Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

****Ăt do\ jơnum lok 30, hrơi tơm brơi lơ 14/8, [irô gơno\ng phu\n pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta brơi hơgum pơhiăp gah tơlơi phiăn juăt mut ngă tơhan ( ]ih ming pơkra glăi), ring bruă tơlơi phiăn ple\ hră ruah khul khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang ta, laih anu\n khul khua wai lăng mơnuih [ôn sang ta. Hasa lơm kơ tơlơi phrâo gah tơlơi phiăn mut nga\ tơhan ]ih pơkra glăi, ngă pơgiăm h^ pơdơi glăi mut ngă tơhan, ama\ng anu\n ]ơ đai hlăk hrăm hră phổ thông, khul ]ơ đai hlăk hrăm Đại học chính quy, ama\ng tơlơi pơtô juăt hrăm hră mơnuih [ôn lan ta. Thu\n blan ngă tơhan mơng hạ  sĩ quan laih anu\n binh sĩ. Tơlơi phiăn anai pơđ^ mơng 18 blan đ^ truh kơ 24 blan. Khă anu\n, găn gao tơlơi ]rông lô, hơmâo sa dua tơlơi hgum pơhiăp tu\ ư hră mơit đ^ kơnuk kơna ta, pơđ^ h^ thu\n blan ngă tơhan mơng hạ sĩ quan ha\ng binh sĩ đ^ truh 24 blan. Kơ ia\ng khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta, ơi Uông Chu Lưu lăi tui anai: “Tal anai, jơlan hdră ]ih pơkra glăi le\, pơđ^ mơng 18 blan đ^ truh 24 blan, laih anu\n djă sa mta brơi abih ba\ng khul tơhan dêh ]ar ta. Ră anai thu\n blan pơhra\m tơhan, thâo yua phao kơtuang, măy mok jai hiam hloh ră anai, măy mok tơlơi pơhing phrâo hloh, thu\n blan lăi [ơi ngo\ anai kah mă hrăm gio\ng abih ba\ng, aka lăi truh ôh tơlơi pơtâp, tơlơi pơhrăm dơng”./.

****Mơgoah tôm brơi lơ 14/8, [ơi tring ]ar Ninh Thuận, Keh prăk djru ]ơđai moai deh ]ar Việt Nam pơ phun Ngă lơphe\t jao prăk djru gum “Hrom hăng ]ơđai nao sang hră” kơ ]ơđai [un rin yăk rơgao tơnap mơng 5 bôh tring glông, [ôn prong. Kơiăng Khoa deh ]ar ta yă Nguyễn Thị Doan – Khoa Khul pơgang rơnuk rơnoa Keh prăk djru ]ơđai moai jao lăi prăk djru kơ 110 ]ô ]ơđai [un rin yăk rơgao tơnap [ơi 5 bôh tring glông, [ôn prong amăng tring ]ar Ninh Thuận, lom sa anung 3 klăk prăk. Kơiăng Khoa mir sir deh ]ar ta jao laih 10 anung prăk djru, lom sa anung 5 klăk prăk lom sa thun kơ 10 ]ô ]ơđai hmâo tơlơi h’d^p tơnap, amăng 5 thun, dơng mơng ră anai truh kơ thun 2019. H’dôm anung prăk djru dưi jao hlâo kơ thun hrăm phrâo djru [ing ]ơđai gir run hrưn đ^ amăng bruă hrăm hră hăng tơlơi h’d^p m’da./.

****Klăm tơm brơi lơ 14/8, khua Ding jum Công thương dêh ]ar ta, ơi Vũ Huy Hoàng, hro\m ha\ng khul khua ding kơna mơng ding jum Công thương, hơmâo mă bruă  ha\ng khul khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tring ]ar Lâm Đồng, gah bruă wai lăng, brơi đua\i dar sang măy drai ia pui lơtrik [ơi tar [ar tring ]ar. Pơhiăp [ơi mông mă bruă, khua Ding jum Công thương dêh ]ar ta, ơi Vũ Huy Hoàng lăi pơyôm biă mă bruă pơđua\i dar, laih anu\n hdră pơgăn ha\ng pơhlôm rơbu\ kthel, ia ling dâu\ pơ pro\ng [ơi tring ]ar Lâm Đồng, laih anu\n rơkâo tring ]ar Lâm Đồng kho\m g^t gai tru\n hơdôm [irô [ơi plơi pla, hyu pel e\p, tơdah [uh sang măy drai ia pui lơtrik hơpă ngă soh, [u nga\ tui hiam ôh hdôm tơlơi k^ pơkol [uawn hlâo gah rơnuk rơnua bơnư\ ia, kho\m phat kđi tui ha\ng tơlơi phiăn, tơdah ngă soh pro\ng đơi, mă pơhrui glăi mơtăm hră pơar tơlơi brua\ mă pui lơtrik. khua Ding jum wai lăng Công thương dêh ]ar ta, ơi Vũ Huy Hoàng lăi tui anai: “Lui h^ hdôm sang măy drai ia pui lơtrik [u hiam, bôh nik `u lo\n glai adai rơhoong, pơdjơ\ truh tơlơi bơvih [o\ng huă mơnuih mơnam. Hyu pel e\p lăng pơdjơ\ truh tơlơi rơnuk rơnua tơlơi wai la\ng bơnư\ dơnao ia, pơdjơ\ nao hră pơgăn, pơhlôm ia ling dâu\, rơbu\ kơthel. Laih anu\n pơsir gio\ng hdôm tơlơi duh jia lo\n, tơlơi r^t [ôn lan brơi mơnuih [ôn lan. Rơkâo hơdôm khua g^t gai dơnao ia, hdôm công ty tuh pơ alin, gleng nao bruă man pơdơng gio\ng pơnal lăi pơthâo hlâo, bôh nik `u bơnư\ pơđoh ia rô , lăi pơthâo hlâo tơlơi rơnuk rơnua brơi mơnuih [ôn lan do\ [ơi kual yu\ sang măy”./.

****{irô ding jum wai lăng bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [ôn lan deh ]ar ta phrâo pơs^t Hră hmâo djuai pơjeh pơplih gen hmâo djo\p tơlơi pơkă mă yoa ngă mơnong [o\ng hăng ngă mơnong [o\ng kơ hlô rông kơ 4 m’ta pơjeh k’tor pơplih gen blang a [ơi deh ]ar Việt Nam. Rơđah biă `u, h’dôm m’ta k’tor pơplih gen dưi pơs^t hră le\: BT11, MIR162 hăng pơjeh MON89034, NK603. Hră pơs^t dưi mă yoa tơdơi kơ pel e\p to\ng ten hăng dưi tu\ ư yoa kơ Khul pơgang pơhlôm mơnong [o\ng huă hăng mơnong ]em rông hlô pơplih gen, tui djơ\ glông h’dră pơkă laih. Anai le\ 4 m’ta pơjeh pơplih gen blung a dưi pơs^t djo\p tơlơi pơkă mă yoa ngă mơnong [o\ng huă hăng m’nong ]em rông hlô [ơi deh ]ar Việt Nam hăng pơhlôm le\ [u hmâo h’dôm ano# bơdjơ\ nao [u klă h’pă ôh hăng ană m’nuih hăng hlô rông./.

****Năng ai `u hamkrah blan giăm ha\ng anai, hơjan pro\ng na nao, ngă rai jơlan pơto\ nao rai kplah wah Tổ 3, plơi thôn 4, să Kiến Thành, ha\ng tring kual Kiến Đức, tring glông Dak R’Lâp, tring ]ar Dak Nông lo\n tơhlơm. Lo\n tơhlơm glông `u 10m, dlăm 7m, ngă rai tơlơi nao rai tơnăp tăp bia\ ma\. Ră anai găn nao thu\n hrăm phrâo laih, tơdah ara\t jơlan anai [u pơkra hmao ôh, phung ]ơ đai hrăm hră nao rai tơnăp tăp bia\ mă yơh, yua dah jơlan nao sang hră pơkah h^ laih. Laih anu\n, tơdah hdôm hrơi anai do\ hơmâo hơjan pro\ng, năng ai 50 boh sang ano\ mơnuih [ôn lan juăt nao rai [ơi jơlan anai, [u thâo nao raih tah./.

           ****Do\ng amăng jơlan h’dră “Anăp nao bul ia rơs^ plơi pla”, mơgoah tôm brơi lơ 14/8 Sang prăk dăng kông pơlir h’b^t Việt gum hrom hăng Keh prăk pran joa Việt  (go\ng phun joa pơdah ru\p deh ]ar Việt Nam) nao ]oa\ hăng brơi 150 bôh tivi, hăng noa `u abih bang rơbeh kơ 300 klăk prăk kơ sang ano# gah h’dră bruă gum djru, sang ano# [un rin hăng h’dôm [irô, anom bruă khul ling tơhan [ơi tring glông Lý Sơn, tring ]ar Quảng Ngãi. Bôh than mơng jơlan h’dră le\ ]ang rơmang m’nuih [ôn sang hăng [ing apăn bruă tơhan hăng ling tơhan dưi lăng tivi, dưi ngă juăt djo\p h’dôm tơlơi pơhing phrâo amăng lon ia ta hăng deh ]ar ta\] rơngiao, pơđ^ tui bôh thâo phrâo kơ m’nuih [ôn sang, amăng [rư\ pơplih phrâo tơlơi h’d^p m’da./.

          Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

****Klăm hrơi tơm brơi lơ 14/8, [ơi Viêng Chăn, pơ\ ala brơi sang măk ksai ]ar kmar, hmâo k^ pơkol [ua\n ha\ng Ding jum prăk kăk dêh ]ar Lào, djru 40 klăk đôlar my, kiăng djru dêh ]ar Lào pơđ^ kyar công ty gah rơngiao, piôh hyu mă pơsơi pơsa\ gah gu\ lo\n, man pơdơng sang măy drai ia pui lơtrik anet. Ama\ng anu\n 10 klăk đôlar my le\ djru hơdôm công ty anet, man [rô, laih anu\n djru gơ`u pơđ^ kyar kơja\p, laih anu\n djru lu bruă mă brơi mơnuih [ôn lan, mrô prăk do\ glăi djru brơi hdôm tơlơi bôh thâo, man pơdơng hơdôm sang măy drai ia pui lơtrik, laih anu\n hdôm sang bruă hyu mă pơsơi pơsa\ gah gu\ lo\n./.

****Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang deh ]ar Ukraina tôm brơi lơ 14/8 pel e\p sa hră phiăn kiăng pơdo\ng rơ-wang tơlơi phiăn kơ bruă ba tơbiă phăk tơhmal h’dôm sang bruă hăng m’nuih mơng deh ]ar Nga, mơ\ deh ]ar Ukraina lăi le\ djru khul k’đai glăi [ơi kual Ngo\ Ukraina. Hră phiăn, dưi pel e\p hăng tơlơi tu\ ư mơng 242 amăng mrô 318 ]ô Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang, ]râo rơđah bruă kơnuk kna Ukraina amra pơđu\t bruă pơđoh hyuh gas mơng Nga găn kual lon Ukraina. H’dôm bruă phăk tơhmal ăt pơđam nao mơn tơlơi prăk kak, pơgang lon ia hăng jơlan nao rai du\ pơgiang mơng deh ]ar Nga. K’]oa\ bruă phăk tơhmal anai khom dưi hmâo tơlơi pel e\p mơng Khul pơgang rơnuk rơnoa hăng pơgang lon ia deh ]ar Ukraina hlâo kơ mă yoa./.

****Đ^ pơhiăp tal nao ]ua\ lo\n ia Crưm, kual lo\n ia phrâo mut hro\m ha\ng dêh ]ar Nga, ako\ thu\n anai. Khua mir sir dêh ]ar Nga, ơi Valadimir Putin lăi pơs^t, dêh ]ar Nga nga\ ha\ng abih prăn jua hmâo dêh ]ar anai, kiăng pơjưh h^ tơlơi pơblah ngă [ơi kual Ngo\ dêh ]ar Ukraina ta` le\ hiam hloh. Dêh ]ar My hăng lo\n ia ta] rơngiao kual yu\ lu wơt laih iâo pơthưr dêh ]ar Nga yua tơlơi ara\ng hmư\ tui dêh ]ar anai, kiăng pơjưh h^ tơlơi pơblah ngă sui thu\n blan [ơi kual Ngo\ Ukraina. Khul khua mua dêh ]ar my hă\ng Châu âu lăi tui anai; dêh ]ar Nga kho\m pơgăn ta` hdôm khul hơmâo phao kơtuang, laih anu\n pơgiăng phao kơtuang găn gao  jơlan pơguai lo\n ia ha\ng Ukraina, laih anu\n nao bơkơtuai hro\m rơhao tơpă ha\ng kơnuk kơna dêh ]ar Ukraina./.

****Kơnuk kơna deh ]ar Malaysia tôm brơi lơ 14/8 lăi pơto\ng, lơ 22/8 pơ\ anăp amra pơ phun pioh atâo mơng lon ia kơ m’nuih deh ]ar Malaysia djai amăng tơlơi rơdeh por MH17 mơng [irô wai lăng rơdeh por deh ]ar Malaysia le# trun [ơi kual Ngo\ Ukraina lom lơ 17/7 phrâo rơgao. Lơ 22/8 ăt jing hrơi mơ\ 16 drơi jan atâo m’nuih deh ]ar Malaysia pơmin hlâo amra ba mơng deh ]ar Hà Lan glăi pơ\ deh ]ar Malaysia tơdơi kơ pơs^t drơi jan anăn pô djai./.

            ****Mơnuih [ôn lan dêh ]ar Palestin tơm brơi lơ 14/8 brơi thâo, gơ`u ]ang rơmang k^ pơkol pơdơi pơblah ngă phrâo kơplah wah dêh ]ar Isarael hăng khul đăo Isalam Hamas, amra pơjưh h^ tơlơi guang dar mơng dêh ]ar Isarael [ơi kual lo\n Gaza. Ơi Môhammed El Deeb, `u hro\m ha\ng lu mơnuih [ôn lan do\ đap [ơi hơdôm pluh boh sang hră mơng Sang hgum hơb^t djo\p dêh ]ar [ơi kual lo\n Gaza brơi thâo, `u ]ang rơmang tơlơi bơkơtuai nao rai ba truh tơlơi pơjưh h^ tơlơi pơblah ngă na nao ha\ng dêh ]ar Isarael./.

****Tôm brơi lơ 14/8, Khoa mơng Khul ia jrao deh ]ar Kê-nia, ơi Elly Nyaim lăi pơtă hlâo le\, deh ]ar anai akă prăp lui ôh kiăng pơsir klin Ebola amăng rơ-wang goai deh ]ar mơng pô. Tơlơi lăi pơto\ng mơng ơi Nyaim ba tơbiă tơdơi kơ Khul ia jrao rong lon tơnah phrâo anai brơi thâo, Kê-nia le\ deh ]ar amra lar tư\p hyu lu k’man Ebola ngă djai m’nuih  anun yoa deh ]ar anai anih anom găn gao mơng lu ta; por rai mơng Tây Phi./.