Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar :

****Hrơm tơm brơi lơ 7/8, [ơi [ôn prong Đà Nẵng, khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Tấn Dũng, hơmâo nao jơnum hăng đ^ pơhiăp g^t gai tơlơi jơnum tar [ar dêh ]ar ta, gah [irô kơ]a\u bruă ha\ng tuh pơ alin. Anai le\ tal blung lơm 8 thu\n rơgao. Ding ju\m kơ]a\u bruă ha\ng tuh pơ alin dêh ]ar ta, ako\ pơjing tơlơi jơnum tar [ar dêh ]ar ta, rai jơnum hmâo lu khua ding jum, [irô, sang bruă, khul khua mua mơng kơnuk kơna ta, hro\m ha\ng 50 ]ô khua g^t gai [irô jơnum min mơnuih [ôn lan tring ]ar, [ôn pro\ng mơng tar [ar dêh ]ar ta, laih anu\n khul khua mua g^t gai hdôm công ty kơnuk kơna ta. Đ^ pơhiăp [ơi mông jơnum, khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Tấn Dũng lăi rơđah, kiăng ]ih pơkra kơ]a\u bruă pơđ^ kyar tơlơi bơvih [o\ng huă  mơnuih mnam 5 thu\n pơ\ ana\p anai, laih anu\n hơdôm tơlơi jao opđ^ kyar tơlơi bơvih [o\ng huă 10 thu\n. Mơng tơlơi anai yơh, khua dêh ]ar ta rơkâo hơdôm [irô, sang bruă, tring ]ar, [ôn pro\ng, ]ih pơkra kơ]a\u bruă pơđ^ kyar tơlơi bơvih [o\ng huă mơnuih mnam ta 5 thu\n, mơng 2016-2020, laih anu\n gir run nga\ tui giong hdôm tơlơi jao, tơlơi pơkă  bơvih [o\ng huă mơnuih mnam, jing mơng tơlơi jơnum pro\ng ping gah [ơi hdôm tring ]ar, [ôn pro\ng brơi rai thu\n 2014 laih anu\n thu\n 2015. Khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Tấn Dũng lăi dơlăm tui anai:

“ Găn gao tơlơi nga\ anai, amra ako\ pơdơng glăi tuh pơ alin raih daih lu anih, hlâo dih [ing ta juăt lăi tuh pơ alin raih daih, samơ\ [u ako\ pơdơng glăi ôh. Laih anu\n ako\ pơdơng gio\ng laih, samơ\ [u hơmâo kơ]a\u bruă ôh sui thu\n mơyun blan, ăt hơmâo ring bruă anu\n mơn, laih anu\n abih thu\n le\ cưt lui h^, brơi nao thu\n phrâo, kho\m hduah prăk phrâo dơng, thim brơi ring bruă anu\n, ngă bruă bơngơ\t bơnga` bia\ mă, rơngiă hrơi mông, aka lăi truh ôh bruă anai, bruă dih...hmâo tu\ yua pơ\ ko\n dơng tuh pơ alin sui thu\n...Bruă anai [ing ta ruah mă tơlơi hiam hloh, bơ kơ bruă aka\ djơ\ le\ ta ako\ pơdơng glăi yơh”./.

****Tôm brơi, lơ 7/8 [ơi Hà Nội, Đại tướng Trần Đại Quang, Khoa {irô ding jum kông ang deh ]ar Việt Nam tu\ jum ơi David Shear – Khoa anih jư\h pơ ala kơ deh ]ar Mi [ơi deh ]ar Việt Nam nao lăi pơthâo pơđu\t rơ-wang bruă mơng `u [ơi deh ]ar Việt Nam. Amăng mông tu\ jum, Khoa [irô ding jum ơi Trần Đại Quang pơs^t yôm hăng sa ]ô Khoa pơ ala, ơi David Shear djru yôm phăn laih amăng bruă pơtru\t tơlơi gum hrom kơplah wah {irô ding jum kông ang deh ]ar Việt Nam hăng h’dôm [irô bơdjơ\ nao mơng deh ]ar Mi hmâo yăk đ^ kyar phrâo; lu bôh yôm gum hrom dưi ngă tui laih, h’đong, sui thun, ba glăi bôh tơhnal. Khoa {irô ding jum ]ang rơmang, tơdơi kơ po\t glăi pơ\ deh ]ar, hăng sa bruă apăn phrâo, ơi David Shear amra hmâo lu dơng tơlơi gum h’go#p kiăng đ^ kyar tơlơi rô nao rai kơplah wah dua bôh deh ]ar, ăt kah hăng tơlơi gum hrom ba glăi bôh tơhnal kơplah wah {irô ding jum kông ang deh ]ar Việt Nam hăng h’dôm [irô bơdjơ\ nao mơng deh ]ar Mi mơn./.   

****Rơgao 23 blan iâo pơthưr ( mơng lơ 19/5 truh pơ\ lơ 18/7/2014), jơlan hdră: “ Anhru\ tơngan hro\m yua bul, plao ia rơs^ plơi pla”, hơmâo iâo pơthưr pơ]ruh gôp 20 klai prăk. Anai le\  tơlơi lăi pơthâo [ơi mông jơnum pơtu\m glăi jơlan hdră: “ Anhru\ tơngan hro\m yua bul, plao ia rơs^ plơi pla”, ako\ pơjing klăm lơ 7/8 [ơi Hà Nội. Jơlan hdră anai yua Ding jum, tơlơi pơhing, sang dăng kong dêh ]ar ta, khul ia jrao kyâo bơrơkal mraih Việt nam, Go\ng phu\n pơdah ru\p kỷ thuật số VTC, ama\ng jăng tơlơi pơhing khăp pap lo\n ia 1400, go\ng phun pơdah ru\p dêh ]ar Việt Nam, hră pơhing Tuổi trẻ [ôn pro\ng Hồ Chí Minh, Website Việt Nam Go.vn, ako\ pơjing hro\m hb^t. Jơlan hdră: “ Anhru\ tơngan hro\m yua bul, plao ia rơs^ plơi pla”, kiăng iâo pơthưr lu mơnuih tar [ar dêh ]ar ta, gum djru gơnam tam, măy mok brơi khul tơhan pôlis ia rơs^, khul tơhan wai lăng mơnuih mă akan hdang [ơi ia rơs^, bơvih [o\ng huă [ơi ia rơs^, wai lăng plao, bul pơtâo ia rơs^ Hoàng Sa ha\ng Trường Sa./.

****Tôm brơi lơ 7/8, Gru\p khoa pơ ala m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Nông yoa kơ yă Tôn Thị Ngọc Hạnh, Kơiăng Khoa gru\p Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Nông ba jơlan hlâo, hrom hăng khoa g^t gai sa dua gơnong bruă bơdjơ\ nao pơ phun lăng tui bruă ngă tui h’dră bruă pioh kơ m’nuih djru ngă h’kru\ đưm [ơi h’dôm bôh tring glông Krông Nô hăng }ư\ Ju\t, tring ]ar Dak Nông. Đ^ pơhiăp amăng h’dôm anih nao pel e\p lăng tui, yă Tôn Thị Ngọc Hạnh [oan hlâo amra klăh ]un glăi, k’sem min, ba tơbiă h’dôm bruă pơsir kiăng lăi pơthâo kơ Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang, tring ]ar pel e\p pơs^t. Bơ\ [ơi h’dôm plơi pla ăt kiăng k’tưn đ^ mơn bruă pel e\p glăi tơlơi ngă tui h’dră bruă gum djru pioh kơ m’nuih djru ngă h’kru\ đưm, djru bơvih brơi djo\p djel, to\ng ten rơnuk nao hlâo hmâo tuh rơyuh laih pran joa kơ lon ia./.

****{rô djơ\ hrơi nga\ lơ phet hơdơr glăi 69 thu\n Hkru\ blan 8 laih anun hrơi pơklaih rơngai lo\n ia lơ 2/9, [ơi tring ]ar Dak Lak, [irô gru grua, bơkơja\p drơi jăn, ]ua\ ngui DakLak ngă hro\m ha\ng phu\n akah bơkơja\p drơi jăn, pok pơhai tơlơi bơkơjăp drơi jăn sang ano\ tar [ar dêh ]ar ta thu\n 2014. Tơlơi pơ plông anai yua phu\n akah bơkơja\p drơi jăn ako\ pơjing, laih anu\n ako\ pơjing rim thu\n. Pơ plông 2 môn pah blâu mơnu\ hăng pah pe\ng pong. Rai pơ plông thu\n anai hơmâo 350 ]ô mơnuih, mơng 26 bôh tring ]ar, [ôn pro\ng. Hdôm mơnuih rai pơ plông tui ha\ng 5 mta thu\n, tơlơi pơ plông rơkơi bơnai, ama ana\, am^ ana\. {u djơ\ hơja\p tơlơlơi pơ plông bơkơjăp drơi jăn đô] ôh, anai le\ kiăng sang ano\ rai mơng lu boh tring ]ar, [ôn pro\ng rai pơ plông, pơbư\p nao rai, kiăng hơmâo pran jua hgum gôp./.

****Hăng h’dră brơi ]an tui pran joa gơgrong hloai tui h’dôm khul gru\p apăn bruă k’đi ]ar m’nuih m’nam mơng 10 jơlan h’dră brơi ]an prăk gah h’dră bruă, amăng h’dôm hrơi rơgao, Sang prăk gah H’dră bruă m’nuih m’nam [ôn prong Bảo Lộc pơsir brơi laih kơ h’dôm bôh sang ano# [un rin, sang ano# [un rin [ơ [ia\ hăng h’dôm ]ô m’nuih gah h’dră bruă [ơi [ôn prong ]an hăng mrô prăk rơbeh kơ 220 klai prăk. Amăng anun, prăk brơi ]an kơ sang ano# ]i [un rin [ơ [ia\ le\ 36 klai prăk hăng 2163 bôh sang ano# ]an; dưi ]ơkă mă h’dră bruă gum djru brơi ]an prăk hmâo rơnoh pơkă brơi ]an lu biă `u 50 klăk prăk, dưi ]an amăng 5 thun hăng k’mlai 0,78% lom sa blan. Prăng anai djru laih sang ano# [un rin, sang ano# [un rin [ơ [ia\ [ơi [ôn prong h’kru\ pơsir tơlơi tơnap, h’đong pran joa tuh pơ plai đ^ kyar bruă bơvih [o\ng huă, amăng [rư\ h’đong tơlơi h’d^p m’da, tơtlaih [un rin tanh, k’jăp hăng be\ [un rin glăi./.

****Kiăng pơgăn ha\ng pơlôm tơlơi duăm  pơđu\ng drai yua kơman Ebola. Ding jum ia jrao dêh ]ar ta g^t gai tru\n hdôm [irô wai lăng sang ia jrao tring ]ar, sang ia jrao pơgăn pơhlôm duăm ruă, hdôm tơlơi duăm ruă, anih anâm , sang ia jrao pre lui hlâo ia jrao, măy mok, sum ao brơi mơnuih duăm ruă, brơi do\ hjăn păn, pioh pơgăn glăi tơlơi duăm ruă. Laih anu\n nga\ hro\m ha\ng hdôm [irô hmâo tơlơi dưi [ơi ama\ng jang pơguai lo\n ia ha\ng ara\ng, tui lăng su\, pel e\p mơnuih, hlô mơnong, rơdeh pơdu\ pơgiang nao rai [ơi pơguai lo\n ia. Tơdah [uh laih mơnuih duăm ruă brơi do\ hjăn mtăm yơh, kiăng hmao pơgăn ha\ng pơhlôm tơlơi pơ [a\i hyu duăm pơgru\n yua kơman Ebola, lăi pơthâo na nao, kiăng mơnuih [ôn lan huăi ru\ng răng./.

Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

****Khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Prăng, ơi Laurent Fabius tơm brơi lơ 7/8, iâo pơthưr tơlơi jơnum je] khul wai lăng rơnuk rơnua Sang hgum hơb^t djo\p dêh ]ar, tơdơi khul tơhan hkru\ đăo Isalam bơrơxoa mă tring kual kơ mơnuih [ôn lan đăo Isalam pro\ng hloh dêh ]ar Iraq, ngă brơi hơdôm rơtuh bâu mơnuih đuaiư lui h^. Ama\ng tơlơi pôr pơthâo, ơi Laurent Fabius lăi: “ lăng tơlơi hu^ rơhyưt hloh ră anai, hdôm tơlơi truh hlâo `u le\ mơnuih [ôn lan. Dêh ]ar Prăng hlăk iâo pơthưr tơlơi jơnum je] khul wai lăng rơnuk rơnua Sang hgum hơb^t djo\p dêh ]ar, năng ai iâo pơthưr ]ar kmar anhru\ tơngan hro\m, kiăng pơgăn glăi phung pirat dêh ]ar Iraq, laih anu\n djru pơgăng wai lăng mơnuih [ôn lan hlăk bư\p tơlơi hu^ rơhyưt anai./.

****Ơi John Kerry Khoa ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Mi tôm brơi lơ 7/8 to# tơno# nao ]oa\ deh ]ar Apganistan kiăng pơgo# hăng [ing tơbiă anăn kơ bruă roah ngă Khoa mir sir kiăng pơs^t h’dôm tơlơi bơk’tưn tơdơi kơ bruă roah khoa lom blan 6 phrâo rơgao. Anai le\ tal nao ]oa\ deh ]ar Apganistan tal 2 mơng ơi John Kerry amăng rơ-wang 1 blan je# hăng anai samơ\ yoa kơ tơlơi rơnuk rơnoa anun bruă nao ]oa\ [u lăi pơthâo hlâo./.

3/Kơnuk kơna dêh ]ar Ukraina tơm brơi lơ 7/8 pôr pơthâo pơdơi pơblah ngă ha\ng tơhan hkru\ kual Ngo\, jju\m dar anih hmâo tơlơi truh rơdeh por MH17 dêh ]ar Malayxia le\ tru\n lơ 17/7 laih rơgao. Tơlơi pôr pơthâo mơng kơnuk kơna Ukraina lăi rơđah “ Tơlơi pơdơi pơblah ngă anai yua mơng khua mir sir dêh ]ar Ukraina, ơo Petro Poroshenko brơi rai tui ha\ng tơlơi rơkâo mơng khuk knâu knăk ]ar kmar, amra [u hơmâo tơlơi dưi truh ]răn 2 pơ phu\n pel e\p”./.

****Pơnăng web mơng {irô jơnum min wai lăng m’nuih [ôn sang deh ]ar Khe\] tôm brơi lơ 7/8 brơi thâo, yap mơng blan 6 truh kơ ră anai, hmâo laih 350 bôh quận, tring glông, [ôn prong mơng 13 bôh tring ]ar, [ôn prong, kual wai lăng mă pô amăng đơ đam deh ]ar k’[ah ia prong, ngă 48 klăk 500 rơbâo ]ô m’nuih bơdjơ\ nao, rơbeh kơ 600.000 e\ktar kual lon ngă đang hmua răm rai, ngă bơdjơ\ nao săt bruă bơvih [o\ng huă [ơi anăp truh kơ 21 klai nhân dân tệ. Bôh than ba truh k’[ah ia [ơi lu kual dưi lăng le\ sa dua kual [ơi deh ]ar Khe\] hmâo pơ-iă prong hăng h’jan [ia\. Go\ng gai deh ]ar Khe\] amra djru dơng prăk pơgang k’do\ng k’[ah ia hăng prăk djru h’kru\ pơsir ano# răm rai yua kơ hyuh hyang [u klă ngă amăng bruă ngă đang hmua, h’kru\ bruă ngă đang hmua [ơi kual k’[ah ia prong./.

            ****Ding jum pơđ^ kyar mơnuih mnam laih anu\n rơnuk rơnua brơi ana\ mơnuih Thái Lan tơm brơi lơ 7/8 hơmâo [ua\n, amra ngă kơja\p hloh tơlơi phiăn pơgăng ana\ nge, tơdơi kơ tơlơi rung răng tơkeng ana\ brơi ara\ng phrâo anai ngă pơru\ng h^ ]ar kmar. Hơdôm khua mua dêh ]ar Thái Lan, hlăk ]ih pơkra tơlơi phiăn phrâo, kiăng ngă tui kơja\p hơdôm tơlơi pơkă pi kian brơi ara\ng, tơdơi ara\ng sal rơkơi bơnai dêh ]ar Autrâylia ara\ng sal lui h^  ana\ nhu ruă hưt, laih anu\n ruă htai boh mơng ana\ nge, pi kian brơi mơng mơnuih đah bơnai dêh ]ar Thái Lan. Khul khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn lan dêh ]ar Thái Lan ta` ]ih pơkra tơlơi phiăn anai./.

****{irô apăn bruă ia jrao [ôn prong Madrit, deh ]ar Espanhol tôm brơi lơ 7/8 brơi thâo, pô ruă blung a djơ\ k’man Ebola [ơi deh ]ar anai glăk h’đong pran joa laih. Hlâo kơ anun, ơi Miguel Pajares, Khoa pơtô đăo 75 thun djơ\ k’man Ebola lom do# mă bruă [ơi deh ]ar Liberia, ba glăi pơ\ deh ]ar laih pioh pơjrao. Anai le\ pô djơ\ k’man Ebola blung a dưi ba glăi pơ\ châu Âu. Glăi hrom hăng `u hmâo sa ]ô đah kơmơi mă bruă hăng `u. Khă h’dôm bôh tơhnal k’sem min hlâo kơ anun dưi ngă tui [ơi deh ]ar Liberia brơi [uh pô đah kơmơi anun [u djơ\ k’man Ebola ôh, samơ\ `u amra dưi hmâo [ing ơi ia jrao deh ]ar Espanhol pel e\p glăi. Ơi Miguel Pajares hăng pô đah kơmơi mă bruă hăng `u ră anai glăk dưi kah đuăi abih bang./.

                                    Pơblang hăng pôr : R]om H’Ly-Rơluch Xuân-Siu H’Prăk