PHÊNHV PIÊR KRIÊ TSƯR ZIV PHAX TAR  CAZ MOZ ƠƯK

Tsưr ziv phax tar caz moz ơưk trâu kêiz ok

1) Têx caz  moz ơưk:

Caz moz ơưk zos nưk muôx nưk iz zav caz moz uô huôv moz, siz cik lok six sei thiêz tuôs ntâu hâur nhos 24-48 luz six hơưv đhâu thâuv trâus cik caz moz ơưk, uô ruôr hiêv ntâu lok kinh tế tiv tsuv muôz hlơưr por tsês têx keiz ok hâur thax tsav muôx caz moz ơưk huôv xênhz thiêz têx nhiêx txiêx phax tir thêir têx caz moz ơưk txơưr đuô.

Caz moz ơưk buôk ti siz cik txix têx tuk tsiêx muôx moz trâu chor tsi tâu tâu moz; siz cik đhâu chuô, fax thâux mul lok, chuôz zênhx, tưx têik trâu krâur trâu keiz ok nox, đêx hâuk, zav nox, têx qir lok sil lênhx nênhs tu zus têk, tơư , khâu trâu thâuv mul lok hâur têx qơư tu zus keiz ok muôx caz moz ơưk.

2) Têx pov muôx yưv

Chor keiz ok trâus cik caz moz zos njôngk, nhoz pư iz pơưs thiêz tuôs sei, lok kâuz ndâus, tsư nxiêz, tâuz hâu thiêz iz ndis têx kror muôs o.....

3) Tsưr ziv phax tar caz moz ơưk

-Phax tir thêir: Qênhz pov nzor, heik zênhx max trâu canr bôv kho moz tsiêx cxu chiê đros chơưv kho têx tsiêx cxu trâus cik caz moz ơưk; tsi thâux gra têx keiz ok thiêz grêix keiz ok mul đhâu thax tsav muôx caz moz ơưk; Muôz têx keiz ok trâul moz tuôs ntơư thiêz hur si têx keiz ok tsi tâu pov moz hâur iz ndis thax tsav muôx caz moz ơưk huôv xênhz hâur jok hlơưr por tsês; Vêv xênhz têx qơư tu zus, tsuôs yuôx tuô lov caz moz; cxax yuôx phax tar caz moz ơưk trâu têx keiz ok nhoz jê iz ndis qơư muôx caz moz ơưk huôv xênhz co đar 5 cêik.

-Vêv xênhz tsuôs yuôx tuô, lov caz moz: Qêz suô hur si têx qir keiz ok hâur chôngx; nzuôr hu si têx chuôz zênhx, têik trâu krâur, qơư tu zus, chiê kruôr đhâu ntơư mav tsuôs yuôx tuô lov caz moz cov huv đros trâu li: Đêx cuô hmôngr jêz siz 10-20%, Formon 2-3%, Crezin 5%......3 jâuk iz ciêz. Muôz têx hmôngr jêz siz fmông iz ndis têx chôngx, qơư tu zus keiz ok; Têx đêx nzuôr chôngx, qơư tu zus ntơư tsuv tâu xưv lik uô ntêx thâuv tso ntưk trâu hâur tênhx qơư txix muôz hmôngr jêz siz tso trâu cov tâu 10% mav tso têx đêx kiêk nênhs ntơư.

-Tsưr ziv hlơưr por tsês têx keiz ok trâus cik caz moz ơưk: Qơư phâuk tsuv taz por phâuk toz muôx nhos iz thiêr, hâur kaz puô hnaz tax, têx keiz ok muôz hlơưr por tsês co tsuv muôz ntiv hâur têx luz hnaz ntuôz, nquôr yuôx tuô lov caz moz trâu, mav muôz phâuk por tsês, uô ntêx thâuv zuôr cxuz ar trâu tsuv muôz iz kro hmôngr jêz fmông trâu saz sâuv tox lok sik tsuôs yuôx tuô, lov caz moz ơưk. Muôz tơưk, lok sik thênh, trox lok  hlơưr, đhâu hlơưr tas cxuz ar trâu.

Hur tiz si têx lênhx nênhs buôk ti têx keiz ok tsuv muôx ntâuz bos kror ndâux, trik yo hnar, câuk mov ntông, khâu trax trâu, lôngx têk...chiê txar jav tsi cik tâu moz.

-Đros thiêz lênhx nênhs zuôr muôs, uô luôv keiz ok thiêz grêix keiz ok: Tsuôk tâu chei fax thâux têx keiz ok txix thax tsav tsi muôx caz moz ơưk thiêz tsuv muôx Cơ quan kho moz trâu tsiêx cxu ntơưr côngk nhav qênhz yuôx caz moz ơưk huv đros; Hâux lưv fax thâux têx keiz ok chiêx tsuv thâux txix têx chuôz zênhx taz por tsi chiê keiz ok têx qir pôngz kiêk nênhs njuôr saz đrâuv; Tsi zuôr muôs têx keiz ok muôx moz, tsi muôz têx keiz ok trâus moz tuôs ntơư por tsês ntơưv têx; Tsi thâux gra têx keiz ok thiêz grêix keiz ok mul lok đhâu thax tsav muôx moz; tsuv  chox ntâuz bos kror ndâux, khâu trax, lôngx têk..... thâuv buôk ti têx keiz ok.

-Lênhx nênhs sir zôngv: Zuôr thiêz sir zôngv têx grêix keiz ok tưz tâu Cơ quan kho moz tsiêx cxu qênhz yuôx; Tsi zuôr, tsi tuô tsênhr, tsi nox têx keiz ok trâus muôx moz, tsi tâu nox nyar chiêx cxuô zav keiz ok./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)