https://cms-vov4.vov.vn/xodang/todroang-neo-ai-pole-pola-thoi-su-xa-hoi/khu-bai-troang-prok-ki-kan-tokoh-lap-kopong-ba-poi-tongah-am-todroang-reng-monhong-am-tay-nguyen-bai-1-tay-nguyen-tiu-kreang-troang-prok-tiu-kreang-modro-ka-454251.vov4

‘’Troăng kân rơdâ Gia Nghĩa-Chơn Thành cho tíu ki pơxiâm ki kân tơviah vâ mơhông ăm kơpong Tây Nguyên. Tơmeăm khoăng rĕng châ chơ pơto ing Tây Nguyên chu troh a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, chu troh a Đông Nam Bộ, klêi mê troh a Peăng Tơdế Tơnêi têa’’.

‘’Ngin pói rơhêng vâ ai hện khu troăng kân rơdâ vâ mơjiâng, chiâng hên mâu kơpong hngêi kơmăi, kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng châ uâ mơdiê a kong pơlê Gia Lai klêi mê, chơ pơto troh a mâu kơchơ ki kân, hơngế ai ivá vâ tơbriât châ tê tơmeăm’’.

‘’Drêng mâu troăng prôk hiăng châ mơjiâng, kô kơdroh tơdroăng ki hơngế pơla Tây Nguyên ƀă kơpong tơbăng, tơdroăng ki kơdroh liăn ngân pơto chơ tơmeăm,  liăn ngân mơhá ăm logistics mâu tơmeăm khoăng ki mơ’no tê troh a kong têa ê kô thăm rế châ mơdêk ivá ki kâi vâ tơbriât châ tê dêi tơmeăm’’.

‘’Ai troăng prôk kân rơdâ tơkâ luâ, prôk troh mê hmâ vâ hmâ ôh tơdroăng ki pơto kế tơmeăm kô rĕng troh tâ ƀă tơdroăng cheăng kơmăi kơmok, tơdroăng pêi chiâk pêi deăng, tối tơdjuôm mâu tơmeăm ki pêi lo kô rĕng châ tê mơ’no hên tâ. Troăng kân rơdâ kô vêh pơtroh, gum pro pơxúa ăm kuăn pơlê’’.

Mê cho mâu rơkong tối ki mơhno pói rơhêng vâ, ki pói tơngah dêi kuăn pơlê, khu mơdró, khu kăn pơkuâ mâu kong pơlê, tơring, cheăm a Tây Nguyên ‘na mâu troăng kân rơdâ vâ vêh tơveăng ăm kơpong kố châ mơdêk tâ.

Kong pơlê Kon Tum châ tơ’lêi hlâu ‘na troăng prôk xua ối a 3 Hơlâ troăng Đông Dương, tung kơpong klong 3 víu mơnhông Việt Nam – Lếo – Kul, achê ƀă  kơpong pêi cheăng kâ ki xiâm dêi Peăng Tơdế; cho tíu ki tơdjêp, ki vâ pơtối pơto chơ kế tơmeăm ing Peăng Mâ hâi Lo troh Peăng Mâ hâi Lu, pơla kong ngo ƀă tơbăng têa kơxĭ. Kong pơlê ki kố xuân ai hlâu ‘na tơdroăng ôm hyô ki kân, ki krê tơviah xêh dêi kơpong Tây Nguyên, mê cho kơpong ôm hyô Tơnêi têa Măng Deang.

Pôa Lê Ngọc Tuấn, Kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Kon Tum tối ăm ‘nâi, kong pơlê dế tơkôm 3 troăng prôk ki kân rơdâ hiăng ƀă dế châ vê hdró, tung mê ai troăng kân pá Kơnhŏng troh pa Hdroh, troăng kân ing Đà Nẵng troh a Thạnh Mỹ troh a Ngọc Hồi lo a Bờ Y ƀă troăng kân ing Quảng Ngãi troh a Kon Tum. Pơkâ mơjiâng pro 3 troăng kân rơdâ kố kô ‘’bâ phuâng’’ péa ki vâ Kon Tum rĕng mơnhông, krá tơniăn tiô tơdroăng hiăng pơkâ xiâm a Tơdroăng pơkâ 23 hơnăm 2022 dêi Khu xiâm ngăn cheăng Kal kí.

“Tơdroăng ki vê hdró, mơ’no liăn mơjiâng pro troăng kân rơdâ a kong pơlê tơtro ƀă tơdroăng ki ai păng ‘nâng ƀă po troăng hơlâ mơnhông, rak vế tơniăn tơdroăng ki ai khât ki pơxúa khât dêi kong pơlê Kon Tum. Ki rơhêng vâ tối, troăng prôk kân rơdâ, ki ai dêi kong pơlê Kon Tum. Ki rơhêng vâ tối, troăng kân rơdâ Quảng Ngãi-Kon Tum kô cho tơdroăng ki xiâm vâ tah lôi ki kreăng, ki xahpá ‘na troăng prôk, ki tơdjêp dêi Kơpong ki ôm hyô Tơnêi têa Mang Deang; ing mê, mơjiâng chiâng kơpong, kơdrum deăng ki pêt hdrê loăng ton hơnăm, loăng plâi kâ, loăng pơkeăng, Sâm Ngọc Linh; tơdjêp tơdroăng mơnhông ôm hyô Troăng prôk ki lĕm krúa Tây Nguyên, tơkoh, tơdjêp ƀă tơdroăng mơnhông ôm hyô ki châ ô eăng dêi Tây Nguyên chiâng môi tơmeăm khoăng ôm hyô ki lĕm tro păng ‘nâng”.

Xuân pói rơhêng vâ ai troăng kân rơdâ vâ thăm mơdêk mơnhông, pôa Nguyễn Tuấn Anh, Kăn phŏ hnê ngăn ki má môi dêi Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi, 2 troăng kân rơdâ ki hiăng vê hdró tơkâ luâ tung kong pơlê, tung mê ai troăng kân rơdâ Plei Ku – Quy Nhơn ƀă Troăng kân rơdâ Peăng Kơnhŏng troh Peăng Hdroh pá mâ hâi Lu. Tơdroăng ki mơ’no liăn, mơjiâng pro mâu troăng kân rơdâ kố kô ai pơxúa kân khât tung tơdroăng mơjiâng, mơnhông mâu toăng hngêi kơmăi ki uâ mơdi, mâu kơpong, mâu tíu, kơpong cheăng kơmăi kơmok, tíu pêi chiâk pêi deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo ƀă hên mâu tơdroăng ki ê hía. Ing mê, môi tiah rơkong tơpui dêi pôa Nguyễn Tuấn Anh hiăng vêh mơnhên: Kô tơleăng mơnhên hên hĕng mâu tơdroăng ‘na pêi cheăng kâ, cheăng pêi, gum mơdêk pêi lo liăn ngân ăm kuăn pơlê a tơring cheăm.

‘’Tung tơdroăng ki pơkâ vê hdró dêi kong pơlê hiăng ai mâu kơpong ki pêi cheăng kơmăi kơmok, kơpong pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo. Drô  troăng kân rơdâ mê cho ai 2 kơno ki kân a tơnêi, 2 kơpong ki păn ro xo têa tôu, 1.000 ha ‘na pêi chiâk deăng ki xúa kơmăi kơmok chal nếo, rêm hrĭng ha tơnêi ki cheăng ‘na kơmăi kơmok, kơpong cheăng ‘na kơmăi kơmok. Troăng kân rơdâ mê hiăng mot tung tơdroăng cheăng châ 1 hơnăm mê kong pơlê Gia Lai ai roh ki vâ mơnhông châ tơkâ luâ tơ’nôm 2 troh 3 hơnăm, tâng pêi pro châ klêi hdrối hnoăng pơcháu châ 5 hơnăm, mê kô châ xúa troh 10 xôh’’.

Môi tung mâu troăng kân rơdâ a kơpong Tây Nguyên châ mơnhên ngăn mơ’no liăn ing nôkố troh a hơnăm 2030 cho troăng ki tơdjêp pơla Dầu Giây ƀă Liên Khương, ki xŏn ga lối 200km. Pôa Nguyễn Văn Gia, Kăn pơkuâ ngăn ‘na troăng prôk pơto kế tơmeăm dêi kong pơlê Lâm Đồng pói tơngah, troăng ki kố kô gum ăm tơdroăng ki tah lôi ‘’tíu kreăng’’ troăng prôk ‘na kơpong Đông Nam Bộ ƀă mâu kong pơlê, pơlê kong kân peăng Hdroh.

‘’Tơdroăng ki mơ’no liăn mơjiâng pro troăng kân rơdâ Dầu Giây troh a Liên Khương athế tối cho hnoăng cheăng ki kal má môi. Tâng ai troăng kân rơdâ kố, mê chôu phut prôk lăm pơla Pơlê kong kân Hồ Chí Minh ƀă Đà Lạt kô chu ối iâ, ai tơdjâk kân troh tơdroăng ki mơnhông pêi cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla dêi kong pơlê, klêi mê, pro tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng prôk lăm dêi kuăn pơlê’’.

Ki xiâm dêi tơdroăng pro troăng kân rơdâ mê hiăng gum nhên tơdroăng rêh ối- cheăng kâ, maluâ ƀă khu mơdró kâ ki mơ’no tê kế tơmeăm a Tây Nguyên. Pôa Thái Như Hiệp, ngế pơkuâ ngăn ‘na mơdró kơphế Vĩnh Hiệp a kong pơlê Gia Lai, rêm hơnăm mơ’no tê châ dâng 150 rơpâu tâ̆n kơphế pơ’leăng, ai mơnhên tối tiah kố: Ai troăng kân rơdâ, kế tơmeăm pêi lo mơni kô châ pơto chơ troh tơdrăng mâu kơno têa kơxĭ, teăng ăm tơdroăng ki athế tơkŭm mâu kế tơmeăm ‘na mâu hngêi kơmăi, hnôu hneăm ki chôu ‘măn a Đồng Nai, Bình Dương. Tơdroăng kố kô kơdĭng hên chôu phut, hâi khế ƀă liăn ngân ki mơ’no tung chơ, pơto, tơdah xo, ƀă mâu liăn ngân hrê ki ê dâng 20 troh 25 dollars 1 tâ̆n.

 “Tâng ai troăng kân ki rơdâ Gia Lai lăm troh a Quy Nhơn, kong pơlê Gia Lai troh a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, Gia Lai lăm troh a Đà Nẵng mê athế tŏng gum hên tơdroăng. Mơdêk ki kơnía dêi kế tơmeăm ki pêi lo ing chiâk deăng ƀă mâu khu mơdró kâ kô chía kơdroh iaa tơdroăng pá vâ mơ’no liăn tơkuăm pro tơdroăng cheăng kơmăi kơmok, kế tơmeăm, mơ’no liăn cheăng kâ ăm hngêi kơmăi, hngêi trăng, tíu pêi cheăng’’.

Vâ tơxâng ăm tơdroăng ki pói vâ châ mơnhông, 11 kong pơlê ối a kơpong Tơdế Tơnêi têa – Tây Nguyên dế pâ thế Tíu xiâm Tơnêi têa vêh mơnhên ngăn, rĕng mơ’no liăn cheăng mơjiâng pro troăng kân rơdâ ki kal xiâm môi tiah Troăng kân rơdâ Peăng Kơnhŏng – Peăng Hdroh pá mâ hâi Lu, mâu troăng kân rơdâ tung kơpong tâ tá ƀă mâu kơpong ki tơkoh achê ki hiăng châ pơkâ vê hdró. Pôa Võ Ngọc Tuyên, Kăn pơkuâ ngăn Tơdroăng Pơkâ cheăng ƀă Mơ’no liăn mơjiâng tơmeăm  khoăng a kong pơlê Dak Lak ai tối tiah kố:

“Ai 11 kong pơlê ki ối drô Peăng Tơdế Tơnêi têa ƀă Tây Nguyên ngin ai tơmiât môi tiah dêi pó, pâ thế Chin phuh tung hneăng hơnăm 2025 troh a hơnăm 2030 pơkal kơjo mơ’no liăn kơjo mơjiâng pro troăng kân rơdâ hiăng ai tung tơdroăng pơkâ vê hdró troăng kân ki rơdâ, tơdrăng, rơxế kơtâu tơ’lêi dêi Việt Nam. Ngin hiăng pâ thế kơjo gum ăm hneăng kơ’nâi hơnăm 2030 mot tung hneăng hơnăm 2025 troh a hơnăm 2030 ‘no liăn mơjiâng tâi tâng kơpong troăng prôk ukố. Tâng châ mơjiâng pro klêi mê tơdroăng rêh ối, pêi cheăng kâ dêi kuăn pơlê a kơpong Tây Nguyên kô châ mơnhông tơtêk a kơlo ki a’ngêi tâ, tro tiô troăng hơlâ ki pơkâ’’.