Pôa Siu Bình - Krâ pơlê hriâm tâp ƀă pêi tiô Pôa Hồ
Thứ sáu, 06:00, 20/10/2023 Hà Thảo/Tơplôu: A Sa Ly/VOV1 Hà Thảo/Tơplôu: A Sa Ly/VOV1
VOV4.Xơ Đăng - Lối 10 hơnăm châ pôk pro krâ pơlê, pôa Siu Bình, pơlê Sơn, cheăm Ia Nan, tơring Đức Cơ, kong pơlê Gia Lai hiăng veăng ăm tơdroăng cheăng hơ’lêh dêi pơlê cheăm a tíu tơkăng kong kố bă mâu tơdroăng pêi kal, pơxúa, la ôh ti ai kơbố ‘nâi. Hriâm tâp ƀă pêi pro tiô Pôa Hồ, rơtế ƀă mâu vâi ngoh mố đô̆i gâk tơkăng kong, krâ pơlê đi đo kơhnâ ƀă tơdroăng cheăng tơpui athế pêi, djâ troăng ahdrối tung mâu tơdroăng pêi pro xua tơdroăng rêh ối phâi hơtôu dêi kuăn pơlê. Rêm tơdroăng cheăng pêi dêi pôa Siu Bình hiăng veăng kum mơjiâng pơlê Sơn tơniăn lĕm môi tiah hâi kố.

Pơlê Sơn cho pơlê dêi mâu ngế hdroâng Jarai a kơpong tíu tơkăng kong Đức Cơ. Hdrối nah, drêng tơmeăm khoăng hngêi trăng tá hâi châ mơnhông hên, trâm mâ tơpui tơno pơla kơpong tung tơnêi têa ƀă tơkăng kong ối iâ, mê tơdroăng kuăn pơlê trâm ƀă mâu ‘’xía vâ kân’’ môi tiah ôh tá ‘nâi chư, ôh tá châ hriâm, loi tĭng ôh tá tro, tơdroăng cheăng kâ ôh tá châ mơnhông cho tơdroăng ki pá vâ ví.

 

Pôa Siu Bình - Krâ pơlê cho ngế ki djâ troăng ahdrối tung mơnhông cheăng kâ, ƀă 1 hectar kơphế, lối 2 hectar kơxu, 1 hectar plâi hôt. Xua tiô pôa, vâ kuăn pơlê pêi tiô, loi tơngah tơmâng pêi tiô mê pin thế mơhno hiâm mơno djâ troăng ahdrối:

“Kuăn pơlê hlo pin pêi ki klâi pêi hdrối mê pêi tiô tê. A pơlê mê, hdrối nah ôh ti ai kơbố pêt kơxu ôh, á pêt, chôa ‘lâng hlo kơxu châ kâ má môi mê pêt. Hlo á pêi mê pêi tiô’’.

Lối 70 hơnăm, laga chêng kơteăng dêi pôa Siu Bình xuân ối rơdêi, lăm troh lâp lu rêm kơpong tơnêi dêi pơlê Sơn. Pôa troh rêm toăng hngêi, lăm a chiâk deăng mơhnhôk kuăn pơlê, ki má lối cho mâu rơpŏng kơtiê khên tơnôu hriâm tâp, xúa mâu troăng pêi rơkê, mâu troăng pêi cheăng kâ châ tơƀrê vâ tơniăn tơdroăng rêh ối. Ƀă túa ki rơkê nôkố, pôa hbrâ hnê mơhno, tơbleăng kih thuât pêt kơphế, kơxu ăm mâu rơpŏng kuăn pơlê tung pơlê. “Rơnó mêi hngê pro hngiâm kơchoh ton” ƀă “râng kŏng hnê pêi cheăng” cho péa troăng pêi ki plâ 10 hơnăm hiăng hluâ pôa hiăng xúa vâ chôa ‘lâng kum kuăn pơlê, tung mê ai rơpŏng nâ Ksor H’Phiêng pơ’lêh troăng tơmiât, troăng pêi, mơnhông cheăng kâ rơpŏng krá tơniăn.

Nâ tối: “Rơpŏng pêt báu, kơxu ƀă plâi hôt. Pôa Bình xuân hnê troh tá tui lui. Hnê pêt, kih thuât, klêi mê rơvât phon môi tiah lâi ăm tro rơnó, pêi lo châ hên. Kơbố ôh tá ‘nâi troh kơ-êng krâ pơlê hnê troh tá tui lui hlối. Kuăn pơlê ngin loi tơngah ƀă tơmâng pôa Bình tối. Krâ pơlê cho ngế ki kuăn pơlê loi tơngah dêi thôn pơlê ngin’’.

Ƀă nâ H’Lan, pôa Siu Bình cho ngế kum rơpŏng nâ tơniăn hơtô, ôh tá xê to ‘na cheăng kâ, mê krâ pơlê ối tơleăng tơdroăng tơhôu tung rơpŏng hngêi, pơlê pơla:

“On veăng pôu drôu tơhôu dêi pó pôa Bình pơrá troh tơleăng tŭm. Pôa hơlêm, la ngiâ ôh tá ai tơdroăng klâi xếo”.

Pôa Siu Bình mê tiâ tối tiah kố:

“Ai tơhôu dêi pó mê klâ 2 pâ, á ối pơla dế. Á thế pôu râng hnoăng cheăng, thế hnê tối. Prế tơhôu dêi pó ôh tá kâi mơdât mê thế krếo á tơleăng’’.

Ing mâu tơdroăng tơhôu kŭn tung pơlê pơla troh a tơdroăng mơhnhôk kuăn pơlê ôh tá tơmâng ngế ki ‘mêi, rak krá tơniăn kơpong tơkăng kong, roh ai trâm tơdroăng pá tơkêa lâi xuân kơnôm pôa Siu Bình troh tơleăng tro tơdroăng. Thiê̆u tă Nguyễn Đăng Duẩn, ngế pêi cheăng khu mơhnhôk kuăn pơlê dêi Đông Mô đô̆i gak tơkăng kong Ia Nan, tối ăm ‘nâi:

 “Krâ pơlê hmâ đi đo tơpui tơno rơtế ƀă nhŏng o mô đô̆i gak tơkăng kong mơhnhôk hnê mơhno kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ rơpŏng hngêi, đi đo rơtế ƀă tôh pêi cheăng dêi pơlê troh hngêi hnê tối mâu rơpŏng ai chiâk deăng achê tơkăng kong đi đo rak vế, pêi pro krá khât tiô pơkâ 34 ‘na tơkăng kong, klêi mê mâu  tơdroăng tơkêa dêi thôn pơlê, pơkâ dêi cheăm’’.

Ƀă pôa Siu Bình bu tơmiât tơ’lêi tê: kuăn pơlê ối hâk, ối loi tơngah, pôa ối hiâm mơno lĕm, ối ivá kô rơtế vâ djâ hnê pơlê Sơn chiâng thôn pơlê tiô túa ki nếo:

“Vâi rah xo á, á thế pôu râng dêi hnoăng cheăng, ai tơdroăng klâi mê á thế tơleăng, tŏng kum tâi tâng. Á thế tŏng kum kuăn pơlê yôh’’.

Troăng vêh a pơlê Sơn, cheăm tơkăng kong Ia Nan, tơring Đức Cơ, kong pơlê Gia Lai hâi kố pơtối hlo to mơngiơk drêh ngiât kân rơdâ dêi loăng kơxu, kơdrum plâi hôt, kơphế, ăm hlo môi tơdroăng rêh ối tơniăn ƀă phâi hơtô. Amê ai pôa Siu Bình - krâ pơlê dế plâ hâi plâ măng mơhnhôk kuăn pơlê mơjiâng tuăn pâ, tơrŭm môi tuăn, xua tơdroăng vâ phâi hơtô, rak tơniăn ƀă mơnhông dêi pơlê.

 

Hà Thảo/Tơplôu: A Sa Ly/VOV1

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC