VOV4.Xơ Đăng - Kƀang cho tơring ki ai krâm hdroâng kuăn ngo dêi kong pơlê Gia Lai, ƀă lối 47% kơxô̆ pơ’leăng mâ mơngế, ki hên to mơngế hdroâng Bơhnéa ƀă kơxô̆ rơpŏng kơtiê hên lối 14%. Mâu hơnăm hdrối, tơdroăng hnê cheăng pêi ƀă tăng cheăng pêi đi đo châ mâu râ Đảng, mâu kăn tơrŭm môi tuăn a Kƀang tơmâng ngăn khât, ngăn mê cho “xiâm” ki vâ tơleăng mơnhên mâu tơdroăng ki pá puât tung pêi pro mâu pơkâ xăm kơtiê krá tơniăn.       

Lối 1 khế veăng hriâm tung lâm hriâm cheăng thôn pơlê ‘na “pêt kơchâi krúa tơniăn’ xua Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp - Giáo dục Thường xuyên tơring Kƀang tơkŭm po, 30 ngế nâ o mơngế Bơhnéa a pơlê Lợt, cheăm Kông Bờ La, tơring Kƀang hiăng ‘nâi túa ki pêt kơchâi tiô pơkâ VietGAP. Nâ Đinh Thị Rim, a pơlê Lợt ăm ‘nâi, hneăng hriâm hiăng kum nâ hlê túa ki pêi tơnêi, phon rơvât, hbrâ mơdât pơreăng kâ ‘nhiê, pui xo kơchâi ƀă ‘măn rak kơchâi tơƀrê.

“Klêi kơ’nâi hrâm a lâm hriâm pêt kơchâi krúa tơniăn kố mê á hiăng po rơdâ tơ’nôm ƀăng tơnêi pêt kơchâi krúa a hngêi, mâu nâ ki ối tung thôn pơlê, xuân po rơdâ ƀă bô bố xuân ai kơchâi krúa a hngêi, ôh tá êa roê kơchâi a kơchơ. Ai hngêi ki ‘nâ mê hiăng pêt kơchâi vâ tê a kơchơ vâ xo liăn roê kế tơmeăm ki ê môi tiah ká, hơ’nêh mâm”.

Klêi kơ’nâi veăng hriâm a lâm hnê cheăng, hên nâ o mơngế Bơhnéa a pơlê Lợt, cheăm Kông Pla hiăng ‘nâi pêt kơchâi tiô pơkâ VietGAP

Xuân veăng hriâm tung lâm hnê cheăng pêi a thôn pơlê, ngoh Đinh Thách, ngế ki hriâm cheăng rơnêu kơmăi pơchoh ivá ki kŭn, ăm ‘nâi: hdrối nah, ngoh roê kơmăi kơmok, kế tơmeăm xúa tung pêi chiâk deăng vâ mơdêk pêi cheăng, la rêm rôh kơmăi tro tơ’nhiê mê athế djâ lăm rơnêu. Xua mê, ngoh veăng tung lâm hnê cheăng rơnêu kơmăi kơmok xúa tung pêi chiâk deăng. Klêi kơ’nâi hriâm cheăng, ngoh Đinh Thách hiăng po tíu ki rơnêu kơmăi kơmok a hngêi vâ rơnêu ăm vâi krâ nhŏng o tung pơlê ƀă hnê ăm mâu rơtăm ki tá hâi ai cheăng pêi tơniăn.

“Hriâm rơnêu kơmăi gá ai pơxúa khât ăm mâu vâi rơtăm, tăng cheăng pêi, kơdroh ‘na tơdroăng ki ôh tá pro mâu tơdroăng cheăng ki ôh tá tro ‘ló, kum mâu vâi rơtăm hmiân tuăn pêi cheăng ƀă mơnhông mơdêk ăm dêi tơná”.

Mâu ngế ki hriâm dế mơnúa rơnêu kơmăi pơchoh ivá ki kŭn

Ƀă a pơlê Mơ Hven Ôr, cheăm Kông Lơng Khơng, ngoh Đinh Văn Bồi cho môi tung mâu ngế ki hriâm ai cheăng pêi tơniăn klêi kơ’nâi hiăng klêi hriâm cheăng dêi của Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp - Giáo dục Thường xuyên tơring Kƀang. Ƀă hnoăng cheăng cho tôh trưởng dêi 2 tôh cheăng, ngoh Bồi hiăng rơtế ƀă mâu ngế ki tơrŭm ki hiăng cheăng xo bro hngêi, bro kơnâng ăm vâi krâ nhŏng o a cheăm pơlê. Kơnôm mê, tơná ngoh Bồi ƀă mâu ngế ki tơrŭm cheăng ai cheăng pêi ƀă pêi lo liăn tơniăn.

“Tơdroăng cheăng kố xuân pro tơ’lêi hlâu ăm mâu nhŏng o tung pơlê ai cheăng pêi, vâi châ pêi cheăng a cheăm pơlê, ôh tá lăm pêi cheăng hngế. Tŏng kum dêi rơpó tung pơlê mê gá chiá niân tâ ‘na mâu kơxô̆ liăn ‘no hrê”.

Tiô riân ngăn dêi của Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp - Giáo dục Thường xuyên tơring Kƀang, tung hơnăm 2022, lâp tơring hiăng po 5 to lâm hnê cheăng a thôn pơlê, tơ’mot châ 150 ngế hriâm cho mâu nhŏng o a cheăm pơlê. Mâu ngế hriâm châ hnê ‘na mâu kơvâ cheăng môi tiah: Pêt kơchâi krúa; Xúa pơkeăng pơlât mơnăn, ká xi xŏng; Păn ƀă hbrâ mơdât pơreăng tâ tú a kơpôu, ro; Rơnêu kơmăi kơmok ivá ki kŭn; Pêt ƀă rak ngăn loăng mắc ca.

Pôa Dương Văn Thọ, Kăn phŏ pơkuâ Tíu xiâm ăm ‘nâi:

“Tơbleăng hnoăng cheăng hnê cheăng pêi a thôn pơlê châ tơƀrê mê ki hdrối tâ ngin tơrŭm ƀă tơring, Vi ƀan hnê ngăn mâu cheăm vâ tơrŭm cheăng tiâ mơnhên ‘na tơdroăng cheăng pêi. Tung tơdroăng ki mê cho rah xo mâu tơdroăng cheăng ki tơtro ƀă mâu ngế ki hriâm vâ pro tơ’lêi hlâu ăm mâu ngế ki hriâm tơ’lêi tâ. Klêi kơ’nâi hnê, rơtế ƀă cheăm tŏng kum mâu tơdroăng pơkâ vâ kum vâi krâ nhŏng o tăng cheăng pêi. Rơtế ƀă kăn ƀô̆ ki pơkuâ cheăng dêi cheăm hnê vâi krâ nhŏng o mơnhông tơdroăng cheăng ki hiăng châ hriâm tro tâ”.

Ngoh Đinh Văn Bồi (‘na hơ’vá) cho tôh trương dêi 2 tôh cheăng a cheăm Kông Lơng Khơng, tơring Kƀang

Riân sap ing hơnăm 2015 troh nôkố, tơring Kƀang hiăng po 76 lâm ƀă lối 2 rơpâu ngế hriâm, ki hên cho hdroâng kuăn ngo tiô hriâm. Klêi kơ’nâi châ hnê cheăng, vâi krâ nhŏng o hiăng ‘nâi xúa mâu tơdroăng ki hiăng châ hriâm tung pêi cheăng ƀă tung rêh ối rêm hâi môi tiah păn í peâp, kơpôu ro chu, rak ngăn loăng plâi kâ, rơnêu kơmăi kơmok, ing mê bro chiâng ai tơdroăng cheăng pêi tơniăn, kum mâu rơpŏng kơtiê, vâ kơchê kơtiê rế kơdroh sap ing mâu hơnăm.

Pôa Y Phương, kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring mơnhên tối:

“Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp - Giáo dục Thường xuyên tơring tơrŭm ƀă mâu tíu xiâm hnê cheăng pêi po mâu lâm trung kâ̆p thú y, pêi chiâk deăng, pêt loăng, tơrŭm ƀă mâu kŏng ti a tơring xuân môi tiah a tơring ki ê vâ tăng cheăng pêi ăm mâu ngế ki hiăng châ hnê cheăng trung kâ̆p. Môi tiah a tơring cho ai tíu ki păn chu cheăm Sa Pai, tíu ki păn ro Tơ Tung, mâu kŏng ti pêt kong rah xo mơngế pêi cheăng a cheăm tơring kum hên mâu ngế pêi cheăng pêi lo liăn tơniăn, ki ê mê ai tơdroăng cheăng pêi sap ing mâu tơdroăng ki hlê plĕng ki hiăng châ hriâm”.

Tơdroăng ki hnê cheăng pêi a thôn pơlê apoăng hiăng pro pơxúa tơƀrê tung kơpong hdroâng kuăn ngo a tơring Kƀang. Mâu lâm hnê cheăng hiăng kum vâi krâ nhŏng o mơdêk ki hlê plĕng, ‘nâi xúa mâu tơdroăng ki rơkê plĕng ‘na khoa hok kih tuât tung pêi cheăng ƀă pêt mơjiâng kế tơmeăm. Veăng kum pêi pro tro tơdroăng pơkâ Tơnêi têa ‘na kơdroh kơtiê, mơjiâng thôn pơlê nếo a cheăm tơring.

Hoàng Qui/VOV Tây Nguyên/Tơplôu: Katarina Nga