Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

****Hmư\ tui tơlơi jăk iâu mơng Kơiăng Khoa deh ]ar, Khoa ding jum pơtôm hiăp deh ]ar ta ơi Phạm Bình Minh, Kơiăng Khoa Jơnum min apăn bruă kual châu Âu, Khoa pơ ala gơnong glông mơng Khul pơlir h’b^t kual châu Âu (EU) kơ H’dră bruă pơtôm hiăp hăng rơnuk rơnoa yă Catherine Ashton ]oa\ deh ]ar Việt nam amăng dua hrơi lơ 11 hăng lơ 12/8/2014. Anai le\ tal rai ]oa\ deh ]ar Việt Nam blung a mơng Khoa pơ ala kơ gơnong glông kual châu Âu gah H’dră bruă pơtôm hiăp hăng rơnuk rơnoa yap mơng hrơi Tơlơi pơkôl Lisbon mă yoa amăng thun 2009. Tal rai ]oa\ deh ]ar Việt Nam mơng yă Catherine Ashton kiăng pel e\p glăi tơlơi gum hrom dua bơnah kơplah wah deh ]ar Việt Nam hăng Kual châu Âu h’dôm hrơi rơgao hăng ba tơbiă h’dôm bruă pơtru\t tơlơi rô nao rai dua bơnah pơ\ anăp anai; k’tư\n gum hrom [ơi h’dôm mông bơk’toai jar k’mar hăng lu bơnah kah hăng ASEAN – EU, ASEM, Sang gum h’b^t djo\p deh ]ar hăng lăi pơthâo nao rai tơlơi jar k’mar hăng amăng kual h’dai bơ gleng nai./.

****Mo\t hrơi tơm brơi lơ 9/8, [ơi sang adoh pro\ng  Hà Nội, hră pơhing Điện Tử Ping gah Cộng sản Việt Nam, ngă hro\m ha\ng khul djru mơnuih duăm ruă djơ\ jrao hret điôxin, ako\ pơjing jơlan hdră hdră anhru\ tơ ngan hro\m, kiăng ngă rơ-ơ\ brơi hdôm mnuih djơ\ jrao  hret. Khua ding kơna ding jum kơđi ]ar dêh ]ar ta, kơ iăng khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Xuân Phúc, ha\ng khua ding kơna Ding jum kơđi ]ar dêh ]ar ta, kơ iăng khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn lan dêh ]ar ta, yă Tòng Thị Phóng, kơ iăng khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn lan dêh ]ar ta, ơi Uông Chu Lưu rai jơnum hro\m. Đ^ pơhiăp [ơi mông jơnum, kơ iăng khua g^t gai, khua ]ih pioh [irô djo\p djuai ania dêh ]ar Việt Nam, ơi Vũ Trọng Kim, hơmâo juh alum, laih anu\n tơ`a bla nao hơdôm mơnuih duăm ruă djơ\ jrao hret điôxin tar [ar dêh ]ar ta. Laih nanu\n hơdơr na nao hdôm mơnuih hơmâo pran jua khăp ama\ng lo\n ia ta hăng dêh ]ar ta] rơngiao ha\ng pran jua hiam klă, anhru\ tơngan hro\m djru ba hơdôm mơnuih djơ\ jrao hret, laih anu\n lăi pơto\ng, tơlơi pơblah ngă ha\ng jrao hóa học ayăt My pioh glăi tơlơi răm rai pro\ng, laih anu\n na nao jơh ha\ng djuai ania ta, ama\ng tơlơi tơnăp tăp anu\n le\, hơmâo lu mơnuih duăm ruă djơ\ jrao hret găn gao h^ tơlơi tơnăp tăp, gir run mut hro\m ha\ng mơnuih mơnam ta./.

****Tlăm lơ 10/8, [ơi [ôn prong Huế pơ phun bruă bơk’toai kơplah wah gru\p khoa pơ ala gơnong glông dua tring ]ar Thừa Thiên - Huế hăng Sê-kông, deh ]ar Lao. Amăng mông bơk’toai, bruă dua bôh tring ]ar lăi pơthâo nao rai tơlơi k’đi ]ar, bruă bơvih [o\ng, m’nuih m’nam hăng pơs^t glăi h’dôm bôh tơhnal hmâo mă laih amăng bruă gum hrom h’dôm thun phrâo rơgao, biă `u le\ mơng hrơi dua bôh tring ]ar k^ tơlơi pơkôl hră pơar gum hrom thun 2011 hăng jơlan gah bruă mă pơ\ anăp. Tu\ ư hrom ngă tui dơng h’dôm bôh yôm gum hrom, k’tưn tơlơi rô nao rai jiăng mah pha ra amăng h’dôm bruă mơng bruă pơtôm hiăp truh bôh thâo đưm pơtô juăt, tơlơi rơnuk rơnoa, pơgang lon ia, goai deh ]ar, tuh pơ plai. Ngă tui dơng k’]a\o bruă đ^ lu, rơnăk po\ng go\ng goai deh ]ar kơplah wah dua bôh tring ]ar; pơtru\t h’dră ngă adơi ayong plơi anai hăng plơi dih, pơdo\ng kual goai deh ]ar mơ-ak klă, h’đong hăng đ^ kyar./.

****Hrơi tơm brơi lơ  10/8, 184 ]ô mơnuih Việt Nam mă bruă [ơi dêh ]ar Libi glăi truh laih pơ\ lo\n ia ta. Anai le\ mrô mơnuih mă bruă lơm kơ 682 ]ô, yua mơng công ty Vinamex djru brơi sang bruă Hyundai Engineering ( Hàn Quốc), nao mă bruă pơ\ dêh ]ar Libi, dưi hơmâo công ty anai iâo pơtu\m glăi, ba nao pơ\ Cairô ( Êjip), kiăng glăi pơ\ dêh ]ar Việt Nam. Tui anu\n yơh, yăp truh lơ 10/8, hơmâo 453 ]ô mơnuih mă bruă dêh ]ar Việt Nam mơng dêh ]ar Libi glăi truh pơ\ lo\n ia ta rơnuk rơnua. Min hlâo, 1 mông 50 mơnit klăm hrơi anai lơ 11/8. Rơdeh por pơgiăng 254 ]ô mơnuih mă bruă Việt nam mơng cairô ( Êjip) glăi pơ\ lo\n ia ta, amra truh pơ\ Nội Bài. Klăm lơ 12/8, min hlâo rơdeh por tal 3, amra pơgiang 244 ]ô mơnuih mă bruă Việt Nam đ^ rơdeh por VietNam Airline ./.

**** Gơnong bruă ia jrao tring ]ar Dak Lak ngă tui laih hăng glăk ngă tui h’dôm bruă pơgang hlôm hlâo hăng k’do\ng h’dôm klin ruă tư\p hu^ rơhiư\t, [u pioh klin ruă gluh đ^ hăng lar hyu prong amăng kual m’nuih [ôn sang do#. Tui hăng Anom bruă ia jrao pơhlôm hlâo tring ]ar Dak Lak, amăng 7 blan ako# thun 2014, tơlơi h’dôm tơlơi ruă tư\p [ơi tring ]ar h’dư\ [ia\ laih. Lu m’ta tơlơi ruă tư\p truh [ơi tring ]ar kah hăng duam pơđung drah Dengue, tơlơi ruă k’]ung pơđeh [ơi tơkai, tơngan hăng m’bah, duam pơgrun… leng kơ hro# trun lu bơhmu hăng thun hlâo. H’dôm blan rơnu\] thun juăt `u h’dôm blan hmâo lu mơng sa dua m’ta klin ruă kah hăng ruă k’]ung pơđeh [ơi tơkai, tơngan hăng m’bah, duam pơgrun, duam pơđung drah… Gơnong bruă ia jrao tring ]ar Dak Lak ngă tui laih hăng glăk ngă tui klă lu bruă kiăng pơgang k’do\ng h’dôm tơlơi klin ruă dơng mơng phun [u pioh `u gluh đ^ hăng lar hyu prong./.

****Mot lơ 10/8, Ngui ngor bơyan pơdơi pro\ng – Hơjan [ơi [ôn pro\ng }ư\ đà Lạt, tring ]ar Lâm Đồng thu\n 2014, hơmâo pơjưh h^ pơdah tơlơi adoh suang, ako\ nhu: “ Cơn mưa mùa hạ”, hơmâo lu bruă ngă mơng lơ 7-10/8 ha\ng ako\ `u: “ Mưa”, anai le\ jơlan hdră pro\ng, nga\ tui thu\n ]ua\ ngui Lo\n ia Tây Nguyên – Đà Lạt 2014. Tơlơi ngui ngor hơjan Đà Lạt, hmâo lu bruă ngă kah ha\ng prưng pơdah ru\p hơjan Đà Lạt, jơlan hơjan “ Romance Pallace”, pơdah ]ut sum ao hlăk hơjan. Khă anu\n hơdôm hrơi laih rơgao, Đà Lạt adai pơ iă kơtang, kiăng hơ ^n brơi jơlan hdră ngui ngor, hơmâo pre lui hlâo mơng hlâo, bơvih brơi tuai rai ]ua\ ngui. Khul ako\ pơjing  kho\m ngă rai hơjan pô, hdôm hrơi ngui ngor anai. Klăm lơ 9/8, jơlan hơjan “ Romance Pallace”, hơmâo hdôm rơtuh ]ô tơdăm dra pơkhăp ( Jing tuai ama\ng lo\n ia ha\ng dêh ]ar ta] rơngiao, laih anu\n mơnuih [ôn lan [ơi anai) rai ngui hro\m. Khul mơnuih ako\ pơjing ngui ngor anai pruih ia ngă rai hơjan [ơi jơlan anai, kiăng tơdăm dra pơkhăp klum hla du. Mo\t hrơi anu\n mơn, jơlan hdră pơdah ]ut sum ao “ Catwalk hơjan Đà Lạt” ăt pruih ia ngă hơjan mơn./.

****Hmâo laih rơbeh kơ 170 rơbâo ]ô tơdăm dra gum hrom h’dôm bruă mă gum djru bơyan pơdơi prong thun 2014. Anun le\ tơlơi lăi pơthâo mơng Khul hlăk ai [ôn prong Hồ Chí Minh amăng mông klah ]un glăi h’dôm bruă hyu gum djru bơyan pơdơi prong thun 2014 [ơi Đang bơyan bôh thâo Đầm Sen mo\t tôm brơi lơ 10/8. Thun anai, Khul hlăk ai [ôn prong pơtru\t k’tang ngă tui dơng h’dôm jơlan h’dră gum djru bơyan pơdơi prong [uh rơđah hloh kah hăng: Jơlan h’dră “Djru pran bơyan pơplông” tal 18, Bruă djru bơyan pơdơi prong m’tah tal 21, Bruă djru gum Bơnga Prăng (ting) mriah tal 9, Bruă gum djru m’tah tal 8 … Hăng giam truh 202 rơbâo vo\t ]ô tơdăm dra gum hrom bruă gum djru, mă bruă gum djru bơyan pơdơi prong thun anai hmâo laih lu bôh tơhnal truh kih, pơdah bruă ba jơlan hlâo mơng hlăk ai amăng bruă gum đ^ kyar bơvih [o\ng – m’nuih m’nam mơng [ôn prong hăng h’dôm plơi pla, gum hrom ngă tui klă jơlah h’dră pơdo\ng plơi pla phrâo, pơdo\ng [ôn prong ta#u yâu./.

            Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :

            ****Yang hrơi do\ng tôm brơi lơ 10/8 yap tui mông [ơi deh ]ar Việt Nam, Bruă jơnum Khoa {irô ding jum pơtôm hiăp kual ASEAN hăng h’dôm bôh deh ]ar gum hrom tal 47 pơ phun [ơi plơi prong jư\h jom Naypyidaw, deh ]ar Myanmar, ba tơbiă tơlơi lăi pơthâo hrom bruă jơnum. Tơlơi kiăng gleng nao amăng tơlơi lăi pơthâo mơng bruă jơnum Khoa {irô ding jum pơtôm hiăp kual ASEAN hăng h’dôm bôh deh ]ar gum hrom tal 47 jing bruă pel e\p Tơlơi lăi pơto\ng Naypyidaw kơ bruă pơplih phrâo kual ASEAN amăng thun 2015, amăng anun ba tơbiă jơlan gah h’dră bruă kiăng pơhlôm bruă pơjing truh kih Khul ASEAN amăng thun 2015. Bơ\ tơlơi ia rơs^ Ngo\, h’dôm Khoa {irô ding jum pơtôm hiăp ASEAN bơngo\t dơlăm kơ h’dôm tơlơi pơplih je# hăng anai ngă đ^ tui tơlơi [u mơ-ak [ơi ia rơs^ Ngo\ hăng pơs^t glăi tơhnal yôm phăn mơng bruă djă pioh rơnuk rơnoa, h’đong mơ-ak klă [ơi ia rơs^ ăt kah hăng rô nao rai tui hloai pô [ơi ia rơs^ hăng [ơi rơhuông adai gah kual ia rơs^ Ngo\ mơn./.

****Khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Nga, ơi Xecgây Lavarov phrâo iâo pơthưr dêh ]ar My, gum djru ako\ pơdơng sa khul nao djru tơlơi khăp pap [ơi dêh ]ar Ukraina. Tui ha\ng khua ding jum Nga lăi, ama\ng tơlơi bơkơtoai ha\ng măy têlêphôn ha\ng khua ding ju\m pơto\m pơhiăp dêh ]ar My, ơi Jon Kery, Khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Nga, ơi Xecgây Lavarov, hơmâo iâo pơthưr ngă tui je], kiăng pơgăn h^ tơlơi [u hiam, ama\ng bruă nao djru tơlơi khăp pap [ơi kual Ngo\ dêh ]ar Ukraina. Go\ng phu\n Interfax dêh ]ar Nga pơhing glăi tơlơi pơhiăp mơng ơi Xecgây Lavarôv brơi thâo,  tơlơi pơblah ngă khul tơhan [ơi [ôn pro\ng Kiev, ngă soh glăi tơlơi pôr pơthâo Giơnevơ lơ 17/4, tơlơi pôr pơthâo Beclin lơ 2/7, tơlơi pơtru\n 2016 mơng [irô wai lăng rơnuk rơnua Sang hơgum hơb^t djo\p dêh ]ar, ba rai tơlơi djai bruk mơnuih [ôn lan lu bia\ mă, ama\ng anu\n lu ]ơ đai muai, phă pơrai pưk sang đang hơmua yôm. Gah pô, khua ding ju\m pơto\m pơhiăp dêh ]ar My, ơi Jon Kery [ua\n gro\ng, dêh ]ar My glăk mă bruă ha\ng kơnuk kơna dêh ]ar Ukraina, hơdôm tơlơi pơdjơ\ truh djru tơlơi khăp pap [ơi anai./.

****Tui hăng tơlơi pơhing mơng Jơnum min apăn bruă châu Âu, h’dôm ]ô m’nuih juăt bruă gơnong glông amăng bruă đang hmua mơng h’dôm bôh deh ]ar ding k’na gah Khul pơlir h’b^t kual châu Âu amra pơ-[u\t jơnum amăng lơ 14/8 pơ\ anăp [ơi Brucsel, deh ]ar Bơ-gum kiăng pơblang h’dôm ano# bơdjơ\ nao mơng h’dôm tơlơi pơtrun kom blơi mu\t gơnam tam mơng deh ]ar Nga hăng h’dôm gơnam tam mơng Khul pơlir h’b^t kual châu Âu. Jơnum min apăn bruă kual châu Âu ăt glăk pơjing mơn gru\p m’nuih gơgrong bruă pơs^t ano# bơdjơ\ nao mơng h’dôm tơlơi pơtrun phăk tơhmal mơng Nga, mơng anun ba tơbiă h’dôm bruă djru gum h’dôm bôh deh ]ar ding k’na Khul pơlir h’b^t kual châu Âu pơsir hăng tơlơi pơtrun kom yoa kơ Nga ba tơbiă./.

            ****{irô wai lăng rơnuk rơnua Sang hơgum hơb^t djo\p dêh ]ar, lăi pơhu^ amra phăk tơhơmal jơh ha\ng phung bơkơdơng [ơi kual dơnung Xu đăng. Yua pơsir [u gio\ng ôh tơlơi pơblah ngă [ơi lo\n ia Châu phi anai. Ama\ng tơlơi pôr pơthâo laih rơgao, [irô wai lăng rơnuk rơnua Sang hơgum hơb^t djo\p dêh ]ar, hmâo 15 boh lo\n ia ding kơna, pơtrut khua mir sir lo\n ia dơnung Xu Đăng, ơi Salva Kiir, ha\ng kơ ia\ng khua mir sir, ơi  Riek Machar, ngă tui tơlơi pơtru\n pơdơi pơblah. Pôr pơthâo lăi dơlăm, hơdôm bruă ngă phung bơkơdơng le\, ngă tui bruă kơđi ]ar, kiăng pơsir h^ tơlơi pơblah ngă anai [u tu\ ư ôh./.

****{ia\ biă mă `u 19 ]ô m’nuih [ơi deh ]ar Kur djai hăng h’dôm rơbâo ]ô m’nuih khom đuăi mơng sang do# pioh be\ ia ling dăo prong yoa kơ h’jan angin prong hăng ia [ơi h’dôm bôh ia krông đ^ prong blai hang ia. Pơhiăp [ơi anăp m’nuih mă tơlơi pơhing phrâo lom pel e\p tơlơi ia ling dăo [ơi tring ]ar Kandal, [ing khoa gơgrong bruă gah Jơnum min wai lăng hyuh hyang [u klă ngă deh ]ar Kur brơi thâo, yap mơng rơ-wang hrơi 7 hlâo, ia ling dăo ngă laih 19 ]ô m’nuih djai. Hrom hăng anun, rơbeh kơ 8 rơbâo bôh sang ano# phrâo pe\ đuăi nao pơ\ h’dôm kual k’dư\ glông hloh. Ră anai, 12 amăng mrô 25 bôh tring ]ar [ôn prong [ơi deh ]ar Kur glăk gơgrong ba ia ling dăo prong yoa kơ h’jan na nao, hmâo tôm ia [ơi ia krông Mêkông đ^ prong dơng./.

            Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân-Siu H’Prăk