Muăn Y Rôlin Niê (10 hơnăm, a ƀuôn Dur 1, cheăm Dur Kmăn, tơring Krông Ana) hâk nâ dêi pâ, rơkong tơpui hâk tó. Ngoh Y Viễn H’Mok, ăm ‘nâi, Y Rôlin cho kuăn ngế nâ kơdrâi ngoh. Nôu muăn hlâ drêng muăn bú châ 18 khế, pâ ‘rông lôi xo kơdrâi ki nếo. Drêng mê, maluâ bu nếo xo on veăng ƀă tơdroăng rêh ối xơpá, tơná ngoh châ chăn ôh ti mo la xua hơ-ui dêi muăn ôh ti ai kơbố păn roăng mê on veăng ngoh hiăng bro mơéa xo păn roăng muăn.

“Apoăng xo păn muăn ôh ti ‘nâi túa gá môi tiah lâi mê xuân hlo gá xơpá. Ai jâ pôa rơtế veăng păn roăng, nôkố hiăng kân mê á hlo ro ƀă hơniâp. Nôkố á ngăn muăn môi tiah kuăn ki tơná mơjiâng, hơ-ui gá môi tiah kuăn tơná há, hlo hơ-ui khât yoh’’.

‘Nâi ‘na tơdroăng rêh ối xơpá dêi muăn Y Rôlin, sap ing hơnăm 2022, Khu ngăn vâi kơdrâi cheăm Dur Kmăn hiăng mơhnhôk mâu khu ki ai hiâm mơno hơ-ui ing tơdroăng ‘’Nôu ki xo păn roăng’’ kum muăn rêm khế 500 rơpâu liăn. Ƀă kơxô̆ liăn ki kố muăn kô ai tơ’nôm liăn vâ roê mơ-éa, kế xúa tung hriâm tâp, vâ kơdroh iâ ki xơpá ăm rơpŏng.

Môi ngế ki ê nếo, xuân châ xo tơdroăng tŏng kum sap ing tơdroăng “Nôu xo păn’’ cho muăn H’Hồng Niê, 14 hơnăm, a ƀuôn Akŏ Siêr, bêng Tân Lập, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột. Nôu hlâ kơtăn kố 4 hơnăm, pâ xo kơdrâi ki ê mê H’Hồng vêh ối dêi ƀă jâ pôa peăng dêi nôu. Jâ pôa to châi tamo, liăn pêi lo ôh tá tơniăn. Sap ing hơnăm 2021, ƀă tơdroăng tơdjêp dêi khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi bêng Tân Lập, muăn châ jâ Đỗ Thị Thơm – ngế ki pơkuâ môi khu mơdró a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột xo tŏng kum liăn troh 18 hơnăm. Muăn H’Hồng Niê tối:

“Á châ xo tơdroăng ki hơ-ui pâ dêi nôu Thơm mê á hlo phiu ro khât, ôh ti sĭng khéa to lâi drêng ôh ti ai nôu. Nôu tŏng kum á rêm khế 500 rơpâu liăn, to ton nôu xuân troh pôu lơ nhăn tin ăm á. Á bu ‘nâi to mơ-eăm hriâm tâp ăm gá rơkê vâ xo ah hmôi chiâng pêi mâu tơdroăng vâ mơnê mâu tơdroăng klâi ki nôu Thơm hiăng tŏng kum pâ hơ-ui á’’.

A Dak Lak nôkố ai vâ chê 2.300 ngế hdrêng kuăn tê, tung mê vâ chê 700 ngế hdrêng kuăn tê tá nôu prế pâ ƀă tơdroăng rêh ối xơpá. Pêi pro tơdroăng ‘’Nôu xo tŏng kum’’ xua Tíu xiâm Khu tơbleăng, tung 2 hơnăm hdrối, Khu ngăn vâi kơdrâi kong pơlê Dak Lak hiăng tơdjêp mâu khu tơrŭm, mâu ngế krê, khu ki ai hiâm mơno hơ-ui ƀă rêm râ pơkuâ khu vâi kơdrâi xo tŏng kum vâ chê 700 ngế hdrêng kuăn tê ƀă tâi tâng kơxô̆ liăn kum lối 7 rơtal 800 rơtuh.

Ƀă hên tơdroăng tŏng kum môi tiah: diâp liăn mâ,  bro phĭu kơdĭng liăn, diâp liăn hriâm rơkê, mơjiâng bro hngêi tuăn pâ, diâp rơxế mái, kơtong tâ mơ-éa, hmân ếo. Ôh ti xê tŏng kum ‘na liăn ngân, khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi rêm râ ối xing xoăng hô̆i viên lăm pôu kơ-êng, séa ngăn tơdroăng hriâm tâp dêi mâu vâi muăn.

Jâ Tô Thị Tâm, Kăn hnê ngăn vâi kơdrâi kong pơlê ăm ‘nâi, tơdroăng bro pơxúa rơkê khât. Ing mê, rế bro hơlêm tơdroăng ki châi heăng, chiâng tíu ki hgiên krá vâ mâu vâi muăn hiâm mơno rơdêi tơkâ luâ mâu tơdroăng xơpá, pơtối prôk tung la ngiâ.

“Ngin xuân rơhêng vâ krếo thế tơdroăng ki tơdjuôm ivá veăng tŏng kum dêi tá pơlê pơla, tâng chiâng cho ing khu râng liăn dêi Khu ngăn vâi kơdrâi kong pơlê lơ cho ing tơdroăng Khu tŏng kum vâi hdrêng xua Khu ngăn cheăng pêi kong pơlê pơkuâ ngăn vâ tŏng kum tơdrêng, mâu khu pú hên tung ƀă kong pơlê ki ê hlê plĕng tơdroăng ki xo tŏng kum vâi hdrêng, kô tŏng kum ing hên tíu pơra phá dêi rơpó, ing hên tơdroăng pơra phá dêi rơpó ƀă tŏng kum ƀă hiâm mơno ƀă liăn ngân’’.

Ing tơdroăng ‘’Nôu xo tŏng kum’’, hên vâi hdrêng a Dak Lak hiăng ai tơ’nôm tơdroăng ki mơhnhôk, hơlêm châ rêh ối tung tơdroăng ki pâ  hơ-ui. Tơdroăng ki mơhnhôk tá hiâm mơno kô kum mâu vâi muăn ai tơ’nôm ivá tơkâ luâ mâu tơdroăng sĭng khéa, mơ-eăm tung rêh ối, tơmiât troh môi tơdroăng tung la ngiâ bâ lĕm tâ.