Cru- Jơi bơtiàn prăp gàr ală bơhiàn niam chài krơi is ngan tàm bă ù Tây Nguyên
Chủ nhật, 05:00, 30/03/2025 Cau mblàng: Lơ Mu K’Yến/VOV5 Cau mblàng: Lơ Mu K’Yến/VOV5
VOV4.K’Ho- Cru là dùl tàm ală jơi bơtiàn dồ êt nă cau ơm kis jŏ rài tàm kơnhoàl ù tiah Tây Nguyên, ơm kis uă ngan là tàm càr Lâm Đồng mờ Ninh Thuận. Bulah khà kờp làng bol dồ êt nă ngan mơya làng bol jơi bơtiàn Cru kung gam gàr geh bơhiàn krơi is jơi bơtiàn he dê, bal mờ ală adăt bơhiàn ờs mờng bơh yau, lơh chờ lơh yàng mờ rơ̆ ru ngan ală jơnau đơs pơnđik, jơnau yal yau, ală đờng goòng yau rơ̆ ru ngan.

Cau Cru ơm kis jăt ƀòn mờ cau lam bồ là cau klau dờng sơnam geh bơngă pin dờn bơh ală cau tàm ƀòn dê săc rwah mờ là cau tờm ală dơ̆ lơh yàng lơh chờ ƀòn dê. Cau Cru sùm kis gơgơs dùl hìu bơnhă dờng, tàm hơ̆ sùm geh bơh 3 tus 4 rơnàng ơm kis bal tàm dùl nơm hìu.

Bơta ƀươn đal ngan tàm phan soh bơh cau Cru dê là cau klau mờ cau ùr ndrờm ngui chèu pơn bồ. Cau klau Cru sùm soh phan ờs mờng bơh yau geh dà bò, geh bal pang àu yŭp bơrkuăt sơ wĕ dùl đah bơh pơnoà đah do tus pơnoà đah ne, mpha jòng, pang chèu pơn tềng bồ kung dà bò sơl. Phan ngui soh do geh soh tàm ală dơ̆ tơhòp bau, lơh yàng lơh chờ halà lòt ies tơ̆p ƀồc…Ai ngai bè ờs den khi soh àu sơmi mờ yŭp tàm să dùl pang chèo, pang chèu dà bò geh soh tàm ală dơ̆ lơh yàng ai pang chèu jù den ngui pah ngai. Ồi mbơn sùm geh dà jù.

Gơ wèt mờ ală jơi bơtiàn Tây Nguyên đơs bal mờ làng bol kòn cau Cru đơs is tàm càr Lâm Đồng, sơ̆ là dùl phan mờng ngui mờng kwèng ngan sùm đềt mềr ngan mờ làng bol tàm rài kis ơm kis pah ngai. Gơ wèt mờ làng bol kòn cau Cru, sơ̆ ờ mìng ƀươn soh là dùl phan ngui lơm mờ gam ơn prăp ală jơnau niam chài, bơta gĭt gŏ bè brê bơnơm geh is, rài kis jăt bơta sền, bơta sơnơng bơh is he dê.

Bi Ma Hương ơm tàm thôn Preh, sàh Phú Hội, kơnhoàl Đức Trọng, càr Lâm Đồng pà gĭt, rùp să ngui nàng bơka rùp bơka tềng sơ̆ mìng là dà pơrhê, dà jù geh ai bơh kơmhò, nha chi brê dilah ngui lơh phan trum. Tơnơ̆ tŭ tàñ sir den cau tơ ƀă tềng dra hìu ƀềp dùl tŭ tơngai rơ̆p lơh gơlik geh bàr dà jù bò loh làng lơh pơnrơ ală gùng mpờl rùp bơka: “Bơh tŭ deh, ồng mò, mè bèp neh bơto añ broă àñ sơ̆ mờ ngui sơ̆ tàm rài kis. Sơ̆ ngui tàm uă ngan broă bè lòt bơ̆ dà, lòt wơ̆ tơngời, lơh mìr lơh sươn, kung bè ơn dà. Sơ̆ geh kwơ dờng ngan gơ wèt mờ làng bol kòn cau Cru”.

Nhai 02, nhai 03 tàm Tây Nguyên bơkàu kơphê lì bò jơh bơnơm jơh grồi, là tŭ tàm làm gùt ală ƀòn kòn cau Cru dê nggồr nggàc mŭt tàm kàl tơnhòp bau, kàl sơnđờm jòi bau bơh ală ùr ơruh dê. Kòn cau Cru tàm Tây Nguyên kis jăt đah jơi mè tài bè hơ̆ cau ùr rơcăng tàm bơta tam bau. Tŭ dồ nă ùr ơruh tus sơnam jòi bau, hìu đah ùr bal mờ mò lơh kòn gùng rơ̆p cèng phan lòt lăp bau. Tơnơ̆ tŭ hìu đah ùr boh bơr mờ hìu đah klau, mò lơh kòn gùng tơn wan ñòng mờ tơn dò sơmbiăt tơkăp kòng ai klau pơnu in ala ai jơnau lăp bau in. Ala măt hìu đah klau rơ̆p tơn dò sơmbiăt geh hòi là srĭ ai ùr ơruh in mờ hơ ai kòn ùr in lơh kòn ƀan hìu he dê in. Ngan tài bè hơ̆, gơ wèt mờ ală klau pơnu ùr ơruh kòn cau Cru, sơmbiăt màh ờ mìng là dùl phan bơka să ờs mờng bơh yau lơm mờ gam là phan hơ gơcèng bơta dờng màng tàm dơ̆ tam bau bơh ală ùr bơklau dê.

Nàng lơh geh dồ yô sơmbiăt bè ờs bơh cau Cru dê, ală cau chài pal lơh uă broă, uă broă lơh kơrhia ngan nàng lơh gơs bàr nơm sơmbiăt, dùl nơm sơmbiăt dra mờ dùl nơm sơmbiăt dam. Cau chài Ya Tuất ơm tàm sàh Tu Tra, kơnhoàl Đơn Dương, càr Lâm Đồng pà gĭt: “Añ lơh sơmbiăt bơh làng bol Cru dê neh 20 nam do. Ngai lài añ pal bơsram tàm 03 nam hơ̆ sồng gơtùi lơh geh sơm biăt mờ nàng lơh gơtùi mờ broă lơh do. Do là dùl broă lơh ờs mờng bơh yau, tài bè hơ̆ bol hi pal prăp gàr, bơto lời wơl ai làng bol tàm ƀòn lơgar he dê in”.

Cau Cru geh jơnau đơs pơnđik, jơnau yal yau rơ̆ ru ngan mờ khi kung gam prăp gàr geh uă đờng goòng krơi is ngan bè sơnggơr, kơl wờk, r’tông, tenia…Tàm ngai chờ hờp, khi sùm pĕ đờng mờ jơnau tam ya Tamga, dùl jơnau tam ya gơcèng bơta mpồl bơtiàn, ndrờm bè cau Cru lơi kung gĭt mờ kờñ gơboh lơm. Cau Cru geh adăt bơhiàn duh khuai mò pàng mờ geh uă broă lơh yàng broă lơh sa sươn sre bè lơh yàng duh khuai yàng bơtơ̆t, yàng rbòng dà, yàng kòi, ñô lir bong gam geh hòi là sa piang kòi pa.

Cau mblàng: Lơ Mu K’Yến/VOV5

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC