Chos txir pôngr lux uô bluô nux

Xênhz zus hâur iz chuôz zis Hmôngz muôx luz nênhx txov nhêv, viv li niêv txir tsuôk tsês chiê tâu trâu zơưv Sùng 8.000 yiv ndis ar têz đaz tuôs. Kaz shông 2016, hâur iz jiês muk sêiz shuôk nênhs cxênhz jê nhoz huyện Sa Pa (tỉnh Lào Cai), sêiz pov tâu chor nênhs nhoz no chos txir pôngr lux paz muôx phênhv sâu tâu siêz, zơưv Sùng tưz nriêr pâuz lok zav tsoz chos no thiêz zuôr 80 ntâu tsoz txir pôngr lux lok chos siv trâu thax tsav qơư nhoz. Đhâu chos siv, pov txir pôngr lux huôv tsar jông, huv đros qiv hơưv, thax tsav ar nhoz tiv phaz viv li zơưv tưz hlôngr tas nro 8000 yiv ndis ar têz chiê chos txir pôngr lux. Tiv tsik tâu muôx tsưr ziv chos, viv li chiv xuz thơưx, txir sâu tsik tâu ntâu, sâu lok kinh tế kik. Zơưv Sùng thiêx cơưv shâuv lok tsưr ziv chos, tsoz phưz, khov co mak hâur ntâu shông đhâu zơưv chuôz zis chor txir pôngr lux hloz lox jông, txi txir lox, jông gâux.

Nhạc ngắn

Tsôngv pox nhuôs hmor yuô. Txir pôngr lux muôx chor chas njiê  trau hâur ar tsik toz viv li ar chos txir pôngr lux tsuv zos ar fov, nxênhr, muôx ntâu ar hmôngr thiêz tsơưr pưr, đêx ntưk tâu thiêz muôx njil nxaz ….

Txir pôngr lux tsik so tâu chos uô hax, chos uô tâur, iz tâur oz hax, cêv kuôk iz tâur mak muôx 3 đok, tsoz kuôk tsoz iz đok ntâu, chos muôx 55.000 tsoz iz ha. Txir pôngr lux tâu chos zuz, khơưz kror toz zuôr xar iz đok, zuôv qir uô ntêx hâur kror, muôz phâuk, tsik chiê tsoz zuz chos txos chor qir, njil zuz pôngr lux tsuv yưv sâuv ar, tsux ar cov truôx chiê tsoz txir pôngr lux chos tâu tsik vâuv…

Txir pôngr lux zos tsoz chos chưx tâu ntux kruôr jông, taz sik txos chêix ntux kruôr mak tsuv uô ar nông cov txir pôngr lux hloz lox huôv tsar jông đuô. Zuôr zôngv tâu tax chiê vor ar nhoz luz đraz oz hax, lok sik zôngv nhaz blêx, đrox kruôr chiê vor uô cov ar nông, thôngx cxix cungz nzir hmôngr ar trâu ar. Tsik so uô đrox iz ndis hâur pâuk tsoz pôngr lux. Pox nhuôs tsuv nyâu chês trâu tsoz txir pôngr lux chiê tsêx trung tâu tsơưr pưr trâu luz txir; tsuv zuôv qir nzir trâu tsoz txir pôngr lux thâuv chos chiv xuz thơưx lok sik đhâu iz jiês sâu đê txir tas. Phênhv ntâu zos zôngv qir hưv cơ vi sinh muôx 800- 1.000 cir iz ha lok sik 10 tấn qir guôx đros 500-700 hmôngr jêz siz iz ha.

Hok zuôv cxaz, zuôr zuôv tâu 3 jiês iz shông thâuv hâur, đraz thiêz kaz chêix ntux nas. Đuô li, zuôr zuôv tâu qir iz jiês đhâu tơưs pax tas. Uô ar cov cxênhr oz saz hâur pâuk txir pôngr lux txix iz đraz đok txos iz đok, zuôv qir thiêz muôz ar phâuk trâu. Zuôv qir tas mak tsuv muôz đêx zưs ciês. Cxaz nzir tsơưr pưr trâu tsoz txir, tiv zix zos kali thiêz chor tsơưr vi lượng. Txix thâuv txir pôngr lux tơưs pax txos thâuv sâu đêx muôx 4-5 hli. Txir pôngr lux siêr sêi thiêz tsêx trung. Tsuv cêv kuôk thax tsav chos txir pôngr lux uô iz kror qơư, yênhx jiês chos chiê chor txir sâu tâu ntâu jiês. Six hơưv sâu đêx jông tiv zix zos thâuv luz txir piz đax jê tuk car.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no  zos Đaix TNVN sik côngv đros tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz têz qơưk uô./.

(VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv)