Kơnhoàl tiah nhàr lơgar Tây Giang, càr Quảng Nam ơm ngài mờ ƀòn dờng Đà Nẵng pơgăp 110 kơi sồ. Tơnơ̆ rlau 3 jiơ lòt rơndeh ô tô, năc lòt nhơl neh gơtùi lòt tus bă ù do. Brê Pơ Mu bal mờ gĭt nđờ rhiang tờm geh dờp là phan lời wơl, Brê Đỗ quyên jŏ nam, brê Lim bal mờ niam chài ƀòn lơgar ơm kis bơh yau krơi is ngan bơh làng bol Cơ Tu dê…lơh tiah jơnhoa nhàr lơgar Tây Giang gơgơs anih tus lòt nhơl tơlir, lòt mpồl bơtiàn niam bơnĕ ngan. Uă nam do, năc lòt nhơl tàm dơlam mờ bơdìh lơgar ờ ngòt lòt gùng ngài ngan nàng geh sền gŏ mờ rò măt tơngai pa lik mờ lòt cùp rùp mhual tềng Bồ bơnơm chi kwế Tây Giang, tiah geh sền là “Sapa tàm gùl nùs nhơm tiah tàm lơgar dê”. Bi Cheng Chi Lun, năc lòt nhơl Đài Loan gơlơh kờñ ngan tŭ lòt sền gŏ ù tiah brê bơnơm dờng ơning ơnàng ngan bal mờ niam chài cèng uă bơhiàn krơi is cau Cơ Tu tiah do dê. Bi Cheng Chi Lun, yal: Làng bol tàm do yal mờ bol hi in là ngai sơlơ geh uă năc lòt nhơl bơh ală lơgar tus Tây Giang. Bol hi sơning là tŭ gơnoar ătbồ ƀòn lơgar geh broă lơh dong kờl bơtàu tơngguh lòt nhơl geh cồng nha den rơ̆p geh uă ngan năc tus, mờ làng bol geh bơta tơnguh uă priă lơh geh rlau.

Bơdìh mờ 2 phan lời wơl Niam chài dunia dê, càr Quảng Nam neh lơh uă anih lòt nhơl ƀòn brê bơnơm, rề ơnàng mờ ngui ù tiah lòt nhơl tàm đah măt tơngai mŭt càr Quảng Nam. Ală bă brê dờng gam wơl bơh yau ờ huan ngan gam wơl tàm sèng bơnơm Trường Sơn, bal mờ hơ̆ là niam chài ƀòn bal mờ nùs nhơm mpồl bơtiàn mpờl gŏ loh làng ngan bơh làng bol kòn cau Cơ Tu dê geh đơs pơnyơu bè “mừh biàng tàm gùl brê bơnơm dờng”. Tàm kơnhoàl tiah bơnơm Đông Giang, Tiah lòt nhơl ƀòn brê bơnơm Cổng trời Đông Giang là rơndăp broă lơh lòt nhơl ƀòn brê bơnơm geh lơh dờng ngan, pờ gơlik uă bơta kơ̆p gơn nàng ală cau bơcri priă in pơn jăt tai jòi tus kơnhoàl ù tiah bơnơm càr Quảng Nam. Rlau 80% cau lơh broă tàm tiah lòt nhơl do là cau Cơ Tu ƀòn lơgar. Dơ̆ sơnrờp lòt còp, lòt sền tàm tiah lòt nhơl do, bi Trần Thị Thu ơm tàm ƀòn dờng Đà Nẵng gơtìp gơhoài gơ jà ngan bal mờ ù tiah brê bơnơm gam wơl bơh yau mờ uă ñrùh dà geh is ngan rlau jơh tàm Việt Nam. Bi Trần Thị Thu, đơs: “Bơta añ gơlơh niam ngan là cau prăp gàr geh ală bă brê, jàu làng bol in prăp gàr is. Bơdìh hơ̆ tai, añ kung gŏ gơlơh niam ngan mờ lơh chờ bơh làng bol tàm do dê, jơnau tam ya Tâng tung da dá gơhoài gơ jà ngan năc lòt nhơl, añ neh tus bal uă dơ̆ mờ bol hi neh tơmŭt bal să jan he mờ khi tàm bơta tam ya hơ̆”.

Quảng Nam tŭ do geh gĭt nđờ jơ̆t anih lòt nhơl ƀòn brê bơnơm, lòt nhơl ƀòn broă ờs mờng bơh yau mpồl bơtiàn tàm kơnhoàl ù tiah ƀòn lơgar mờ tiah bơnơm. Broă ngui cau lơh broă ƀòn lơgar, sơlơ yal tơnggĭt tai, yal uă phan bơna lòt nhơl, niam chài ƀòn lơgar ơm kis bơh yau tàm do dê là broă lơh lòt nhơl geh cồng nha mờ kơ̆ kơl jăp, dong gơguh tai priă jền bơh anih tus dê. Tơnơ̆ dơ̆ kòp dờng Kovid-19, càr Quảng Nam tơrgùm dong kờl bơto pơlam, tề lam cau lơh broă lòt nhơl. Bi A Rất Thị Tươi, cau lơh broă tàm Tiah lòt nhơl ƀòn brê bơnơm Cổng trời Đông Giang brơn brài ngan tŭ geh priă lơh geh sùm tàm ƀòn lơgar tờm he dê tơn.

“Bol hi chờ hờp ngan tŭ tiah lòt nhơl lơh geh broă lơh ai làng bol ƀòn lơgar in, bol hi ờ gŏ di pal lòt lơh broă ngài tai. Dùl tiah lòt nhơl ƀòn brê bơnơm dờng bè do gơ geh tơn tàm ƀòn lơgar tờm bol hi dê gŏ gơlơh pơñiờ să ngan”.

Jăt ồng Arất Blúi, Phó Củ tịc Anih duh broă Làng bol kơnhoàl Tây Giang, tam brê dơm dờng, tam tờm chi lơh sơnơm tềng hơđơm mƀur chi brê mờ bơtàu tơngguh lòt nhơl geh gĭt nền là 3 broă tờm tàm pơlam gùng bơtàu tơngguh lơh sa tàm kơnhoàl ù tiah bơnơm. Bulah bè hơ̆, bơtàu tơngguh lòt nhơl tàm kơnhoàl ù tiah bơnơm pal geh sền gròi bơcri dipal, mờ pơlam gùng nàng lơh niam jơh bơta pràn tŭ do gam geh.

“Bol hi kơ̆p kờñ Dà lơgar mờ càr Quảng Nam sền gròi bơcri rlau bè rơndăp tăp sèng phan bơna, dong broă lòt rê ƀươn ƀoài, geh ală jơnau neh lơh nền, broă dong kờl bơtàu tơngguh niam chài, tàp pràn să jan, lòt nhơl. Pal sền gròi tus ală bơta kwơ niam chài phan bơna mờ ờ di phan bơna nàng sền gàr, prăp gàr mờ pơn jăt tai rề ơnàng lơh uă”.

Bồ nhai 03 pa do, càr Quảng Nam yal gùng kềng bơtàu tơngguh lòt nhơl pa “Gơl gùng phan lời wơl Hội An – Mỹ Sơn – Cổng trời Đông Giang”. Gùng kềng do là bơta tàm bơrlŭ bal bơta niam bơh hìu đam – jơnau kah yau – niam chài. Mờ 1 gùng lòt – 3 anih tus (gùng lòt jòng mờr 100 kơi sồ), do là gơl gùng niam ngan gĭt lơh nàng sền gŏ bơta kwơ niam bơnĕ ngan gĭt lơh bơh brê bơnơm geh is, kòn bơnus mờ ală bơta niam chài krơi is tiah Quảng dê.      

Ồng Lương Nguyễn Minh Triết, Ƀí thư Tỉñ ủy càr Quảng Nam đơs là, gơl gùng phan lời wơl Hội An – Mỹ Sơn – Cổng trời Đông Giang là gơl gùng lòt nhơl dơlam càr ngan ngồn sơnđờm geh yal tàm pơlam gùng bơtàu tơngguh gùng kềng lòt nhơl pa càr Quảng Nam. Gùng kềng bơtàu tơngguh lòt nhơl rơ̆p lơh pràn broă bơ̆t bơtàu mờ bơtàu tơngguh li la ală phan bơna lòt nhơl, lơh ală drơng broă geh bơta niam drơng năc lòt nhơl tàm lơgar mờ ală lơgar; lơh gơs ală broă lòt nhơl rơ̆ ru mờ tơngume krơi is, tàm tơrbŏ ală anih lòt nhơl tàm dùl halà uă gơl gùng lòt nhơl. Ồng Lương Nguyễn Minh Triết, Ƀí thư Tỉñ ủy càr Quảng Nam, pà gĭt: “Nàng càr Quảng Nam gơgơs anih tus lơh gơkờñ năc lòt nhơl, cau bơcri priă tàm dơlam mờ bơdìh lơgar, bal mờ ală pơlam gùng bơtàu tơngguh, lơh gùng dà broă lơh, broă dong kờl, broă lơh bơtàu tơngguh lòt nhơl cèng bơta jŏ jòng, kwơmàng den kờñ pal geh bơta sền gròi sồr lơh bơh Dà lơgar dê. Kờñ ngan bơta pơgồp bal, dong kờl bơh ală mpồl tàm dơlam lơgar mờ ală lơgar dê, bơta lơh bal, lơh broă bal đah ală ƀòn lơgar. Is ồn là bơta lòt bal bơh ală mpồl lơh sa kă bro lơh broă tàm broă lòt nhơl geh gơtha kwơmàng ngan gĭt lơh”.

Nam 2024, Quảng Nam wă rlau 8 tơlak nă năc, tàm hơ̆ geh 5 tơlak 500 rbô nă năc ală lơgar. Rơndăp ù tiah càr Quảng Nam tơngai bơh nam 2021- 2030, wèt sền tus nam 2050 neh gĭt nền, gah lòt nhơl là bơnàng jă lơh gơlik bơta gơn kơnờm dong kờl gơguh lơh sa- mpồl bơtiàn.