Iz lênhx hluôk Hmôngz sir jos huôv tsar uô nox hla đhâu cêr pluôs

           Shông 2001, Kruô Xênhv Zax cxiv tsa chuôz zis, tâu niêv txir pheiz chuôz, Kruô 2 niêv txir gơưk muk nhoz gơưk đros thiêz 2 cxeik têk khôngz, tsi muôx iz zav đaz tsi hlo, txix thâuv co lok Kruô chuôz zis zos ziv chuôz zis pluôs. Txơưv tâu niêv txir muôz iz đeiv têz lox đar, taz sik viv ar tsuôs, muôx ntâu poz jêz, Kruô 2 niêv txir tsuôk chos tâu mê njik poz cưk, kok ntông xưz. Chiê txoz cxơưx trâu pluôk nox, đeiv hnar, Kruô tsuv muk lor njuôs, đê jâuz uz no lok muôs chiê muôx nzir nhiêx txiêx, txoz cxơưx trâu luz nênhx xênhz huôx. Kruô heik: “Tas nro chuôz zis muôx 4 lênhx nênhs, taz sik phênhv sâu tâu tưz muôx tsi txos 10 tsov đeiv iz shông. Hluz pox niêv, mê nhuôv yeiz pluôs, txov nhêv viv li tsuv zok nriêr tsưr ziv, hâu cêr huôv tsar uô nox chiê hla đhâu phiv liv”. Taz sik zuôr chos zav tsoz chos tưs, tu zus zav tsiêx đaz tsi chiê uô tâu trơưk têk, no zos iz phiv liv trâu Kruô. Xuz thơưx, Kruô chuôz zis tu zus iz tus nhux thiêz 2, 3 tus keiz ok xưz. Đhâu co, têx tsiêx cxu iz hnuz vav ntâu jux juk tuôx, thiêz muôx muôs trâu chor tuz luôv. Seiz pov tu zus tsiêx cxu muôs muôx phênhv sâu tâu ntâu, Kruô tưz sir jos huôv tsar uô luôs hâux lưv no. Chiê tsưx phưv tâu jông thiêz vav ntâu jux juk, truôx tuk phênhv sâu tâu, Kruô tưz xeir tu zus nhux sha mê nhuôv thiêz nhux muôs grêix. Têx shông xuz thơưx, tiv tsi tâu muôx tsưr ziv tu zus viv li chor nhux tsi so trâus muôx moz thiêz tuôs no.

         Txix têx li heik sâuv, Kruô tưz quyết định muk ndis seiz thiêz cơưv shâuv têx chuôz zis txơưr đuô muôx txơưx tu zus hâur thax tsav xã Tam Chung thiêz jê iz ndis tsưr ziv. Iz chas co, Kruô cux sir jos đros cơưv cxaz têx lớp kriê tsưr ziv tu zus tsiêx cxu zos ntơưv qơư tsưr tsix. Khov sir jos cơưv shâuv thiêz moz siêz zok nriêr tsưr ziv, tu jông têx tsiêx, Kruô tưz huôv tsar tu zus thiêz phax tir thêir tâu moz ơưk trâu chor tsiêx. Lơưr Kruô Xênhv Zax, “tu zus nhux tsi phiv liv, zov chênhr zos tsuv pâuz phax phôngz moz ơưk thiêz kho têx moz khênhr njiz trâus trâu tsiêx xưz. Lar heik zos Kruô chuôz zis qơư tu zus nhux nhoz ciês pêv hâur jok Ón. Tsi thôngx li têx lâul thâuv ntêx cêr cor cav tso nhux tưv lak yar, Kruô tưz xor thêir, cêv uô ntâu qơư chiê zôngx ziv tu zus thiêz seiz car. Trơưk li Kruô, thâuv ntêx, tso lak yar têx nhux pêv har jâuz, nưk zok nưk jâuz tâux nox viv li tsi yuô muôx jâuz trâu nhux nox thiêz têx nhux khênhr trâus muôx moz ơưk, tuôs.

          Khov uô jông trơưk têx tsưr ziv, cui tinhv tu zus, chuôz zis paz nhux thâuv tưz hloz lox jông, tsi yuô trâus muôx moz. Txix iz, oz tus xuz thơưx, nhiv no Kruô chuôz zis paz nhux tưz vav xar muôx 60 tus, zos chuôz zis muôx ntâu tsiêx đuô hur si hâur jok. Iz chas ntơư, Kruô tsênhv huôv tsar tu zus 300 tus keiz Hmôngz, kok nkruôz, chos kok ntông, uô blêx thiêz zuôr meir jov cxur phưx vưv tsôngv niêv txir cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk. Niêx shông, xav kror đruôz đraz Kruô chuôz zis muôx phênhv sâu tâu đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx zuôr krâur, zuôr yuôx puz tsiêx cxu uz no, tsênhv tâu liv 150 tsov đeiv. Khov muôx phênhv sâu co tưz paz Kruô chuôz zis muôx luz nênhx truôx tuk thiêz txoz cxơưx tâu trâu chor tuz nhuôs muk cơưv txux chi.

         Tsi tiêk huôv tsar uô bluô nux trâu chuôz zis, ntâu shông đhâu, Kruô Xênhv Zax tsênhv kriê thiêz pheiz kênh tsưr ziv uô nox, lax luôv trâu lưv chuôz zis txơưr hâur jok cơưv shâuv, đros uô trơưk thiêz. Iz chas ntơư, Kruô tsênhv paz iz cxiê chuôz zis huôv tsar tu zus txix muôz nôngz nhux trâu zus, thâuv tưs sha mê nhuôv li chaz niêv nhux tror kaz. Kruô Xênhv Zax tsưr ziv uô nox tsiv nhos zos iz hâu cêr jông chiê tsôngv niêv txir lax pêx xênhv sơưr đơưk hâur thax tsav cơưv shâuv thiêz uô trơưk.

          Phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no, zos cơ quan Đeix nta suôz Việt Nam thax tsav faz Bắc đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

Vừ Chu-Riê Lâux cxeik, nhênhv