Đình Lạc Giao – Tíu hnê hriâm khôi túa kăch măng ăm rơxông nếo chêh tơbâ dêi mơngế Xuăn a Ƀuôn Ma Thuột, Dak Lak
Thứ hai, 05:00, 29/04/2024 H’Xíu/Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên H’Xíu/Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Châ mơjiâng pro sap hơnăm 1928 a pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak, Tíu tơbâ ton nah dêi Tơnêi têa Đình Lạc Giao  -Cho hngêi ối chôu pâ hdró túa lĕm tro mơngế Xuăn drêng troh lăm pêi cheăng kâ a Buôn ma Thuột, Dak Lak. Kố xuân cho tíu po hên tơdroăng cheăng kal dêi kong pơlê Dak Lak pơla hơnăm 1930-1975, cho tíu pơxiâm tơbleăng dêi Vi ƀan lêng dêi pơlê kong krâm Buôn Ma Thuột a hâi lơ 18/3/1975.  H’Xíu, Ngế chêh hlá tơbeăng dêi Rơ’jíu Việt Nam kơpong Tây Nguyên ai chêh tơdroăng mê .

Mâu hâi leh, Tíu chô ‘măn tơmeăm khoăng nah mơnhông mơdêk Tơnêi têa Đinh Lạc Giao, a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak pơtối kơdrâm kơdrĕng mơngế mot lo lăm ngăn. Kơbố xuân pơrá sâp ếo lĕm lăm tâp nhâng a tíu koh tơbâ, pôa Đỗ Văn Vệ, Ngế pơkuâ Tíu koh tơbâ tíu mơnhông ton nah Đình Lạc Giap tơbleăng, rơtế ƀă koh tơbâ mâu pơtáu Hùng, tung tíu koh tơbâ ối koh tơbâ mâu ngế ai hnoăng kân mơjiâng tơnêi têa Đào Duy Từ ƀă pôa Phan Hộ, ngế ai hnoăng mơjiâng pơlê Lạc Giao. Tơpui tối dêi kuăn pơlê tíu kố:

‘’Tíu koh tơbâ kố sap ing pôa Phan Hộ to pro pôa mơjiâng pơlê a kố. Klêi mê tâi tâng kuăn pơlê troh a kố khôp pâ tơniăn lĕm, hơniêp ro, pêi châ tơ-ƀrê rêm tơdroăng. Rêm hơnăm a tíu koh tơbâ tơkŭm po 4 leh, mê cho kơxế têa, tơbâ Jâ  pôa ƀă tơbâ mâu lêng Nam tiến. Á rêh ối a pơlê kố sap ing ối kŭn troh nôkố. Nhŏng xiâm á xuân cho ngế pơkuâ a kố, á têa dêi hdroâng hdrê chiâng negé pơkuâ dêi pơlê troh nôkố xuân hiăng châ vâ chê 20 hơnăm’’.

Tiô mâu mơ-éa ki chêh, a mâu hơnăm 1920, pôa Phan Hộ ƀă mâu nhŏng o dêi tơná ing pơlê Đại Cát, cheăm Ninh Phụng, tơring Ninh Hoà, kong pơlê Khánh Hòa hiăng to kơpong tơnêi tơníu Ban Mê Thuột – cho pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột nôkố, pêi kâ tê mơdró, mơjiâng pơlê ƀă mơjiâng chiâng Đình Lạc Giao. Apoăng tíu koh tơbâ châ mơjiâng ing mâu hlá xá, pơlái, kơlá, troh hơnăm 1932 mê mơjiâng krá ƀă găch, lâm kât khêi ƀă châ pơtáu Bảo Đại pôk pro kăn ai hnoăng mơjiâng tơnêi têa Đào Duy Từ chiâng xeăng. Tung Kăch măng khế tơheăm hơnăm 1945, Đình Lạc Giao cho tíu hôp ƀă mơhno mâ dêi Vi-ƀan kăch măng mê nah pơlê kong krâm Ƀuôn Ma Thuột. Ki rơhêng vâ tối, a hâi lơ 18/3/1975, a kố hiăng tơkŭm po leh mơhno mâ Vi-ƀan pơkuâ pơlê kong krâm Ƀuôn Ma Thuột xua Đăi tă Y Blôk Êban pro Kăn hnê ngăn. Hơnăm 1990, Đình Lạc Giao châ rah xo ối tung tíu chô ‘măn tơmeăm ton nah mơnhông mơdêk râ tơnêi têa ƀă châ rơnêu pro lĕm tiô pro apoăng nah.

Pôa Nguyễn Văn Bảy, Kăn phŏ pơkuâ mâu tơdroăng mơhno khôi túa lĕm tro tíu chô ‘măn tơmeăm khoăng ton nah mơnhông mơdêk Đình Lạc Giao, ngế hiăng rêh 1/4 chal ƀă tíu koh tơbâ kố tối ăm ‘nâi, mơhé tro tơplâ tơplong ‘nhê laga tíu koh tơbâ xuân châ kuăn pơlê rak, rơnêu, pro krá lĕm, chiâng môi tơdroăng ki tơbâ ‘na tơdroăng ki ai mâ dêi mơngế ing peăng hdroh to Tây Nguyên mơjiâng cheăng pêi.

‘’Pakĭng vêh a kố chôu nhâng mê ối ai hnoăng tơbleăng ăm rêm ngế ‘nâi ‘na Tíu koh tơbâ. Xua 5 kong pơlê Tây Nguyên bu ai Ƀuôn Ma Thuột ai môi tíu koh tơbâ xua mơngế kuăn pơlê peăng hdroh vâi to a kố mơjiâng. Kố cho môi tơdroăng ki kơnía ki pin tá hâi chiâng pêi pro. Pakĭng tơdroăng pơkuâ tíu koh tơbâ  mê ối tơbleăng tơdroăng mơnhông dêi tíu koh tơbâ pơlê vâ kuăn pơlê troh a kố veăng leh vâi hlê plĕng hên tâ ƀă tơbleăng tơdroăng ki mê ăm kuăn cháu dêi vâi’’.

 

Tíu koh tơbâ tơmeăm ton nah mơnhông mơdêk Đình Lạc Giao ối a pŭn hơlâ troăng Phan Bội Châu ƀă troăng Điện Biên Phủ, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak. Tiô pôa Lại Đức Đại, Kăn phŏ pơkuâ ‘na khôi túa lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô Dak Lak, Tíu koh tơbâ nôkố xua Tíu chô ‘măn tơmeăm khoăng ton nah Dak Lak khu pơkuâ, cho tíu tơku\m mơhno ‘na tơdroăng loi tĭng ƀă tíu troh ai kơnâ ‘na tơdroăng hnê tơdroăng mơnhông mơdêk dêi kong pơlê.

‘’Ing tơdroăng mơnhông mơdêk kân ƀă mâu tơdroăng ki kơnâ khôi túa lĕm tro môi tiah mê, mê Đình Lạc Giao dế cho tíu troh lăm pôu ƀă hnê hriâm khôi túa lĕm tro ăm mâu rơxông ối nếo, xuân cho môi tung mâu tíu ki tơmối troh lăm pôu pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột mê hmâ troh lăm pôu ngăn Đình Lạc Giao cho môi tíu ôm hyô lăm ngăn ‘na khôi túa lĕm ton nah, tơdroăng mơnhông mơdêk ƀă tơdroăng ki lĕm khôi túa lĕm dêi mơngế Xuăn a kơpong tơnêi kân rơdâ Dak Lak’’.

Tơkâ hluâ vâ chê 100 hơnăm rêh a kơpong tơnêi Tây Nguyên, Đình Lạc Giao hiăng chêh mơnhên hên hneăng mơnhông mơdêk tung tơdroăng mơnhông dêi kong pơlê Dak Lak, cho tíu hnê hriâm tơdroăng kăch măng ăm rơxông nếo tung tơdroăng ôm hyô mơhno khôi túa lĕm tro ƀă hnê  hriâm khôi túa vâi krâ nah ăm kuăn pơlê tung kong pơlê, ki má lối cho rơxông ối nếo./.

 

H’Xíu/Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC