Tơlơi pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta:

****Khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Tấn Dũng phrâo k^ hră pơar pơs^t “ Ring bruă ngă tui bruă pơmut hro\m tơlơi ngă hră pơar: Ngă hră tơkeng ana\ , nga\ hră anih do, ngă hră bảo hiểm ia jrao brơi ]ơ đai gah yu\ 6 thu\n”. Tơlơi gơ`a\m ring bruă anai, kiăng ngă hră pơar amu` ame\, rơđah, tơpă ama\ng tơlơi nga\ hră pơar, pơhro\ h^ hră pơar, laih anu\n hrơi blan [ia\ hloh, pơkrem prăk kăk ngă hră pơar, djru brơi mơnuih [ôn lan nga\ hră pơar amu` ame\ kah ha\ng lăi [ơi ngo\ anai, pơđ^ pran jua mă bruă hơmâo tơlơi gơgro\ng ba, laih anu\n ngă hlâo, tơlơi hur har mơng mơnuih mă bruă kơnuk kơna, laih anu\n [irô kơnuk kơna, hơgum gôp lơm lui h^ tơlơi nga\ [u hiam klă, ngă bơngơ\t bơnga` kơ mơnuih [ôn lan nao nga\ hră pơar. Hrơi mông  ngă brơi hră pơar mơng [irô ngă hră pơar le\ Ngă hră tơkeng ana\, nga\ hră anih do\, ngă hră bảo hiểm ia jrao brơi ]ơ đai gah yu\ 6 thu\n, [u rơgao 15 hrơi ôh, tơlơi pơmut hro\m mơng [irô nga\ hră pơar, Ngă hră tơkeng ana\ , nga\ hră anih do, ngă hră bảo hiểm ia jrao brơi ]ơ đai gah yu\ 6 thu\n [u rơgao 20 hrơi ôh, tơlơi mă bruă./.

****Dơng mơng lơ 1 truh kơ lơ 3/8, gru\p hyu mă bruă mơng Khul wai lăng djuai ania mơng Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang pel e\p bruă h’kru\ pơsir tơlơi răm rai yoa kơ k’thel tal 2 pioh glăi [ơi tring ]ar Hà Giang hăng h’dôm bruă pơsir dưm dăp, h’đong anih anom m’nuih [ôn sang do# [ơi kual juăt hmâo hyu hyang [u klă ngă, ia ling dăo, lon tơhroh. Amăng mông mă bruă Gru\p pơs^t yôm h’dôm tơlơi gir run mơng tring ]ar Hà Giang hăng h’dôm anih anom amăng bruă h’kru\ pơsir tanh ano# răm rai yoa kơ k’thel tal 2 ngă, pơđar tring ]ar khom ngă tui ba glăi bôh tơhnal dơng h’dôm bruă dưm da\p h’đong anih anom m’nuih [ôn sang [ơi kual juăt hmâo hyuh hyang [u klă ngă, ia ling dăo, lon tơhroh. H’dôm anih anom amăng kual lon tơhroh khom gleng nao pơ pha lon geh gal kiăng pơdo\ng h’dôm plơi pla m’nuih [ôn sang do# h’b^t hăng plah nao bruă bơvih boang kơ tơlơi pơkă kual m’nuih [ôn sang do# hăng be\ tơlơi hyuh hyang [u klă ngă; lăi pơthâo pơsur h’dôm bôh sang ano# amra bư\p tơlơi hyuh hyang [u klă ngă, ngă tui bruă r^t anih do# h’đong đam [ơi thôn kiăng gal kơ bruă ngă đang hmua [ơi kual lon h’đăp…

****Lơ 2/8, [ơi [ôn pro\ng Đà Lạt, tring ]ar Lâm Đồng, khul khua ding kơna mă bruă mơng Ding jum Công thương, yua kơ iăng khua ding ju\m, ơi Lê Dương Quang ba ako\ nao mă bruă ha\ng tring ]ar Lâm Đồng, gah bruă g^t gai pơhlôm, pơgăn rơbu\ kthel, ia ling dâu\, hyu hduah pơklaih mơnuih hơmâo tơlơi truh thu\n 2014. {ơi tring ]ar Lâm Đồng ră anai hmâo 28 boh sang măy drai ia pui lơtrik anet hlăk đuăi dar, hlăk man pơdơng. Wơt dah khul khua mua [ơi tring ]ar, ako\ pơjing hyu lăng nao nao tơlơi rơnuk rơnua bơnư\ ia pui lơtrik, bôh nik `u hdră brơi ia rô, laih anu\n hdră pơđoh ia ling dâu\, samơ\ tơlơi răm rai gơnam tam [ơi  gah kual yu\ do\ lu đô]. {ơi mông mă bruă, kơ iăng khua ding ju\m Công thương, ơi Lê Dương Quang, pơdah rai pran jua hu^ rơhyưt [ơi hdôm sang măy drai ia pui lơtrik anet anai, laih anu\n rơkâo khua g^t gai tring ]ar Lâm Đồng, kho\m tui lăng su\ hdôm sang măy anai, ngă tui hdră pơgăn ha\ng pơhlôm rơbu\ kthel, ia ling dâu, laih anu\n hduah mơnuih hơmâo tơlơi truh, laih anu\n pre lui hlâo tơdah hơmâo tơlơi truh./.

            ****To# tui tơlơi pơhing kơ tơlơi pơ]ah bơnư\ drai apui lơtr^k Ia Krêl 2, tring glông Đức Cơ, tring ]ar Gia Lai. Ơi Ngô Hữu Thiện, Khoa Jơnum min m’nuih [ôn sang să Ia Dom, tring glông Đức Cơ brơi thâo, truh mông anai, ia ling kor yoa kơ bơnư\ pơ]ah thu laih. Să pơ phun yap mrô răm rai laih. Tui hăng mrô yap akă djo\p truh 4 mông 30 mơn^t tlăm lơ 2/8, hmâo rơbeh kơ 400 e\ktar đang kơ su, kơ phê, tiu hăng phun pla pơkon kah hăng h’bơi plum, k’tor, pơdai mơng giam truh 200 bôh sang ano# m’nuih [ôn sang [ơi tơkai drai apui lơtr^k Ia Krêl 2 răm rai prong laih, kah hăng [u dưi h’kru\ pơsir dơng tah. Răm rai yap him lăng hmâo mơn h’dôm klai prăk. Anai le\ ngăn rơnoh pơhrui glăi phun mơng neh wa, anun tui hăng ơi Ngô Hữu Thiện, tơdơi kơ tơlơi ia ling kor, lu sang ano# tơblu\t amăng tơlơi rin rơpa. Ră anai să Ia Dom glăk gơwưh rơkâo mơ-^t Jơnum min m’nuih [ôn sang tring glông Đức Cơ hăng tring ]ar Gia Lai kiăng djru m’nuih [ôn sang h’đong tơlơi h’d^p m’da amăng h’dôm hrơi do# tơgoan pô tuh pơ plai le\ Sang bruă pơ]ruh hrom prăk bơvih [o\ng Bảo Long pơsir pơ ala glăi. Truh tlăm lơ 2/8, Jơnum min m’nuih [ôn sang să Ia Dom ăt pơkiăo nao mơn m’nuih do# găk [ơi anom mă bruă kiăng pơsir h’dôm tơlơi phrâo hmâo./.

****{ơi tring ]ar Sơn La, tơlơi duăm brai ako\ glô Nhật bản B, hlăk hơđuh đ^ tơnăp tăp bia\, abih ba\ng tring glông, [ôn pro\ng, leng hơmâo mơnuih duăm ruă soh, laih anu\n truh ră anai hơmâo 10 ]ô ]ơ đai djai yua. Ră anai hơmâo 80 ]ô duăm ruă brah ako\ glô Nhật Bản, hlăk pơjrao [ơi hdôm sang ia jrao tring glông, ha\ng tring ]ar. {irô wai lăng gah sang ia jrao tring ]ar Sơn La brơi thâo. Lu ]ơ đai djai anai, yua sang ano\ [u gleng nao, tơdah [uh laih ]ơ đai duăm pơgru\n, [u ba nao pơ\ sang ia jrao hmao ôh, aka klâu\ tu\m ôh jrao pơhlôm ruă braih ako\ glô Nhật bản B. Yua kơ anu\n yơh, sang ia jrao tring ]ar pơtă pơtăn brơi mơnuih [ôn lan kho\m ba nao ]ơ đai gah yu\ 5 thu\n nao klâu\ ia jrao pơhlôm hlâu, tui ha\ng hrơi pơkă, [uh ]ơ đai duăm pơgru\n sui hrơi [u thâo yua hơget le\, ba nao ta` ]ơ đai pơ\ hdôm sang ia jrao hmao hloh./.

****Lơ 3/8, [ôn prong Đà Nẵng pơ phun ngă tui Rơ-wang hrơi 7 koa\i hue\] đing hnoh pơđoh ia [ơi [ô prong, hăng tơlơi gum hrom mơng rơbeh kơ 5000 ]ô m’nuih le\ khoa g^t gai h’dôm Gơnong bruă, khul gru\p, Jơnum min m’nuih [ôn sang h’dôm quận, tring glông, Jơnum min djo\p djuai ania m’nuih m’nam hăng h’dôm khul gru\p gưl [ôn prong; h’dôm anom bơvih [o\ng, h’dôm anom bruă  tơhan hăng m’nuih [ôn sang… Bôh tơhnal phun mơng Rơ-wang hrơi 7 anai koăi hue\] h’dôm glông đing hnoh pơđoh ia phun, biă `u koăi hue\] [ơi h’dôm kual do# đôm sôk rôk, juăt hmâo ia ling dăo hăng ngă h’[ah anih anom do#. Ngă h’dư\ [ia\ ia do\ng [ơi [ôn prong amăng bơyan h’jan rơbu\ k’thel thun 2014. Laih anun koăi hue\\], pơkra glăi, pơhư prong glông đing hnoh pơđoh ia [ơi h’dôm kual m’nuih [ôn sang do#, h’dôm bôh anom bơvih [o\ng, h’dôm [irô, sang hră [ơi [ôn prong./.

            Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :

****Lơ 2/8, khua mir sir dêh ]ar Brazil, yă Dilma Rousseft ha\ng khua dêh ]ar Japan, ơi Shinzô Abê glăk ]ua\ dêh ]ar Brazil, hơmâo tu\ ư pơđ^ h^ tơlơi ngă jăng mah dưm kơnar ha\ng ]ar kơmar, laih anun k^ hră pơkol nao rai tơlơi ngă hro\m dua bơnah gah yôm pơ phăn. Lăi glăi phung ma\ tơlơi pơhing, khua mir sir dêh ]ar Brazil, yă Dilma Rousseft  lăi pơthâo brơi tơlơi ngă jăng mah mơng dua boh dêh ]ar hiam klă bia\ ma\, pơhrui glăi prăk s^ mdrô rơgao 15 klai đôlar my, thu\n hlâo dih, laih anu\n lăi pơs^t glăi sa wơt dơng, tơlơi gir run mơng dêh ]ar Brazil, amra nga\ hăng djo\p mta, gah bruă ngă hro\m ha\ng dêh ]ar Japan. Ama\ng tơlơi k^ pơkol pioh hơdơr gah tơlơi bơvih [o\ng huă, lo\n glai adai rơhoong, ia jrao gun, mơnuih mă bruă, mnuih rai do\ plơi, tơlơi măy mok...hasa tơlơi gleng nao le\ tơlơi k^ pơkol nga\ hro\m nua `u 500 klăk đôlar my gah ia jâo kplah wah khul gru\n công ty Petrobras ( Brazil) laih anu\n sang măk ksai Mizuho ( japan), pioh man pơdơng 8 boh pra măy khuer mă ia jrao [ơi to\ng krah ia rơs^ Rio de janeiro ( Brazil)./.

****4 mông 30’ tlăm lơ 3/8 yap tui mông [ơi [ô prong Chiêu Thông, tring ]ar Vân Nam gah kual yu\ dơnung deh ]ar Khe\] hmâo sa tơlơi lon pơ pư\ truh k’tang 6,5 độ richter. Tui hăng mrô yap phrâo hloh, mrô m’nuih djai hmâo laih 367 ]ô m’nuih hăng 1591 ]ô m’nuih pơkon rơka ruă, mrô m’nuih djai bru\ rơka ruă amra do# lu dơng. Amăng mo\t tôm brơi m’tam lơ 3/8, Khoa mir sir deh ]ar Khe\\] ơi Tập Cận Bình chrâo ba laih, pơđar run abih pran joa kiăng doah e\p m’nuih do# đôm amăng h’dôm djah djâu răm rai, pơjrao brơi h’dôm ]ô m’nuih rơka ruă, pơ pha h’đong anih pơdơi jăng jai kơ m’nuih [ôn sang [ơi anun. Dưi thâo le\, go\ng gai [ôn prong Chiêu Thông ba nao laih rơbeh kơ 300 ]ô tơhan polis, gum hrom hăng 1000 ]ô ling tơhan mơng Khul ling tơhan gum hrom h’dôm bruă djru pơtlaih, 2000 blah [at, 3000 bôh sưng lo\p hrom hăng ha rơbâo blah băn, buk pơ pha brơi laih./.

***Djơh ha\ng 223 pok hră ple\ tu\ ư, 189 pok hră ple\ kơdơng, khul khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn lan gơnong gah yu\ dêh ]ar My, ping gah Cộng  hòa, g^t gai lơm lơ 2/8, hơmâo tu\ ư rơnoh prăk kơnuk kơna phrâo, nua `u 694 klăk đô lar my, kiăng pơsir h^ phung ]ơ đai rai do\ [ơi dêh ]ar My, rai mơng hdôm lo\n ia Trung Mỹ. Rơnoh prăk anai mă mơng keh prăk je] mơng lo\n ia. Dưi thâo, rơnoh prăk phrâo k^ hră anai, jing sa ]ra\n anet đô], lơm kơ 3 klai 700 klăk prăk đôlar my, yua khua mir sir dêh ]ar my, ơi Bara\k Ôbama rơkâo  mơng ako\ blan laih rơgao. Kiăng wai lăng kơja\p rơnuk rơnua [ơi pơguai lo\n ia, pơgăn mơnuih mơng dêh ]ar ta] rơngiao mut rai do\ [ơi anai./.

****Tôm brơi lơ 3/8, deh ]ar Nga [om Khul pơlir h’b^t kual châu Âu lui h^ tơlơi pơtrun kom s^ phao k’toang kơ Ukraina. Amăng sa tơlơi lăi pơto\ng, {irô ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Nga brơi thâo, [ơi sa bruă jơnum je# hăng anai mơng Khul apăn bruă kual châu Âu [ơi Brucsel, Bơl-gum h’dôm ]ô khoa g^t gai h’dôm bôh deh ]ar amăng Khul tu\ ư hrom lui h^ h’dôm ano# pơkă amăng bruă s^ kơ deh ]ar Ukraina h’dôm m’ta măi mo\k amra dưi mă yoa amăng h’dôm bruă pơgo\ amăng deh ]ar. Tui hăng tơlơi lăi pơto\ng mơng {irô ding jum pơtôm hiăp deh ]ar Nga, Khul pơlir h’b^t kual châu Âu ăt brơi s^ mơn h’dôm bôh thâo phrâo măi mo\k ling tơhan kơ Ukraina. Khă hnun hai, tơlơi lăi pơto\ng lăi le\, Khul pơlir h’b^t kual châu Âu lăi pơdah laih tơlơi pơs^t anai./.

****Kơnuk kơna dêh ]ar Hàn Quốc tơm brơi lơ 3/8 lăi pơthâo tơlơi nao rai mơnuih [ôn lan dêh ]ar anai, kia\ng nao truh pơ\ kual Tây phi, yua kơman Êbôla hđuh đ^ ktang djo\p anih. Tơlơi lăi lui hlâo lăi rơđah, hơdôm mơnuih [ôn lan dêh ]ar Hàn Quốc glăk hd^p mda, mă bruă ana\m nao ôh [ơ hdôm dêh ]ar: Ghinê, Libêria laih anu\n Xiêra Lê Ôn đuăi  mơng anih anai. Ră anai hmâo 190 ]ô mơnuih dêh ]ar Hàn Quốc glăk hd^p mda, mă bruă  [ơi 3 boh lon ia Tây Phi anai./.

                                    Pơblang hăng pôr : Rơluch Xuân-Siu H’Prăk-R]om H’Ly