Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :
****Tơm brơi lơ 4/9, [ơi [irô Ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar ta, kơ iăng khua dêh ]ar ta, ngă rah khua Ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar ta, ơi Phạm Bình Minh, hơmâo ju\m ơi Sugi Ryotaro, khua pơ\ ala yôm Việt Nam- Japan laih anu\n khua pơ\ ala yôm Japan – Việt Nam. Kơ iăng khua dêh ]ar ta, ngă rah khua Ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar ta, ơi Phạm Bình Minh, hơmâo lăi pơyôm bia\ mă tơlơi tơpă jơh ha\ng lo\n ia, ana\ mơnuih Việt Nam, laih anu\n tơlơi hgum gôp s^t nik mơng ơi Sugi Ryotaro brơi tơlơi pơđ^ kyar nga\ ja\ng mah Việt Nam-Japan ama\ng 20 thu\n rơgao. Kơ iăng khua dêh ]ar ta bơni bia\ ma\ bruă ma\ hur har mơng ơi Sugi Ryotaro, nga ưkhua pơ\ ala yôm Việt Nam-Japan, ama\ng anun ngă bruă hur har hdai hro\m gah dêh ]ar Việt Nam, ako\ pơjing lu bruă mă, pioh hơdơr glăi tơlơi ngă jăng mah Việt Nam-Japan 2013, laih anu\n pơdah rai pran jua ]ang rơmang kơ ơi Sugi Ryotaro hgum gôp lu hloh dơng tơlơi nga\ hro\m djo\p mơta bruă dơlăm hloh kplah wah dêh ]ar Việt Nam – Japan, jai hrơi pơđ^ kyar ba glăi tu\ yua hloh./.
****Tlăm tôm brơi, Kơiăng Khoa Khoa g^t gai wai lăng pơ ala m’nuih [ôn sang deh ]ar ta yă Tòng Thị Phóng nao ]oa\ m’nuih apăn bruă, m’nuih mă bruă {irô go\ng phun joa pơhiăp deh ]ar Việt Nam [ơi kual Tây Bắc. Yă Tòng Thị Phóng pơs^t yôm h’dôm bôh tơhnal dưi ngă mơng {irô go\ng phun joa pơhiăp deh ]ar Việt Nam [ơi Tây Bắc amăng 16 thun rơgao hăng lăi le\: Bruă Go\ng phun joa pơhiăp deh ]ar Việt Nam pơ phun ngă rai jơlan h’dră pơtui joa pơhiăp hăng 3 m’ta tơlơi djuai ania [ia\ [ơi kual Tây Bắc hmâo bôh yôm bruă k’đi ]ar prong prin. Yoa anun, bruă mă mơng {irô go\ng phun joa pơhiăp deh ]ar Việt Nam [ơi kual Tây Bắc khom pơplih phrâo dơng bôh yôm por pơhing jơlan h’dră pơtui joa pơhiăp tơlơi djuai ania [ia\; hmao tlôn ba h’dră pơtrun h’dră bruă mơng Ping gah, Kơnuk kơna truh hăng neh wa, s^t n^k jing glông tô kơplah wah m’nuih [ôn sang hăng Ping gah, Kơnuk kơna, jing bruă bơk’toai mơng m’nuih [ôn sang hăng Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang./.
****Hrơi tơm brơi lơ 4/9, sang hră phổ thông chuyên Nguyễn Du, tring ]ar Dak Lak, ako\ pơjing nga\ lơ phet man pơdơng gio\ng sang hră phrâo, laih anu\n pok thu\n hrăm phrâo 2014-2015. Anai le\ sang hră hiam hăng pro\ng hloh [ơi tring ]ar Dak Lak, jing hla kơ ba ako\ gah bruă pơtô juăt [ơi kual to\ng krah ha\ng kual }ư\ siang. Rơgao 4 thu\n man pơdơng, sang hră phổ thông chuyên Nguyễn Du man pơdơng gio\ng ]răn 1, ha\ng rơnoh prăk tuh pơ alin 110 klai prăk. Ơi Lê Văn Thái, khua g^t gai sang hră phổ thông chuyên Nguyễn Du, tring ]ar Dak Lak brơi thâo tui anai: “ Sang hră anai hiam kơja\p kah ha\ng anai, nai pơtô ha\ng ]ơ đai hrăm hră sang hră phổ thông chuyên Nguyễn Du, ăt pơblih phrâo tơlơi pơtô, tơlơi hrăm, pel e\p, lăi pơyôm, bia\ mă nhu hmao [uh hdôm ]ơ đai hrăm hră thâo rơgơi, ruah pơtô, pok anih hrăm thâo, mrô ]ơ đai hrăm thâo rơgơi, man pơdơng sang hră hur har rơgoh hơdjă, ngă hro\m kơja\p kplah wah sang hră hăng sang ano\ laih anu\n mơnuih mơnam. Nai ha\ng ]ơ đai hrăm hră sang hră phổ thông chuyên Nguyễn Du, kho\m hrăm hăng abih pran jua pô, hrăm mă pô, pơmin ksem mă pô, kiăng pơtrut ktang tơlơi pơtô, hrăm hră mơng sang hră anai jai đ^ tui, pơđ^ kyar mnuih ma\ bruă thâo rơgơi brơi tring ]ar Dak Lak”./.
****Mơgoah tôm brơi lơ 4/9, Tơlơi ngă lơphe\t po\k pơhai thun hrăm phrâo 2014-2015 pơ phun laih d^k dăk [ơi Sang hră pơtô mơng anih 10-12 chuyên Hùng Vương hăng Sang hră pơtô mơng anih 10-12 djuai ania [ia\ kơnuk kơna rông tring ]ar Gia Lai. Pơhiăp amăng mông po\k pơhai thun hrăm phrâo, ơi Phạm Đình Thu Khoa Khul wai lăng m’nuih [ôn sang tring ]ar Gia Lai lăi rơđah: “Amăng thun hrăm pơ\ anăp, sang hră pơhư dơng h’dră pơ pha chơđai hrăm thâo rơgơi pơtô glăi kơ ]ơđai hrăm [u thâo, h’kru\ pơsir tơlơi bôh thâo mơng sa dua ]ơđai hrăm anih 10 do# tơdu, k’[ah tơlơi thâo phun, biă `u h’kru\ pơsir tơlơi pe\t po\t [u khin, k’[ah pran gơgrong k’jăp mơng [ing ]ơđai… Biă `u, pơdo\ng klă hăng pơjing anih anom pơtô juăt pơhlôm, pơplih phrâo jơlan h’dră pơtô juăt pơhlôm djơ\ hăng jơlan gah pơtô juăt mơng đơ đam deh ]ar rah, hăng djă pioh rah bôh thâo kơ ]ơđai djuai ania [ia\ amăng tring ]ar… hrưn đ^ ngă brơi sang hră jing sang ba jơlan hlâo amăng bruă pơtô juăt mơng anih 10-12 pioh kơ ]ơđai djuai ania [ia\ amăng tring ]ar”./.
****}ơ kă mơak thu\n hrăm phrâo 2014-2015, tơm brơi lơ 4/9, [ơi sang dăng kong Dak Nông, [irô pơtô juăt ako\ pơjing prưng pơdah ru\p ]ơ đai djuai ania [ia\ tring ]ar Dak Nông thu\n 2014, ha\ng ako\ `u: “ Kâo ruaih gơyut hmư\”. Prưng pơdah hơmâo 124 pok ru\p mơng 49 ]ô ka] ru\p mơng phung ]ơ đai hrăm hră mơng anih 1-5, rai mơng hơdôm tring ]ar Dak Nông, lào Cai, Ninh Thuận. Sa pok ru\p le\, hasa tơlơi ră ruai, `u je\ giăm ha\ng tơlơi hơd^p rim hrơi kơ phung ]ơ đai muai, ju\m dar tơlơi ngui ngor, tơlơi hrăm hră, tơlơi mă bruă, mơ`am kă rơ- i, tơlơi gru grua phiăn juăt, tơlơi adoh suang, bơkơja\p drơi jăn... Anai le\ tơlơi ngui ngor, kiăng hgum gôp brơi ]ơ đai hrăm hră mơnuih [ôn lan djuai ania [ia\, pơdah rai tơlơi thâo thăi, hơmâo pran jua hơđo\ng, hdôm tơlơi pơmin, tơlơi ]ang rơmang mơng pô gơ`u./.
****Mơgoah tôm brơi lơ 4/9, Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar Kiên Giang hrom hăng Jơnum min wai lăng bruă mă tring ]ar Tà Keo, deh ]ar Kur pơ phun ngă lơphe\t pơ phun pơdo\ng go\ng goai deh ]ar mrô 287 gah goai kơplah wah tring glông Giang Thành, tring ]ar Kiên Giang hăng tring glông Kyryvong tring ]ar Tà Keo. Go\ng goai mrô 287 hrom hăng h’dôm go\ng goai mrô 289, 290, 291 phrâo dưi hmâo deh ]ar Việt Nam – Kur pơs^t hmâo bôh yôm pha ra biă, djru kơ bôh tơhnal hrom mơng bruă kăng goai deh ]ar amăng glông goai deh ]ar mơng dua bôh deh ]ar. Pơkă hlâo, bruă kăng goai deh ]ar kơplah wah dua bôh deh ]ar amra ngă giong amăng rơnu\] thun anai./.
****Klăm tơm brơi lơ 4/9, khua Ding jum hơmua pơdai ha\ng pơđ^ kyar [ôn lan phrâo dêh ]ar ta, khua g^t gai lo\n ia pơgăn glăi tơlơi hlin mơnu\ b^p, ơi Cao Đức Phát, hơmâo mơit hră công điêng je], rơkâo hơdôm khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn sang hơdôm tring ]ar, [ôn prong gah kơnuk kơna ta wai lăng, hơdôm [irô ding jum, [irô kơnuk kơna jing ding kơna [irô g^t gai kơnuk kơna ta, pơgăn pơhlôm klin mơnu\ b^p H5N6, laih anu\n hdôm kơman [ơi mơnu\ b^p pơ\ ko\n dơng. Công điêng anai rơkâo hơdôm Ding jum tơlơi pơhing g^t gai trun pơ\ hơdôm [irô pơdjơ\ hro\m dơng mơng kơnuk kơna truh pơ\ plơi pla, kâm pơdo\p mơnu\ b^t rua\ klin, wai lăng kơja\p tơlơi pơdu\ pơgiang, s^ mdrô gơnam mơng mơnu\ b^t găn gao jơlan ama\ng jang pơguai lo\n ia./.
Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :
****Dêh ]ar My ha\ng Iran tơm brơi lơ 4/9, pơ phu\n bơkơtuai nao rai dua bơnah gah [ơi Giơnevơ ( Thụy Sỹ). Anai le\ tal 2 laih gah bơnah hơmâo pơbư\p nao rai, dơng mơng hrơi dêh ]ar Iran ha\ng khul P5+1 răm [a\m [u gio\ng, ama\ng bruă nga\ tui hrơi pơkă tu] rơnu] lơ 20/7, kiăng pơsir lui h^ tơlơi [u tu\ ư nao rai gah hdră put ayuh. Tơdơi kơ anun dêh ]ar Iran ha\ng P5+1 tu\ ư pơ kă tơlơi k^ pơkol put ayuh abih ba\ng lơ 24/11 pơ\ ana\p anai. Pơhiăp [ơi gah rơngiao tơlơi jơnum, khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Iran, ơi Mohammed Javad Zarif pơdah rai pran juă đăo gơnang, amra k^ pơkol thu\n anai./.
****Khoa ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Nga Sergrei Lavrov tôm brơi lơ 4/9 lăi pơtă hlâo Khul Pơkôl Bắc Đại Tây Dương (NATO) ta#u hloh anăm jăk iâu ôh deh ]ar Ukraina gum hrom Khul anai, laih anun iâu pơthưr deh ]ar Mi anăm gir run pioh tơlơi bơdjơ\ nao hăng glông lon ia gah Liên Xô h’đăp anai ôh amăng tơlơi bruă jơnum gưl glông NATO glăk pơ-[u\t jơnum. Pơhiăp amăng bruă bơk’toai hăng Khul pơgang rơnuk rơnoa hăng gum hrom châu Âu, Khoa ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Nga ơi Sergrei Lavrov lăi rơđah, tơlơi anai amra ngă hleh hloh h^ abih bang tơlơi gir run kiăng pơ phun sa bruă pơtôm hiăp kơ tơlơi pơhlôm pơsir djuai ania [ơi deh ]ar Ukraina./.
****Khua g^t gai [irô pơgăn glăi phung pirat dêh ]ar My, ơi Matthew Olsen brơi thâo, dêh ]ar My hlăk pơđar nao khul tơhan su\ hluă [ơi dêh ]ar Iraq, Syri, laih anun pôr pơthâo kơ]a\u bruă pơgăn phung hơmâo phao kơtuang mơng gah rơngiao rai mut nga\ tơhan hkru\ pơblah ngă [ơi Trung Đông. Đ^ pơhiăp [ơi [irô Brookings, ơi Matthew Olsen lăi pơs^t, tơlơi gir run mơng dêh ]ar My pơgăn glăi phung hkru\ kơnuk kơna đăo isalam, truh hơbil khul hkru\ anai [u hơmâo dơng tah [ơi kual Trung Đông anai, hduah tơlơi s^t brơi mơnuih mă tơlơi pơhing khul hkru\ Anai pơdjai. ơi Matthew Olsen lăi pơhu^ lui hlâo, phung hơmâo phao kơtuang mơng gah rơngiao rai mut nga\ tơhan hkru\ pơblah ngă [ơi Trung Đông. Hasa tơlơi hu^ rơhyưt brơi hơdôm lon ia ta] rơngiao kual gah yu\./.
****Tôm brơi lơ 4/9, Khoa deh ]ar Ănglê ơi David Cameron lăi pơto\ng glăk lăng glăi bruă s^ phao k’toang hăng pơhra\m ling tơhan kơ m’nuih Kurd [ơi deh ]ar Iraq kiăng k’do\ng glăi h’dôm tơhan khăng ako# gah Khul pơanăn mă “Kơnuk kơna đăo Islam”. Amăng bruă lăi glăi tơlơi tơ`a mơng go\ng phun pơdah ru\p, ơi Cameron brơi thâo, ră anai deh ]ar Ănglê s^ laih gơnam mă yoa gah ling tơhan kơ khul ling tơhan [ơi deh ]ar Iraq. Pơkă hlâo deh ]ar Ănglê ăt amra s^ mơn phao k’toang hăng djru khul ling tơhan m’nuih Kurd k’do\ng glăi khul ngă h’kru\ Đăo Islam./.
****{irô tơhan su\ hluă dêh ]ar India hrơi tơm brơi lơ 4/9, hơmâo rơkâo hdôm go\ng gai kơnuk kơna ala ]ar, hơmâo pơtru\n lăi pơthâo je], tơdơi tơlơi pôr pơthâo mơng khua pirat Alkêđa, Ayman al Zaouahri, hơmâo ako\ pơdơng than ngan gơ`u [ơi kual Nam Á. Ama\ng băng vidio glông 55 mơnit, pơđ^ ama\ng mạng Internet lơ 3/9, Ayman al Zaouahri la\i pơs^t tơlơi hơmâo pirat Alkêđa [ơi kual anai “ hasa tơlơi hiam kơ mnuih tui đăi Isalam”, pơgăn glăi tơlơi kơtư\ jua\ sat [ai./.
****Tơlơi ]ang rơmang phrâo kơ bruă mă mơng đơ đam rong lon tơnah k’do\ng glăi klin ruă yoa k’man Ebola ba truh lom lơ 3/9 hmâo dơng sa ]ô m’nuih ruă mơng deh ]ar Ănglê dưi tơbiă mơng sang ia jrao tơdơi kơ 10 hrơi pơjrao hăng ia jrao mă yoa lông lăng Zmapp. Anai le\ m’nuih ruă tal 3, tơdơi kơ 2 ]ô ruă m’nuih deh ]ar Mi soaih ruă gơnang kơ djuai ia jrao yoa kơ sang bruă pơkra jrao phrâo deh ]ar Mi pơkra. Khul wai lăng bruă ia jrao rong lon tơnah ăt glăk pơ-[u\t jơnum amăng 2 hrơi mơn (4-5/9) kiăng bơk’toai bruă mă yoa h’dôm m’ta jrao mă yoa lông lăng anai măng bruă pơjrao tơlơi ruă yoa kơ k’man Ebola ngă./.
Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân-Siu H’Prăk-R]om H’Ly
Viết bình luận