Pêi pro tiô tơdroăng Pơkâ “Kơdroh rĕng xo on veăng tá hâi tro hơnăm ƀă xo on veăng ối pơdjuôm môi mơheăm, môi hdrông hdrê tung mâu hdoâng kuăn ngo”, nếo achê kố. Khu ngăn kuăn ngo kong pơlê Dak Lak hiăng tơrŭm ƀă Vi ƀan hnê ngăn mâu tơring cheăm tơrŭm ƀă mâu mơdêk hnê tối vâ kơdroh tơdroăng xo on veăng tá hâi tro hơnăm.

Bu nếo 16 hơnăm, H’Đô Ayun (hdroâng Rơđế) a ƀuôn Dhung, cheăm Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak hiăng xo kơnốu. Mâu hâi apoăng, prế on veăng hơnăm ối nếo ối châ rơpŏng hngêi tŏng kum, tá hâi tơmiât troh tơdroăng rêh ối. La sap ing rôh ki rơneh kuăn, tơdroăng rêh ối pơxiâm trâm hên mâu tơdroăng xơpá. Nôkố hiăng ai 2 ngế kuăn, nâ H’Dô Ayun nếo hlo dêi tơdroăng ôh tá tro dêi tơná. Tơdroăng rêh xơpá, drêng on veăng nâ pơrá ối tơxĭn tá hâi ‘nâi tâi ‘na tơdroăng rêh ối, mê chiâng tơlôi dêi rơpó:

“Xơpá hên tơdroăng. Xua á rĕng xo kơnốu. Xơpá ‘na liăn ngân păn roăng kuăn ƀă tơdroăng ăm kuăn hriâm tâp xuân xơpá. Ôh tá bê liăn ngân vâ nâp ăm kuăn hriâm. Tâng tiô hơnăm, mê hơnăm kố gá hiăng hriâm lâm 7 la nôkố kuăn á bu nếo hriâm lâm 4. Tâi tâng tơdroăng ki mê cho xua á xơpá. Pêi cheăng kâ xuân ôh tá mơnhông xua á tá hâi hlê tŭm mâu tơdroăng. Tâng chiâng vêh rah xo môi hdroh nếo mê á kô ôh tá rĕng xo kơnốu,rĕng xo kơnốu gá xơpá khât”.

Môi tung nâu ngế ki ê xuân môi tiah mê, hâi ki nâ H’Mai ƀuôr, Ƀuôn Dhung, cheăm Čư̆ Mgar, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak xo kơnốu drêng bu nếo châ 16 hơnăm. Maluâ rơpŏng hngêi mơdât, cô hnê a hngêi trung xuân hnê tối la ôh tá vâ hmâng. H’Mai Kƀuôr xo kơnốu drêng hơnăm dế ối vâ kâ, vâ hriâm. Rĕng xo kơnốu, tơdroăng ki chiâng lôi tơdế, tơdroăng rêh ối tâ tá cho a tíu ki tê kế tơmeăm ki kŭn ƀă mâu tơdroăng cheăng tŏng kum rơpŏng hngêi.

Nâ H’Mai Kƀuôr tối, rĕng xo kơnốu bu to tơdroăng ki pế pơchên kế kâ, pagong ối ai hên tơdroăng ki tá hâi hlê la xuân xua kơnốu kuăn mê athế pêi:

“Drêng bu ối tơxĭn mê hiăng pro nôu. To lâi tơdroăng ki xơpá tâ tá á. Châi tamo mê ôh ti ai liăn vâ roê pơkeăng.Tơmiât mê á khéa khât xua hiăng pơtê hriâm, vâ xo kơnốu”.

H’Đô prếi H’Mai pơrá rĕng xo kơnốu. Môi ngế dế ai tơdroăng rêh ối chía niân nôkố, môi ngế athế tơlôi dêi rơpó. Túa tơmiât xo kơnốu, rĕng xo kơdrâi ăm kuăn rĕng châ tơniăn tung rêh ối, rơpŏng hngêi ai tơ’nôm ngế pêi cheăng ôh tá tro xếo ƀă tơdroăng nôkố. Jâ H’Mưu Kƀuôr (hmâ khĕn cho jâ H’Mai) a ƀuôn Dhung, cheăm Čư̆ Mgar, tơring Čư̆ Mgar tối:

“Á đi đopơchân tối kuăn ‘nĕng athế hriâm tâp, pôi tá rơhăm vâ hêi, á ôh tá ăm kuăn pơtê hriâm mê ah rĕng xo mế, xo dôh, ôh ti ‘nâi pêi cheăng klâi ôh ôh ăm dêi rơpŏng hngêi”.

Tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak ai lối 197 rơpâu pơ’leăng mâ mơngế ƀă 25 hdroâng kuăn ngo rơtế rêh ối. Sap ing apoăng hơnăm 2018 troh nôkố a tơring ai 50 ngế xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá ƀă hiăng hlo rế kơdroh. Hên cheăm tơring ki châ hbrâ mơdât ƀă rế hía rế hên ‘na tơdroăng kố tung mâu hơnăm achê kố tơring xuân ối ai tơ’nôm 8 ngế xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm.

Pôa Y Wem Hwing – kăn phŏ hnê ngăn tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, mâu hơnăm achê kố, khu kăn pơkuâ cheăm tơring ƀă mâu khu pú hên tung pơlê pơla hiăng tơbleăng hên troăng hơlâ pêi pro tơdroăng tơkêa kơdroh tơdroăng xo on veăng tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá tung kơpong hdroâng kuăn ngo. Maluâ châ tơƀrê ki apoăng, la vâ hơ’lêh, teăng tơdroăng ki hlê plĕng dêi vâi krâ nhŏng o, kal mơdêk tâ nếo hnoăng cheăng hnê tối.

“Tung mâu hơnăm achê kố, tơdroăng ki xo on veăng tá hâi tro hơnăm, xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá hiăng kơdroh hên. Mâu kơvâ cheăng khu tơrŭm dêi tơring séa ngăn tơdroăng ki xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm, xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá. Klêi kơ’nâi drêng châ ‘nâi mâu ngế ki xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm, xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá Vi ƀan hnê ngăn tơring hnê mơhno cheăm pơxâu phak pro xôi. Mâu kơvâ cheăng khu tơrŭm hiăng tŏng kum, tơdâng tơ’mô hnê tối ăm kuăn pơlê pôi tá xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá”.

Pêi pro tơdroăng tơkêa “Kơdroh tơdroăng ki xo on veăng tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá tung kơpong hdroâng kuăn ngo”, nếo a chê kố, Khu ngăn hdroâng kuăn ngo kong pơlê Dak Lak hiăng tơrŭm ƀă Vi ƀan hnê ngăn mâu cheăm tơring thăm mơdêk tơkŭm po mâu rôh hôp hnê tối tơdroăng ki kơdroh tơdroăng ki xo on veăng tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá ăm vâ chê 3.900 ngế hriâm a 30 to cheăm ki ai hên on veăng xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá.

Tơdrêng amê, Khu ngăn hdroâng kuăn ngo kong pơlê Dak Lak xuân hiăng tơrŭm ƀă Khu pơtâng tối khu pơkuâ hnê ngăn Đảng thăm mơdêk hnoăng cheăng hnê tối a mâu cheăm ki ai kơxô̆ ngế on veăng xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm ƀă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá a kong pơlê.