Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

          ****Tlăm tôm brơi, [ơi Anom ngă lơphe\t tu\ jum toai deh ]ar Khe\], ơi Lê Hồng Anh, Khoa gum bruă Ding jum k’đi ]ar, Khoa gum bruă Gru\p g^t gai Ping gah, Khoa pơ ala mơng Khoa g^t gai Ping gah ơi Nguyễn Phú Trọng hmâo laih mông bơk’toai hăng Khoa g^t gai Ping gah, Khoa mir sir deh ]ar Khe\] ơi Tập Cận Bình. Amăng bruă bư\p, tơlơi mơ\ dua bơnah gleng nao phun le\ tơlơi rô nao rai dua Ping gah, dua deh ]ar Việt Nam hăng Khe\]. Dua bơnah tu\ ư hrom bruă djă pioh hăng pơlar k’jăp klă, h’đong amăng djo\p m’ta bruă; laih anun g^t gai h’dôm [irô bơdjơ\ nao mơng hrim bơnah ngă tui tơlơi pơmin hrom mơng khoa g^t gai gưl glông dua Ping gah, dua bôh deh ]ar, tơpă ngă tui “Tơlơi pơkôl kơ h’dôm phiăn pơkă phun g^t gai pơsir tơlơi [ơi ia rơs^ Việt Nam hăng deh ]ar Khe\]”, wai lăng klă k’đi tơlơi hăng pơsir h’đong djo\p tơlơi brơsoa [ơi ia rơs^ Ngo\, djơ\ hăng tơlơi ]ang rơmang hăng bôh tu\ yoa phun, sui thun mơng m’nuih [ôn sang dua bôh deh ]ar, gum h’go#p mu\t amăng tơlơi rơnuk rơnoa, h’đong, pơdrong sah mơng kual. Khoa g^t gai Ping gah, Khoa mir sir deh ]ar Khe\] ơi Tập Cận Bình pơs^t Ping gah, Go\ng gai hăng m’nuih [ôn sang deh ]ar Khe\] lăng yôm tơlơi đ^ kyar bruă rô nao rai hăng deh ]ar Việt Nam hăng tu\ ư hrom khoa g^t gai gưl glông dua Ping gah, dua bôh deh ]ar amra k’tưn gleng nao, g^t gai, djă pioh tơlơi rô nao rai mơng dua bôh deh ]ar pơlar klă hiam, h’đong; g^t gai ngă tui klă h’dôm tơlơi pơmin hrom kiăng h’kru\ hăng pơlar tơlơi rô nao rai dua Ping gah, dua bôh deh ]ar mơ\ Khoa g^t gai dua bơnah tu\ ư hrom amăng tal nao ]oa\ anai./.

****Klăm tơm brơi lơ 27/8, khua g^t gai ping gah dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Phú Trọng, nao mă bruă ha\ng khul khua ping gah tring ]ar, laih anu\n khul khua mua pơ pro\ng tring ]ar Hà Giang. Ngă tui tơlơi pơtru\n mơng jơnum pro\ng ping gah tring ]ar tal 15, wơt dah do\ bư\p lu tơlơi gleh glăn tơnăp tăp, samơ\ tring ]ar Hà Giang ăt pơđ^ kyar GDP mơng thu\n 2011-2013, yăp lăng rơbeh 10%/thu\n, pơhrui glăi prăk kăk rim ]ô mơnuih thu\n 2013 le\ 14 klăk 600 rơbâo prăk/sa ]ô, đ^ hloh thu\n 2010 le\ 2 wơt. Mrô sang ano\ [un rin do\ giăm 27%. Bruă ako\ pơdơng ping gah hơmâo lu pơblih phrâo. Tring ]ar ăt hur har pre lui hlâo tơlơi jơnum prong ping gah djo\p gơno\ng bruă. Pơhiăp klaih tru\n [ơi mông mă bruă, khua ping gah dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Phú Trọng lăi pơs^t, Hà Giang le\ sa boh tring ]ar yôm pơ phanư bia\ mă, ama\ng bruă pơgăng wai lăng lo\n ia, lo\n glai adai rơhoong [u klă đơi ôh, laih anu\n tơnăp tăp. Khă anu\n hai, ama\ng hơdôm thu\n blan laih rơgao, ping gah, go\ng gai kơnuk kơna, khul tơhan ha\ng mơnuih [ôn sang djo\p djuai ania [ơi Hà Giang gir ktưn kơtang kơt^t, pơsur anur tơlơi kơtang mơng abih ba\ng mơnuih [ôn sang ba glăi tu\ yua lăp kơ mơak bia\ mă [ơi djo\p bruă mă./.

****{rô djơ\ tal h’dor glăi 69 thun hrơi Pơdo\ng lon ia lơ 2/9, tlăm tôm brơi lơ 27/8, [ơi Anom mă bruă Khoa mir sir, ơi Trương Tấn Sang Khoa mir sir deh ]ar ta bư\p [o# m’ta pơsur [ing khoa pơ ala Ping gah Khul bơvih [o\ng deh ]ar ta. Amăng mông bư\p, Khoa g^t gai Ping gah mơng Khul bơvih [o\ng brơi thâo: Hrim thun Khul bơvih [o\ng deh ]ar ta gum pơ]ruh giam truh 40% mrô ngăn drăp deh ]ar ta hăng rơbeh kơ 30% mrô đ^ kyar GDP mơng đơ đam deh ]ar. 5 thun rơgao, Ping gah Khul bơvih [o\ng deh ]ar ta gum hrom djru m’nuih m’nam 10.500 klai prăk, pơhlôm bruă mă kơ 1 klăk 300 rơbâo ]ô m’nuih mă bruă. Khoa mir sir deh ]ar ta rơkâo Khoa Khul bơvih [o\ng Kơnuk kơna tanh pel e\p glăi, dăp glăi mrô kông ngăn, laih anun doah e\p klă anom phrâo pioh s^ mdrô pơđ^ rơnoh bơk’tưn hăng bruă mă yoa bôh thâo phrâo măi mo\k phrâo kiăng ngă brơi mrô gum hơgo#p GDP đ^ lu, ngă brơi bruă bơvih [o\ng hmâo yăk pơplih prong./.

****“Bruă ngă pơ plông, pah bơni pơ pu\ đ^ mơnuih, [u hu^ hơge\t ôh, pơs^t hră pơar kho\m hơmâo dưm kơnar, djơ\ kho\p, laih anun jơlan hdră tui pel e\p djơ\ kơjăp”, anu\n le\, tơlơi g^t gai tru\n mơng kơ ia\ng khua mir sir dêh ]ar ta, yă Nguyễn Thị Doan, kơ iăng khua tal sa gah khul grup pah bơni kơnuk kơna ta, [ơi mông jơnum ]rong lô gah jơlan hdră pơđ^ h^ tơlơi mă bruă hiam mơng hdôm khul [irô ding jum, sang bruă, khul gru\p mơng kơnuk kơna, ako\ pơjing mơguah hrơi tơm brơi [ơi Hà Nội. Hdôm khua ding kơna hmâo gơ`a\m nao tơlơi ]rông lô, laih anu\n rơkâo đ^ jơlan hdră pơđ^ h^ tơlơi mă bruă ama\ng khul  tơlơi pơ plông, hyu pel e\p lăng mơng khul ako\ pơdơng tơlơi pơ plông- pah bơni mơng kơnuk kơna ta jơh ha\ng tơlơi mă brua\ mơng khul, bôh nik `u pơblih phrâo jơlan hdră mă bruă djơ\ tui ha\ng tơlơi hơmâo hơđăp mơng khul gru\p tơlơi pơ plông, kiăng pơđ^ h^ tơlơi pơ pu\ bơni djơ\, rơđah rơđong, hơmao tui klôn./.

            ****Tôm brơi lơ 27/8, Gơnong bruă wai lăng bruă pơtô juăt tring ]ar Dak Lak pơ phun bruă jơnum klah ]un glăi thun hrăm 2013-2014 hăng lăi pơthâo bruă mă thun hrăm phrâo 2014-2015. Tui hăng tơlơi lăi pơthâo glăi mơng Gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar Dak Lak, thun hrăm phrâo rơgao tring ]ar hmâo 25 bôh sang hră ngă tui djơ\ bôh tơhnal deh ]ar pơkă, đ^ tui mrô sang hră djơ\ hăng tơhnal pơkă truh kơ 275 bôh sang hră. Đơ đam tring ]ar hmâo rơbeh kơ 30 ]ô ]ơđai pơs^t hrăm rơgơi gah deh ]ar, do\ng tal 2 amăng mrô 10 bôh tring ]ar amăng kual To\ng krah hăng kual }ư\ Siăng. Hăng H’dră pơkă giam hmâo 1 rơbâo bôh sang hră hăng rơbeh kơ 450 rơbâo ]ô ]ơđai sang hră h’dôm gưl amăng thun hrăm phrâo 2014-2015, gơnong bruă pơtô juăt tring ]ar Dak Lak prăp lui djo\p sang hră anih hrăm, nai pơtô, kiăng pơhlôm klă bruă pơtô hăng pơhra\m. Amăng anun, tring ]ar gleng nao pơtô juăt abih bang kơ ]ơđai h’dôm m’ta, k’tưn h’dôm bruă mă gah rơngiao kơ mông hrăm [ơi sang hră hăng ]ơđai sang hră, laih anun hmâo h’dôm bruă pơsir rơđah đông kiăng djru hmao tlôn bruă pơtô juăt kual tơnap tap./.

****Hrơi tơm brơi lơ 27/8, {irô jơnum min mơnuih [ôn sang tring ]ar Dak Nông, ako\ pơjing tơlơi jơnum 3 thu\n nga\ tui tơlơi mă jia, yua prăk mơng lo\n glai adai rơhoong. Anai le\ tring ]ar pơdă tal 5, lơm 33 boh tring ]ar, [ôn prong tar [ar dêh ]ar ta, hơmâo nga\ tui hiam tơlơi anai, hăng rơnoh prăk mă pơhrui glăi 50 klai prăk/thu\n. Rơgao 3 thu\n nga\ tui, keh prăk pơgăng wai lăng ha\ng pơđ^ kyar rưng kyâo tring ]ar Dak Nông, mă pơhrui rơbeh 124 klai prăk mơng rưng kyâo glai glô, mơng hdôm anih anâm tu\ mă prăk kăk anai. Yăp truh ră anai, tring ]ar hơmâo [ơk pha rơbeh 95 klai prăk, brơi hơdôm mơnuih wai lăng glai glô, laih anu\n hdôm công ty kơnuk kơna, [irô jơnum min mơnuih [ôn sang [ơi djo\p să, plơi pla ala [ôn do\ giăm ha\ng glai glô. Ama\ng anu\n, rơbeh 1050 boh sang ano\ tu\ mă tơlơi pơgăng wai lăng rưng kyâo glai glô, rim thu\n tu\ mă mơng 3 – 5 klăk prăk/sa boh sang ano\ pioh wai lăng glai glô, hơmâo jao laih. Mrô prăk anai wơt dah anet, samơ\ hơmâo hgum gôp brơi mơnuih [ôn sang pơhrui glăi prăk kăk, pơđ^ h^ tơlơi wai la\ng rưng kyâo glai glô./.

Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

            ****{irô por tơlơi pơhing deh ]ar Mi phrâo brơi thâo Kơnuk kơna deh ]ar anai glăk iâu pơhrui pơjing sa khul pơlir h’b^t prong djru k’]a\o bruă ling tơhan kiăng pơđam nao khul tơhan Kơnuk kơna Khul đăo Islam pơanăn mă ha jan [ơi deh ]ar Syri lom bơk’toai pơhư prong h’dôm bruă k’sung blah hăng rơdeh por [ơi kual dưr deh ]ar Iraq. Tui hăng tơlơi pơhing phrâo lăi anun, deh ]ar Mi glăk ]ih anăn [ing go\p hăng h’dôm bôh deh ]ar amăng kual Trung Đông kiăng pơtru\t doăh e\p tơlơi do\ng yoa hăng bơnah k’đai glăi h’đong [ơi deh ]ar Syri [u dah sa bruă blah [ơi deh ]ar anai. H’dôm bôh deh ]ar hmâo anăn amăng hră ]ih hmâo deh ]ar Australia, Ănglê, Gioóc-đa-ni, Kata, A-rập Xê-út, Thổ Nhĩ Kỳ hăng h’dôm bôh deh ]ar kual A-rập./.

****Tơlơi ple\ hră ruah khua mir sir phrâo dêh ]ar Apganistan, hlăk bưp tơlơi răm [a\m, yua khua tơbia\ ana\n, ơi Abdullah  Abdullah, s^t nik to\m pah lui h^ bruă ju\ yăp glăi  hră lơ tri. Hlâo kơ anun yua kơ ara\ng lăi tơlơi plư pla]. Dêh ]ar Apganistan pơs^t ju\ yăp glăi hră lơ tri ple\ hră ruah khua mir sir, gah yu\ tơlơi tui lăng su\ mơng Sang hgum hơb^t djo\p dêh ]ar, kiăng pơjưh h^ tơlơi bơrơjah na nao, hlơi pô dưi hloh djơ\ tui ha\ng tơlơi phiăn. Rơgao ju\ yăp glăi, pơ phun pơdơi glăi mơguah hrơi tơm brơi, hlăk khul khua ding kna tui lăng su\ mơng ơi Abdullah  Abdullah, pôr pơthâo to\m pah lui h^, [u pơ plông dơng tah./.

            ****{irô por tơlơi pơhing deh ]ar Malaysia tôm brơi lơ 27/8 brơi thâo, khul ling tơhan deh ]ar Mi hăng Malaysia tal blung a pơ phun pơhra\m hrom [ơi ala ]ar Sabah giam ia rơs^ Ngo\ kiăng k’tưn pơgang rơnuk rơnoa [ơi kual anai. Hăng hang ia rơs^ ataih, găn gao dleh tơnap hăng đam [ơi kual [u h’đong kual dơnung deh ]ar Philippin, Sabah yơh anih anom mơ\ [ing ngă pirat juăt do\p kiăng ngă h’dôm bruă do\p mă m’nuih ngă ano# sông mă hăng prăk. H’dôm hrơi je# hăng anai, deh ]ar Mi hăng Malaysia pơ phun na nao h’dôm bruă pơhra\m hrom ling tơhan, amăng anun, Mi ba vo\t rơdeh por ling tơhan phrâo hloh rơnuk anai kah hăng F-22 nao pơdah bruă pơhra\m./.

****Tơlơi ngui ngor Việt Nam, amra ako\ pơjing 2 hrơi lơ 13 ha\ng lơ 14 blan 9 pơ\ ana\p anai [ơi plơi pro\ng jưh jom Tôkyô. Dêh ]ar Japan. Anai le\ thu\n tal 7 na nao tơlơi ngui ngor Việt Nam, dưi ako\ pơjing [ơi dêh ]ar Japan, laih anun anai le\ thu\n tal blung tơlơi suang Rối ia pơdah [ơi anai. Hơmâo lu mơnuih [ôn sang dêh ]ar Japan hăng mơnuih Việt Nam hơd^p mơda [ơi dêh ]ar Japan rim thu\n tơguan tơlơi ngui ngor anai, kiăng rai pơbưp tơlơi ngui ngor, gru grua phiăn juăt, tơlơi khăp nao rai. Hơmâo giăm 150 rơbâo ]ô mơnuih rai lăng thu\n hlâo dih, hasa tơlơi kơnal, ba glăi tu\ yua  tơlơi ngui ngor anai. Khul mnuih ako\ pơjing ]ang rơmang, hơmâo [ia\ hloh 150 rơbâo ]ô mơnuih rai ngui ngor thu\n anai./.

****Deh ]ar Grek glăk hmâo mă tơlơi gum djru mơng Khul pơlir h’b^t châu Âu kiăng k’do\ng glăi hăng tơlơi apui [o\ng dlai ngă [ơi djo\p anih anom gah kual to\ng krah deh ]ar anai. Dơng mơng lu hrơi rơgao, kual to\ng krah deh ]ar Grek hmâo h’dôm pluh tơlơi apui [o\ng dlai k’tang t^t. Tui hăng tơlơi lăi pơthâo glăi phrâo hloh, hmâo laih [ia\ biă mă `u 2 ]ô m’nuih amăng anun sa ]ô ling tơhan pơgang apui [o\ng, sa ]ô m’nuih [ôn sang djai yoa kơ apui [o\ng dlai. H’dôm rơbâo e\ktar đang ro\k, phun pla apui [o\ng abih kơnong kơ dua hrơi. {irô pơkă lăng hlâo hyuh hyang lon adai deh ]ar Grek pơkă lăng hlâo amăng h’dôm hrơi pơ\ anăp [ơi kual anai do# hơnong dơng rơnoh pơiă rơbeh kơ 43 độ C hmâo tôm adai pơiă hang dơng./.

        ****{irô wai lăng gah tơlơi truh mơng hyuh hyang hơjan ang^n [ơi dêh ]ar India tơm brơi lăi pơthâo, dua hrơi rơgao hơmâo [ia\ hloh 10 ]ô mơnuih djai, laih anu\n rơbeh 1 klăk 200 rơbâo ]ô mơnuih [ơi kual Ngo\ Dưr dêh ]ar anai, yua ia ling dâu\ kơtang. Ama\ng rơbeh 10 hrơi rơgao, [ơi kual Ngo\ Dưr dêh ]ar anai, hơmâo hơjan pro\ng kơtang kơt^t, [ơi hơdôm ia krông ia ling blai ktang, lo\n tơhlôm lu anih. Ră anai go\ng gai ala ]ar Bra-mu-pu-tra, ako\ pơjing rơbeh 200 anih do\ đap jăng jai brơi 165 rơbâo ]ô mơnuih rơngiă sang do\ ano\ p^t./.