Chos yuôx zêx

Tix lâus Làng Xênhv Muô nhoz jok Bẹ, xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên, Sơn La chuôz zis, uô lax luôv thiêz tsiv uô yuôx zêx kruôr. Đrav ntêx, tix lâus chuôz zis uô poz cưk, blêx lok six khưr taz sik cux tsi txâuk zôngv, tsi txâuk nox. Đhâu thâuv tâu têx canr bôv cxiz kôngz hei kriê tsưr ziv chos thiêz por hưv têx xiv huv txix tsoz yuôx zêx, tix lâus chuôz zis tưz uô lơưr têx tsưr ziv heik kriê co trâu zuk li vax yuôx zêx tưz muôx, yưv pênhr chos yiêz. Txos nhiv no chuôz zis tưz muôx 60 ntâu tsoz yuôx zêx.

Tix lâus Làng heik, chos zav yuôx zêx kaz no, tsuv uô ar trơưk tsưr ziv kriê viv nưk cik txos tsoz yuôx zax zar tov kaz no li: hloz lox, huôv vav. Uô ar jông uô ntêx zuôr chos, mak têx đrox tsi yuô tuôx ntâu thiêz tsi yuô phaz, têx ar têz lok tsi yuô trâus đêx nas cuôr yôngz....; Uô ar  ndar tâu cheix chiv, ndơưk thiêz lêix tâu ar tsês tok chos têx ntông, thax tsav tox siêz six hơưv jông chiê lêix, ndơư têx ar têz zos đhâu thâuv sâu kôngz tas; têx liêx têz tsuv luôx, uô đu lus chiê tov kaz no zôngx ziv uô têz, nthuô đrox; Ar têz yuôx zêx tsuv tâu ndơưk toz, têx  yuôx zêx thiêx jông thiêz nông tâuk..... Đhâu thâuv uô ar tas, jông đuô zos khơưz kror, tso iz cho qir njuôz lok zos đrox puô trâu chiê cov têx ar nông, nxênhr. Iz chas ntơư têx đrox co tsênhv vor, uô nzôngr nzông tax trâu têx yuôx zêx mok, nhiv kruôr chos, zos tsi li mak chor yuôx zêx zuôr tuôs tas ntâu.

Zuôv qir trâu têx yuôx zêx cux tsuv zuôv trơưk tsưr ziv, trơưk chei. Têx xiv huv sâu tâu zos njik yuôx zêx mok, chênhr viv li niêx shông tsuv tâu zuôv nzir têx qir trâu chiê yuôx jông thiêz hlar tâuk. Muôx têx zuôv nzir têx qir njuôz, qir tsiêx cxu trâu 3 shông iz jâuk, iz tsoz zuôv 4-5 cir têx qir vâuv tsês chiê trâu, muôz qir tso iz ndis trâu tsoz yuôx zêx, kuôk đêz 20 phênhz trơưk têx caz zuk tưz khơưz tsês, tso qir trâu têx caz ntơư thiêz phôngz ar trâu.

Nhạc cắt

Tix lâus Làng Xênhv Muôk têx yuôx zêx muôx ntâu tsoz yuôx zêx lâuk, kênh tsoz tưz muôx 2, 3 puôk shông, 2, 3 lênhx puôs tưz tsi tas, blôngx lox, njuôz jông. Iz shông tix lâus Làng Xênhv Muôk chuôz zis sâu tâu 10 tơưv tsov đeiv nhiêx.

Xã Tà Xùa muôx 450 chuôz zis, hâur ntơư muôx zuôr xar 300 chuôz zis chos yuôx zêx. Xã muôx 200 tsoz yuôx zêx lâuk tưz yênhx puô shông, đros ntâu liêx têz yuôx zêx txơưr đuô. Têx njik yuôx zêx nhôngk muôx iz tsok mê njik iêz taz sik kaz mê njik pluôk, zos iz hâur têx jông, yuôx zêx Tà Xùa kaz, to bê lus.

Chiê muôx tâu têx xiv huv yuôx zêx kaz, tix lâus Làng heik, tsuv uô đhâu ntâu ntu. Thâuv tưz đê tâu têx njik yuôx zêx nhôngk lol, tsuv muôz ciz ciês, zos tsi uô li mak têx njik yuôx zêx zuôr tsi muôx cuô mik thiêz thâuv ciz tsuv max mav ciz cov gis thiêz huv xưz. Ciz tâu mav muôz lok juôx, muôz chor car por tsês, đhâu co tror gra muk ciz. Uô li no ntâu jiês tax thâuv tưs chor yuôx zêx kruôr, gis thiêz tsi muôx chor car thiêx chiê li. Nhiv no grê yuôx zêx muôs txix 200-700 cxênhz đeiv iz cir, yuôx zêx nhôngk lok sik têx car yuôx zêx mak muôs txix 40-70 cxênhz đeiv iz cir.

Xav tinhv yuôx zêx zos iz hâur têx tsoz chos chênhr gra lok phênhv sâu tâu trâu tsôngv box, huyện Bắc Yên tưz yưv pênhr zuôr qir zuôv, zuz tsoz chos thiêz muôz jông six hơưv trâu tsôngv px cơưv shâuv nzir têx tsưr ziv uô thiêz tu têx yuôx zêx.

Tsôngv box....! Phênhv " Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz" hnuz no tsuôk xâuk li no xưz, phênhv no zos Đeix TNVN đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)