yua 2 klai prăk blơi prăp gơnam yua pơtô hrăm hră. Khua mua tring ]ar Dak Nông, rơkâo, tring glông ngă gêh găl kơ bruă pơtô klă ]ơđai sang hră gưl anet mầm non, pơtô klă ]ơđai sang hră djuai [iă hrăm tơlơi yuăn-Tiếng Việt./.

            Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

            ****Ding jum tơlơi pơhing dêh ]ar Mianmar to\m brơi lơ 20/8, lăi pơthâo dêh ]ar anai hơmâo sa ]ô mơnuih arăng đăo đing [ă kman tơlơi duăm ruă Ebola. Anun le\, mơnuih đah rơkơi dêh ]ar Mianmar phrâo nao ngui pơ dêh ]ar Thái Lan glăi mmo\t to\m brơi. Laih mă drah pơ ]rang lăng, mơnuih đah rơkơi anai, duăm hlor pơ-iă drơi tui hăng tơlơi kơnăl [ă kman Ebola ngă, ngă kơ rơbêh sa rơbâo ]ô mơnuih djai lu biă mă `u pơ kuăl Mi ju\ châu Phi. Ding jum tơlơi pơhing dêh ]ar Mianmar brơi thâo, pô duăm anun to\m mă bruă pơ dêh ]ar Ghinê hăng Liberia laih anun glăi pơ tơdron rơdêh por Yangon lơm 8 mông klăm mmo\t lơ 19/8 lơm anun duăm hlor kơtang. Ră anai, arăng glăk pơjrao `u pơ sang ia jrao prong Yangon./.

****Deh ]ar Êj^p iâu pơthưr deh ]ar Israel hăng deh ]ar Palestin tô glăi h’dôm bruă bơk’toai hloai tui pô ngă go\ng jơlan mơng deh ]ar anai, tơdơi kơ pơkôl pơdơi pơnah [ơi k’dư Gaza hmâo tơlơi ngă soh amăng rơnu\] lơ 19/8. Tôm brơi, {irô ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Êj^p brơi thâo, deh ]ar Êj^p [uh tah h’tai biă kơ tơlơi pơkôl pơdơi pơnah [ơi k’dư Gaza rai h^. Tơlơi anai s^t `u amra hmâo dơng lu m’nuih rơka ruă djai bru\ hăng m’nuih [ôn sang hăng ngă tơlơi rung răng [ơi k’dư Gaza jing k’tang hloh. Ră anai, deh ]ar Êj^p ăt djă pioh mơn h’dôm bruă bư\p hăng Palestin hăng Israel kiăng pơtru\t h’dôm bơnah ngă tui pơdơi pơnah hmâo sa vo\t dơng hăng pơ phun bơk’toai klă./.

            ****Pơhiăp [ơi mông jơnum [ơi Kualumpur dêh ]ar Malaysia to\m brơi, lơ 20/8, Khua ding jum ling tơhan dêh ]ar anai ơ Hisamutdin Husein brơi thâo, kơnuk kơna dêh ]ar anai phrâo bơkơtoai nao rai kơ bruă hơduah rơdêh por dêh ]ar anai rơngiă, rơdêh por MH370, amăng anun djru prăk hơduah hro\m dêh ]ar Austraylia. Tui hăng khua anai lăi, jơnum klâo bơnah dêh  dêh ]ar Malaysia, Austraylia hăng Khe] pơdjơ\ nao kơ rơdêh por MH370 rơngiă amra pơphun [ơi dêh ]ar Austraylia. Sa boh [at tô ling tơhan sơlup nao laih pơ kuăl hơmâo tơlơi truh. Ră anai, hơdôm boh [at tô anai nao truh pơ plơi prong jưh jom Jakarta, Indonesia pioh sem lăng ano\ ming pơkra glăi hơdôm [at tô hlâo kơ nao pơ ataih./.

****Deh ]ar Thụy Sĩ phrâo hơngah djru h’dôm m’nuih s^ mơnong [o\ng huă hăng a`am pơtam bôh troh mơng Khul pơlir h’b^t kual châu Âu amăng bruă du\ pơgiang gơnam tam găn gao deh ]ar Thụy Sĩ kiăng ba nao pơ\ deh ]ar Nga. Anom bruă ala ]ar gơgrong gah bruă đang hmua deh ]ar Thụy Sĩ brơi thâo, hlâo kơ anun h’dôm anom m’nuih pơkra ia tơsâu rơmô, a`am m’nong hlô, [ing s^ a`am pơtam bôh troh mơng Khul pơlir h’b^t kual châu Âu rơkâo laih deh ]ar Thụy Sĩ yoa kual lon deh ]ar anai kiăng găn gao du\ pơgiang s^ gơnam tam phrâo lăi anun nao pơ\ deh ]ar Nga. Anai dưi lăng nao h’dră mơ\ lu bôh anom bơvih [o\ng châu Âu be\ tơlơi kom pơ ala glăi mơng Matxcơva. Dưi thâo le\, deh ]ar Thụy Sĩ [u hmâo amăng hră ]ih anăn h’dôm bôh deh ]ar hmâo Nga kom blơi mu\t gơnam tam ôh yoa kơ deh ]ar anai [u gum hrom ba tơbiă h’dôm bruă phăk tơhmal k’tang t^t mơng kual yu\ rong lon tơnah pioh kơ Nga, bơdjơ\ nao tơlơi rung răng [ơi Ukraina hăng bruă Krưm mu\t hrom deh ]ar Nga./.

****Tui hăng sa tơlơi pơmin ep phrâo mơ\ng ano\m bruă boh thâo phrâo ia rơgơi dêh ]ar Mi lăi pơthâo, rơman glai amăng kuăl châu Phi ră anai hro\ kơtang biă mă yua arăng  do\p hyu pơnah mă bla. Yap mơ\ng thun 2010-2013, hơmâo năng ai `u 100  rơbâo drơi roman glai arăng pơnah [ơi châu phi. Tơdah yap wo\t rơman tuh ană, rơman châu phi hro\ truh 2-3%./.

            Pơblang hăng pôr “ R]om H’Ly-Nay Jek-Siu H’Prăk