Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta:

****Ăt amăng hơtal rai mă bruă pơ kuăl ]ư\ siăng, to\m brơi, lơ 6/8, Kơ-iăng Khua g^t gai pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta ơi Uông Chu Lưu ba jơlan hlâo khul khua mua gơnong dlông pơblih pơkra tơlơi phiăn dêh ]ar hơmâo mă bruă hăng khua mua tring ]ar Dak Lak kơ bruă ngă tui Hră klah ]un yom mrô 92 mơ\ng Ding jum kơđi ]ar brơi ngă tui Hră pơtrun prong mrô 49 pơblih phrâo tơlơi phiăn dêh ]ar truh thun 2020. Pơhiăp [ơi mông jơnum, Kơ-iăng Khua g^t gai pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta ơi Uông Chu Lưu lăi, bruă pơblih phrâo tơlơi phiăn jing yom biă mă pioh ako\ pơdo\ng kơnuk kơna tơpă, rơgoh, djơ\ hơnong. ~u ăt pơ alum hro\m tơlơi tơnap mơ\ng tring ]ar Dak Lak hăng do\ng yua bruă mă pioh sem ep kơđi pơsir kơđi djơ\ hăng tơlơi phiăn. {rô djơ\ hơtal nao ]uă anai, klăm to\m brơi, lơ 6/8, ơi Uông Chu Lưu nao ]uă hăng mă bruă tôm [ing mơnuih apăn bruă [ơi ano\m bruă Gong phun pơtui jua pơhiăp Việt Nam pơdo\ng [ơi kuăl ]ư\ siăng. Tơdơi kơ hmư\  Khua ano\m bruă gong phun pơtui jua pơhiăp Việt Nam do\ [ơi ]ư\ siăng lăi pơthâo bruă mă, tơlơi gơ grong yom mơ\ng [ing mă bruă [ơi anun hơmâo ngă laih thun blan rơgao laih anun ako\ bruă pơđ^ kyar d^ da gla kơ`, ơi Uông Chu Lưu Kơ-iăng Khua g^t gai pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta bơni biă mă boh tơhnal dưi ngă mơ\ng [ing apăn bruă Gong phun pơtui jua pơhiăp Việt Nam do [ơi kuăl ]ư\ siăng rơbêh kơ 20 thun rơgao, ơi Uông Chu Lưu lăi le\, bruă Gong phun pơtui jua pơhiăp Việt Nam do\ [ơi kuăl ]ư\ siăng pơtui năm mơta tơlơi pơhiăp djuai [iă kuăl ]ư\ siăng yom biă mă kơ bruă kơđi ]ar, yua anun Gong phun pơtui jua pơhiăp Việt Nam khom hơmâo lu tơlơi pơblih hơdră pơtui jua pơhiăp, boh yom phun pơtô pơblang, kiăng ba hiăp ping gah, Kơnuk kơna dưi truh kơ mơnuih [ôn sang. Ơi Uông Chu Lưu, Kơ-iăng Khua g^t gai pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta lăi :

Hăng bruă mă dưi hơmâo Ping gah, Kơnuk kơna jao mă bruă do\ [ơi anih yom kơ dêh ]ar ta, abih bang adơi ayo\ng  mă bruă pơblang hăng pơhiăp kho\m gir kơtir hloh, ngă pơgiong bruă jao. }ang rơmang [ing ta ngă klă hloh, ba tơlơi pơhing phrâo hmar hloh, ta` pơtruh kơ mơnuih [ôn sang hmư\ tơpă, tong ten djơ\ hơdră. Ăt [ing gih yơh, jing mơnuih pơtruh nao rai, je\ giăm plah wah Ping gah, Kơnuk kơna ta hăng mơnuih [ôn sang [ing ta. }ang rơmang [ing gih pơtô hrăm bruă mă hơde] hmar hloh, blơi prăp gơnam mă bruă lu hloh, ano\ yua phrâo ia rơgơi, ngă gêh găl kơ [ing adơi ayong mă bruă  pơblang hăng pơhiăp, kiăng ba tơlơi pơhiăp mơ\ng Ping gah, Kơnuk kơna ta truh kơ ană plơi pla, kơ mơnuih [ôn sang ./.

****Tôm brơi, lơ 6/8/2014, [ơi Hà Nội, Kơiăng Khoa deh ]ar, Khoa {irô ding jum pơtôm hiăp deh ]ar ta ơi Phạm Bình Minh bơk’toai hăng Khoa {irô ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Triều Tiên ơi Ri Su Yông glăk do# ]oa\ deh ]ar Việt Nam. Kơiăng Khoa deh ]ar ta pơs^t deh ]ar Việt Nam lăng yôm hăng kiăng k’tưn tơlơi rô nao rai jiăng mah hăng deh ]ar Triều Tiên; bơni dua bôh deh ]ar djă pioh dơng bruă pơplih nao rai gru\p hyu ]oa\ jơmư h’dôm {irô ding jum, gơnong bruă kiăng thâo hluh nao rai tơdroă hloh, doah e\p klă h’dôm bruă pơsir hăng h’dră djơ\ hloh kiăng ngă brơi bruă bơvih [o\ng, s^ mdrô, bôh thâo, bơk’jăp drơi jan hmâo yăk đ^ kyar phrâo djơ\ hăng tơhnal gal hăng tơlơi dưi mơng hrim bôh deh ]ar. Ơi Ri Su Yông ]ang rơmang dua {irô ding jum pơtô hiăp ngă tui dơng bruă pơtru\t gum hrom kơplah wah dua bôh deh ]ar, k’tưn gum hrom amăng h’dôm tơlơi jar k’mar hăng amăng kual. Dua bơnah ăt lăi pơthâo nao rai mơn h’dôm tơlơi jar k’mar, amăng kual hăng h’dôm tơlơi h’dai bơ gleng nao, amăng anun hmâo tơlơi [ơi deh ]ar Triều Tiên hăng [ơi ia rơs^ Ngo\./.

            ****Mơguah hrơi to\m brơi, lơ 6/8, [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh, khul pơlir djo\p ano\m bruă ngă giăng mah hăng ta] rơngiao pơphun jơnum hơdor glăi hơtal 49 thun hrơi ako\ pơjing kơnuk kơna dêh ]ar Singapor laih anun 10 thun ako\ pơjing khul ngă giăng mah plah wah Việt Nam-Singapor [ơi [ôn prong Hồ Chí Minh. Anai le\, mông gêh găl kiăng pơdah rai tơlơi khăp giăng mah plah wah mơnuih [ôn sang [ôn prong lăi pha hăng Việt Nam lăi hro\m hăng mơnuih [ôn sang dêh ]ar Singapor. Dơ\ng mơ\ng blan 9/2013, dua bơnah hơmâo ako\ pơjing tơlơi ngă giăng mah mơak klă, pơđ^ kyar lu bruă. Amăng thun rơgao, rơnoh prăk pơ alin nao rai dua bơnah, pơđ^ tui rơnoh prăk dêh ]ar Singapor pơ alin [ơi Việt Nam truh 4 klai 400 klăk đô lar Mi. Ră anai, dêh ]ar Singapor jing lo\n ia ngă [o\ng hro\m prong biă mă  do\ng hơtal klâo [ơi Việt Nam, hơmâo giăm 1.300 kơ]ăo bruă  glăk ngă tui, rơnoh prăk pơ alin truh kơ 30 klai đô lar Mi./.

            ****Mơgoah tôm brơi lơ 6/8, Kơiăng Khoa deh ]ar ta ơi Hoàng Trung Hải pel e\p laih rơnoh pơkă rơ-wang bruă jơlan rơdeh treng [ôn prong Hồ Chí Minh ]ra\n Metro mrô 1 Bến Thành nao pơ\ Suối Tiên. Kơiăng Khoa deh ]ar ta ơi Hoàng Trung Hải pơs^t yôm h’dôm tơlơi gir run mơng [ôn prong Hồ Chí Minh amăng bruă pơsir prăk mă yoa hăng pơsir anih anom pioh man pơkra. Kơnong kơ sa dua bôh sang ano# [ơi tring ]ar Bình Dương akă gư\t r^t đuăi, Kơiăng Khoa deh ]ar ta rơkâo Khoa tring ]ar anai tanh pơsir hăng kaih hloh le\ blan 10 khom giong. Kơiăng Khoă deh ]ar ta lăi le\: rơ-wang bruă phun `u dưi ngă tui rơnoh man pơkra laih hăng glăk amăng rơ-wang gleng nao bruă dăp h’dră. Yoa anun tơlơi pơkă djơ\ tơhnal pơhlôm amăng bruă dăp h’dră khom gleng nao k’jăp, khom pơmin nao hlâo tơlơi pơplih hyuh hyang lon adai, lon m’nai, rơhuông adai./.

****Kiăng kơtưn  tơlơi ngă jiăng mah hơmâo baih mơ\ng hlâo, pơtrut tui tơlơi pơđ^ kyar djo\p bơnah plah wah dua bơnah tring ]ar hơmâo jơlan goai dêh ]ar hro\m glông truh 76 km, to\m brơi, lơ 6/8, [ơi [ôn prong Kon Tum, tring ]ar Kon Tum pơphun jơnum khua mua dua boh tring ]ar Kon Tum gah Việt Nam hăng tring ]ar Sekong gah dêh ]ar Lào. Jơnum anai, khua mua dua bơnah lăi, kiăng pơtrut tui tơlơi ngă hro\m tui hăng tơlơi k^ pơkôl djru nao rai pơtô hrăm [ing mă bruă, pơtô bruă mă kơ hlăk ai tơdăm dra hrăm gưl prong, hrăm bruă mă, pơtrut djo\p ano\m mơdrô dua bơnah sem ep anih ano\m s^ mơdrô, pơ alin prăk kăk bơvih [ong huă, pơsir tơlơi pơdo\ ung mo# kơ mơnuih [ôn sang do\ [ơi kơtoai goai dêh ]ar, lăi pơthâo hăng Kơnuk kơna dêh ]ar dua bơnah thâo, pơđ^ tui ano\m bruă amăng jang jơlan goai dêh ]ar pơ Đak Blô-Đak Ba kiăng mut tơbiă nao rai s^ mơdrô bơvih [ong huă./.

****Jơnum min m’nuih [ôn sang [ôn prong Hà Nội phrâo mă yoa tơlơi pơs^t pơkra glăi noa mơng rơbeh kơ 1300 m’ta bruă bơvih boang gah ia jrao, pơhroa nao dơng noa 135 m’ta bruă bơvih boang gah ia jrao mă yoa [ơi h’dôm anih anom pel e\p, pơjrao tơlơi ruă mơng Kơnuk kơna gah [ôn prong Hà Nội. Kiăo tui anun, noa bơvih boang h’dră bôh thâo phrâo bruă bơvih boang gah bruă ia jrao mơng h’dôm bôh sang ia jrao anun dưi mă yoa kơ h’dôm bôh sang ia jrao gah yu\, yap vo\t bruă bơvih boang h’dră bôh thâo phrâo mơng h’dôm chô m’nuih juăt bruă ba jơlan hlâo mơng gơnong bruă gah sang ia jrao dăp tal II le\ dưi mă yoa rơnoh pơhrui mơng sang ia jrao dăp tal I./.

Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

****Tơlơi k^ pơkôl yôm aka hơmâo djơ\ ôh kơ dêh ]ar Philipin pơdơi blah ngă hăng kuăl dơnung amra lui ruh h^ yơh, lơm tơhan đăo Islam jăm kơ Kơnuk kơna ngă soh glăi  tơlơi rơkâo tu\ ư laih, amra ako\ pơdo\ng lo\n ia wai lăng mă pô kơ [ing đăo Islam gah kuăl dơnung dêh ]ar anai. Tui hăng tơlơi pơkôl, ling tơhan pơ]lah phung anăn ling tơhan pơklaih rơngai Moro MILF  pơ kuăl dơnung dêh ]ar Philipin tu\ ư lui abih phao kơtoang, ako\ pơdo\ng plơi pla, [ut plơi, kiăng song mă tơlơi dưi wai lăng mă pô bơvih [ong huă amăng kuăl. Sa boh jơnum min ngă hro\m plah wah tơhan Moro hăng Kơnuk kơna tu\ ư laih ]ih pơkra tơlơi phiăn, pơkă kơ bruă rô nao rai wai lăng hăng mă bruă plah wah kơnuk kơna dêh ]ar hăng gong gai pơ kuăl, laih anun brơi kơ [ing pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar pơs^t glăi. Tơdah tơlơi pơkôl anai lui h^, amra ngă kơ kuăl dơnung dêh ]ar Philipin tơblut amăng tơlơi blah wang dơ\ng yơh, amra bơ be] djơ\ lu kơ tơlơi bơvih [ong huă [ơi kuăl hơmâo lu dram gơnam amăng lo\n [ơi bul pơtâo Mindnao ./.

****Sa gru\p m’nuih juăt bruă gah phao k’toang jrao amra nao pơ\ deh ]ar Syri kiăng lăng tui bruă prai h’dôm pu\t jrao dưi mă yoa kơ bôh than pơkra phao k’toang jrao [ơi deh ]ar anai. Pơhiăp [ơi anăp Khul pơgang rơnuk rơnoa Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar, Khoa pơ ala kơ Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar gah bruă pơsir phao k’toang jrao mơng deh ]ar Syri ơi Sigrid Kaag lom lơ 5/8 lăi pơthâo, Khul mă bruă hrom mơng Khul Kom phao k’toang jrao  hăng Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar amra gơgrong ba bruă lăng tui lom prai phao k’toang jrao mơng deh ]ar Syri, hăng bruă mă anai amra dưi ngă tui amăng blan 9 pơ\ anăp./.

****Khua mir sir dêh ]ar Bulgaria ơi Rosen Plevneliev to\m brơi, lơ 6/8, hơmâo brơi pơdơi bruă ano\m bruă pơ ala kơ mơnuih [ôn sang dêh ]ar, lăi pơthâo ple\ hră ruah khua ta` hlâo kơ truh thun blan pơkă, jing lơ 5/10 pơ anăp. Hlâo kơ anun, ơi Plevneliev ăt ruah khua amăng kơnuk kơna jăng jai yua kơ Geogi Bliznashki ngă khua dêh ]ar lui mơ\ng truh hrơi ple\ hră ruah khua. Pơhiăp tơdơi kơ đ^ ngă khua dêh ]ar jăng jai, ơi Bliznashki [uăn, kơnuk kơna `u g^t gai amra ngă tui djơ\ phiah phiăn dêh ]ar pơtrun, pơgang tơlơi rơnuk rơnua, ngă tui djơ\ tơlơi phiăn hăng pơgang tơlơi dưi ngă khua pô kơ mơnuih [ôn sang./.

****Deh ]ar A-rập Sê-út tôm brơi lơ 6/8, lăi pơto\ng djru 1 klai dolar Mi kơ khul ling tơhan deh ]ar Libang kiăng k’do\ng glăi hăng h’dôm tơhan h’kru\ đăo Islam glăk wai lăng sa tring kual [ơi goai deh ]ar Libang. {ia\ biă mă `u 17 ]ô ling tơhan Libang djai yoa hăng 22 ]ô m’nuih pơkon rơngiă amăng 5 hrơi rung răng phrâo rơgao [ơi tring kual Arsal pơ\ goai deh ]ar Libang. Kơnuk kna hăng gru\p tơhan h’kru\ lăi pơto\ng pơdơi pơnah yoa kơ tơlơi gum djru amăng lơ 6/8 tôm brơi. Khă hnun hai, tui hăng [irô mă tơlơi pơhing mơng deh ]ar Libang, tơlơi pơtrun pơdơi pơnah anai ngă soh phiăn laih tơdơi kơ khul h’kru\ Đăo Islam k’sung blah khul ling tơhan Libang. H’dôm tơlơi bơdjơ\ nao rai lar hyu na nao [ơi lu anih anom pơkon amăng tring kual anai./.

****Dêh ]ar Yokdani phrâo pơdah thâo sa pok hră rơkâo kơ Khul pơgang tơlơi rơnuk rơnua sang gum hơb^t djo\p dêh ]ar, iâu pơthưr brơi pơtrun kơ dêh ]ar Israel pơdơi kơsung blah [ơi kơdư Gaza. Khua anih jưh pơ ala dêh ]ar Yokdani [ơi sang gum hơb^t djo\p dêh ]ar ơi Dina Kawar brơi thâo, hră pơtrun anai jăm tơlơi ngă soh sat hăng ayăt roh  mơ\ng Israel ngă kơ mơnuih [ôn sang [ơi Gaza. Hră pơtrun anai, brơi pơdơi blah ngă mơtam, dua bơnah kho\m ngă tui djo\p, dêh ]ar Israel kho\m ru\k đuăi abih mơ\ng kơdư Gaza ling tơhan gơ`u. Dêh ]ar Yokdani bơni biă mă tơlơi pơkôl pơdơi blah ngă 3 hrơi plah wah Israel hăng tơhan Hamas, laih anun lăi hră pơtrun anai amra ngă pơđut h^ tơlơi kơsung blah hăng ako\ pơdo\ng glăi kuăl kơdư Gaza./.

                        Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân-Nay Jek-Siu H’Prăk