VOV4.Jarai - Sit truh ako# bơyan hơjan kah hăng ră anai, mơnuih ngă đang hmua tơring ]ar Daklak yak mu\t bơyan tơju\ pla phun amăng sa thun, tơlơi kiăng kơ pơjeh djop mơta đ^ lu, nao hrom hăng anun le\ tơlơi pơdă s^ pơjeh pla hăng anah phun pla. Thun 2016 anai, [ơi anih s^ pơjeh pla jai dik dak hloh hăng lu đang pơdjuai pơjeh dưi pok tơbiă, ngă pơhư\\] [u djơ\ kơnong kơ mơnuih ngă đang hmua hơdôm tơring ]ar kual }\ư\ Siăng ôh mơ\ do# wot [ơi kual Dơnung Ngo\ dêh ]ar ta dong. Tui anun mơn, hăng tơlơi lui raih sui hrơi amăng bruă wai lăng, ano# hiam mơng pơjeh pla kah hăng abih bang [u hmâo đing nao ôh, ngă ba truh tơlơi bơngot dong, pơhu^ truh ano# pơhlôm hăng bôh tơhnal ngă đang hmua. “{u thâo jơlan pioh ruah hơ[ơi sit hơ[ơi [u sit”, jing laih tơlơi pơsit hrom mơng mơnuih ngă đang hmua hăng mơnuih s^ mdrô pơjeh pioh kơ bruă yôm phăn anai mơng tơring ]ar.

            Yak mu\t bơyan tơju\ pla thun anai, anih anom pơdjuai pơjeh mơng ơi Hồ Thanh Đàm, [ơi să Ea Kênh, tơring glông Krông Pa] dưi pơhư prong truh kơ 3 wot bơhmu hăng thun hlâo. Giăm hăng anom anai, 3 blah đang pơdjuai pơjeh pơkon ăt phrâo dưi po\k mơn hăng sa dua đang war pơkon glăk [ơ [rư\ pơjing. Ơi Đàm brơi thâo, khă mrô anom pơdjuai pơjeh, s^ pơjeh, anah phun pla đ^ lu, samơ\ hơdôm djuai phun bôh troh ba glăi bôh tu\ yua prong kah hăng bôh [ơr, sầu riêng, ăt [u djop pioh s^ mơn: Thun anai hmâo dong hơdôm anih anom jum dar kah hăng Bình Phước, Gialai, hmâo hơdôm djuai phun pla kah hăng tiu, kơ su abih thun pioh mă kơtak laih, anun ara\ng hơdai nao pla phun bôh [ơr, sầu riêng hmâo noa yôm, anun anah phun pla [ơi Daklak thun anai kơ[ah. Dua le\, hrim thun hmâo pơjeh pla mơng kual yu\ ba rai s^, samơ\ thun anai kual yu\ dêh ]ar ta phang kho#t ngă, ia mơxin hram anun [u hmâo pơjeh pla. Tui anun khă đang pơdjuai pơjeh po\k tơbiă lu, samơ\ hơdôm đang pơdjuai phrâo ăt [u djop pioh s^ hyu mơn.

Hơdôm anom pơdjuai anah phun pla ane\t, tơpro# [ơi hơdôm bôh să yôl hnal ]ih Pơjeh anah phun pla Ea Kmat.

            Hơdôm blah đang pơdjuai pơjeh phrâo [ơi Daklak lu `u dưi pơdo\ng mă ]a ]ot đu], hăng sa [e\ phun kram [u dah hre\ kuăt dăng mă [ơ [ia\, gôm păng rưng ju\ pơgang pơ-iă. Mơnong dưm pioh pơdjuai pơjeh kơnong kơ kam [u dah djah bôh pơđung, [ơ [ia\ kơmok pruai, luk hăng lon mriah (lu `u dưi mă mơng hơdôm đang kơ phê tha, phrâo oa\ koh giong). Anih anom ane\t le\ pơdjuai s^ 6, 7 rơbâo prak lom sa phun, phun pơdjuai mă leng kơ [u hmâo anăn păn lăi pơthâo djuai pơjeh ôh, ngă mơnuih ngă đang hmua [u hơđong pran jua ôh. {ơi sa dua anih anom pơ\ să Ea Knuếch, tơring glông Krông Pa], mơnuih blơi pơjeh Bùi Văn Thế, pơ\ să Hoà Đông nao blơi pơjeh sầu riêng, brơi thâo: `u ngă tui laih abih bang hơdôm jơlan gah pơtô brơi mơng anih s^ pơjeh, samơ\ ăt hmâo mơn rơbêh kơ ha mơkrah mrô anah phun pla djai tơdơi kơ 1 thun pla.

            Lom do# pơmin ayong Thế akă e\p [uh jơlan pơblang djơ\ le\ sa ]ô mơnuih nao blơi anah phun bôh [ơr [ơi anai, pơdah pran jua bơngot kơ phun akha djuai pơjeh, yua kơ hơdôm thun hlâo dih `u blơi djơ\ anah phun [ơr [u klă hiam: Kâo blơi mơtam [ơi gah kơdih kơ tơdrông toa. Pla `u ăt hmâo bôh mơn, samơ\ bôh `u [u prong ôh mơ\, djơ\ kơ phun bôh [ơr ia dong, ră anai khom pla glăi.

            Tơdah kah hăng hơdôm thun hlâo dih, hơdôm anih anom pơdjuai pơjeh phun pla, lu `u [ơi să Hoà Thắng, plơi prong Buôn Ma Thuột, jum dar anih pơanăn hmư\ hing le\ Anom kơsem min kơ phê Ea Kmat hơđăp – Anom Kơsem min bôh thâo phrâo bruă đang hmua kual }ư\ Siăng ră anai – kiăng mă yua [u rơngiă prak hmư\ hing mơng anăn anai le\, truh thun anai, hơdôm đang pơdjuai pơjeh dưi po\k pơhư prong djop hơdôm tơring glông, plơi prong amăng tơring ]ar. Tui anun mơn abih bang kah hăng [u hmâo anih anom hơpă mă bruă hmâo ako# tlôn tui djơ\ tơlơi pơkă amăng Tơlơi pơkă mrô 18/2012 mơng {irô ding jum wai lăng bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [ôn lan dêh ]ar ta, hăng bruă pla, s^ mdrô pơjeh anah phun pla sui thun hăng phun bôh troh.

            Khă mrô tơdu\ ge\p mơng đang lu mơta phun pla, akă djop rơnoh đăo gơnang kơ ano# klă `u; tơlơi pơhing kơ anah pla [u rơđah… jing hơdôm tơlơi prong amăng bruă ngă đang hmua, s^ mdrô anah phun pla [ơi tơring ]ar Daklak ră anai. Ơi Chu Văn Mùi, pô sa anih anom pơdjuai anah phun pla [ơi tơring kual Ea Kar, tơring glông Ea Kar, juăt blơi pơjeh anah pla mơng Anom kơsem min bôh thâo bruă đang hmua kual }ư\ Siăng (să Hoà Thắng, plơi prong Buôn Ma Thuột) – ruai kơ tơlơi luk puk amăng bruă s^ djuai pơjeh anah phun pla: Mơng Km 5 mu\t nao pơ\ să Hoà Thắng, anih anom hơpă leng kơ hmâo djuai anah phun pla Ea Kmat. Kâo nao mơ\ [uh ]ih Ea Kmat le\, kâo mu\t nao đu] kâo [u thâo ôh hơ[ơi sit, hơ[ơi [u sit. Mu\t giong, sa phun bôh sầu riêng `u s^ 100 rơbâo prak. }ih hră noa s^ giong, tla prak le\ pô s^ ba hyu, hor đang hơpă le\ `u xì đang anun. Ô adai ăh, [uh `u sư\ rơbư\, [u thâo jơlan pioh ruah mă ôh.

Anah phun pla pơdjuai mă pô [u hmâo anăn păn, tơlơi lăi nao kơ pơjeh anah phun pla.

            Tui hăng ơi Lê Văn Thành, Kơ-iăng Khoa anom wai lăng pơjeh pla hăng pơgang phun pla Daklak, tơlơi đơr hơr mơng bruă s^ pơjeh pla [ơi tơring ]ar Daklakk sui lu thun hăng anai laih, hăng khom rơngiă lu hrơi blan dong, tơlơi anai mơng dưi hơkru\ pơsir. Bôh than le\ yua kơ Anom phrâo pơdo\ng hmâo hơdôm blan, djop bruă khom pel e\p glăi mơng phun: Truh mông anai [ing gơmơi mơng dưi ngă tui sa yak, anun le\ pel e\p glăi hơdôm anih anom pơdjuai pơjeh, s^ mdrô pơjeh anah pla [ơi tơring ]ar. Amăng ako# blan 4 le\ [ing gơmơi hmâo jak iâu 148 bôh sang ano# pơdjuai hăng s^ anah phun pla pioh pơhra\m hơdôm hră pơ-ar pơkă tơlơi phiăn. Bôh tơhnal mơng [ing gơmơi le\ khom djru hơdôm bôh sang ano# pơdjuai pơjeh hăng s^ mdrô dưi hmâo mă hơdôm tơlơi pơkă amăng tơlơi phiăn, hơdôm glông hơdră bôh thâo, hơdôm tơlơi pơkă kơ bruă s^ mdrô bơwih [ong, kiăo tui anun [ing gơmơi pel e\p, pơsir hơdôm tơlơi ngă soh.

            Pơdo\ng bruă đang hmua rơnuk phrâo, kơja\p, hmâo lu tơhnal bơkơtưn, anun le\ tơhnal mơ\ Daklak hăng hơdôm tơring ]ar kual }ư\ Siăng glăk hrưn đ^, biă `u hăng hơdôm ano# gal ba jơlan hlâo kah hăng pơdjuai phun bôh troh hăng phun pla sui thun. Tui anun mơn hăng hơdôm tơlơi tơdu muan hmâo laih hăng glăk do# glăi amăng bruă pơdjuai pơjeh anah pla, pơsit pran jua mơng tơring ]ar phrâo hmư\ mă bôh pia đu]. Bruă đang hmua rơnuk phrâo, kơja\p mơ\ Daklak ]ang rơmang amra pơ phun lom bruă ruah pơjing, pơdjuai, s^ mdrô pơjeh pơ phun ha amăng ple\ hăng wai lăng kơja\p.

                                                          Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr