Ngon tô thứ 7 mự 8/6/2019

Òm hay cuông puông kin luông dú khòng côn Êđê

Cuông làng hươn hy khong chua hươn lung Y Bhiâo Mlô ( aê Hiêm ), nẳng buôn Tring 2, phường An Lạc, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk, lài tang òm hay quý, nháư nọi cọ mi đảy xiếp pên thăn. Mi khẳng vạy páu, mi khẳng đang pản lảu xá. Lung Y Bhiâo Mlô hảu hụ, ặn lỏ pưng khằng hay khòng tay hươn chự vạy cánh sự té pưng côn dân dú bản ứn àu ma khài; mỏi khẳng mi ca té kỷ họi păn họt kỷ xíp triệu mằn ( Lẹk đảy tô ngua nưng). Cón nị nẳng pưng buôn, hay quý nhăng mi lài, hák va khay nị, pưng hịt khong cáu ké té chạu té lai cọ mụt luội xìa cánh vịa khài chương khòng cáu ké nẳng san bọn nhăng hên ók, pưng khẳng òm, hay nị mết pày, lài tưa chi sự cọ báu mi.
          Cuông hươn khỏi cọ mi 4, 5 tàng om, hày cắp dáo 20 khẳng, cuông nặn mi lài khẳng hính chọm sự máư. Pưng hày quý, cáu té chạu té lài xương hày Tang hư hính sự dan chăm nị. Pưng hay té chạu té lai té chua ải êm vạy hảu hư bun báu may phay mảy, mảy xia mết té mưa pi 1973. Khạy báu mi săng, mi ngơn cọ báu sự đảy. Khạy va hên côn khài hư xum khỏi chi sự ngay pưa cận hênh, é chự vạy chương khong khong chựa côn chảu, lẹo cánh vạy xủ chơ dệt hịt dệt khong, báu vang xia đảy hịt khong tong chặn khong chựa côn chảu, lẹo cọ chự vạy hảu chua lụk đơi lan lăng nị vạy lăng ma pản lảu xá, xủ xương xum khỏi đang xủ khay nị.”

Côn Êđê păn òm hay pên 4 tàng chính: hay tuk, hày Tang, hay ba, hay Bô. Nọk nặn ók nhăng mi pưng tang hày Duê, hay Kriăk...Pưa lài địa phương, pọm tàng òm hay điêu hák va lỏ mi chư lák căn. Cón nị, vịa lẹk om hày đảy tính ók xương tồ mù, tô ngua, báu cọ tô quai. Cuông pưng tàng hay quý nhất lỏ hày Tuk, lẹk đảy tô trạng báu cọ 8 tô quai. Tàng nị xủ to chơ dệt hịt cận hà, mi tô khả tô chua xương té tồ mù phók tòn xia 50 cần táo khửn.

Đối cắp côn Êđê, pọm cắp cọng, òm hày lỏ chương khòng báu xương đaư đút thiếu đảy cuông vịa dệt hịt xên phon. Pưa hay lâng vạy pản lảu xá, lỏ tàng nặm lảu dắt sơ mưa pảu pú lạn căm cánh thánh thân cánh vạy sáư lảu chơ bản khuống ỉn muôn pộp hôm lài côn. Ặn cọ men tàng chương khong vạy dắt sơ pảu pú mưa lang cánh thánh thân, vạu khửn ngươn lang văn hóa khong côn Êđê. Ưởi H Chi Niê, dú buôn aKó Siêr, phường Tân An, thanh phố Buôn ma thuột, tỉnh Đắk Lắk hảu hụ:

Toi hịt khong tòng chựa khòng côn Êđê hư hay lâng vạy pản lảu xá, tàng lảu vạy kin muôn chơ bản khuống mi pàng muôn, cuông hịt xên xông khớ, hịt xo đảy mák đảy mua báu cọ chôm hươn máư.

Vạy dệt ók khẳng hay lảu xá chẹp tỏn khék ma dam, phủ dệt đảy chang pản ố mi lài công hanh, đảy nan chàư dệt năm chăm nẻn. Mỏi tàng hay lỏ xủ sáư dan cánh dệt hịt lák căn. Toi lung Y Bhiâ om hay nhương quý lỏ vạy pản lảu cuông pưng mự cận hà vạy tỏn pi tỏn nọng ma dàm.

Côn Êđê té chạu té lài hák dệt lảu xá vạy xủ, hay lỏ vạy lảu xá thôi. Hay mi lài tàng, cọ báu biên mai đảy mết, mi xương  nặp họt hày Ba, hay ba theng, hay Duê, hay tang, hày bô...cọ mi lài, mỏi tàng hày hư vạy xủ cuông mỏi dan lák căn, hay quý mi ca con nháư hư xủ cuông dan mi vịa nháư, cận hà, hay nọi, báu mi ca con lài vạy xủ pưng mự muôn lệch nọi.”

Khay nị, pưa bản mương piến thái lài khù, mi lài tàng văn hoá hôm hạu, vịa xự khài, cắp lẹk cánh xủ hày cuông puông kin luông dú khòng côn Êđê báu hên xương té chạu. Hák va cuông pưng pàng hội cánh ỉn muôn pộp hôm lài côn khòng pi nọng cọ báu xương đàư đút thiếu đảy lảu xá - Tàng lảu đảy sáư cuông hày quý. Ặn chính lỏ vịa pảy chự pếnh khày ngươn lang văn hoá khặn chăn khong côn Êđê vạu riêng, côn Tây Nguyên vạu chung./.