Cho khu mơdró kâ pơxiâm pêi cheăng a kơpong ki hmâ pêi to pêi chiâk deăng dêi tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak, klêi kơ’nâi 5 hơnăm pêi cheăng, Kŏng ti Tơlo liăn Êđê café hiăng po rơdâ châ 100 ha kơpong pêt tơmeăm, cho ing pêt troh uâ pơliê ƀă tê ăm mâu ngế ki roê ôu. Rơtế ƀă kơchơ tê mơdró tung tơnêi têa, kŏng ti hiăng tê kơphế ngi kong têa Malaysia, Singapore ƀă Mông Cổ. Ngoh Y Khoan Niê Kdăm, ngế ki pơkuâ ƀơrô tê mơdró Kŏng ti Tơlo liăn Êđê café ăm ‘nâi, kŏng ti hiăng xúa ivá rơdêi ing măng pơlê pơla vâ tê kơphế liê ƀă kơphế ki hơ’lâk ôu tơdrêng dêi khu mơdró kâ:

“Măng pơlê pơla gá gum ăm khu mơdró kâ tơniăn hlâu khât, kơnôm ai internet, kơnôm mâu tíu tê mơdró tung măng mê Êđê café đi đo tăng mâu tơmối tung mê. Pơkâ dêi ngin cho ôh ti ‘nâi athế hriâm, tâi tâng pơrá ai tung Google, ing tơdroăng ki ôh ti ‘nâi edit (rah chêh, bro – ngế ki chêh) video môi tiah lâi, lơ hriâm tâp ‘na mâu tơdroăng gá tiah lâi mê á hriâm xêh ƀă chêh bro xêh ăm dêi tơná. Drêng mê nếo ai tơdroăng ki tơchĕng tơmiât rơkê dêi rêm ngế”.

Rĕng châ hlo rôh tơ’lêi hlâu mơjiâng tê mơdró tung kơvâ kong ngê̆ kơxô̆, ing hơnăm 2019, khu pêi cheăng tơrŭm Pêi chiâk deăng HeNa a tơring Ea Hleo ƀă Čư̆ Mgar hiăng bro trang web krê, bro mâu fanpage tung măng pơlê pơla ƀă tê tơmeăm tung tíu tê mơdró điê̆n tưh. Nâ Tống Thị Hoài Phương, Kăn pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm Pêi chiâk deăng HeNa ăm ‘nâi, tơdroăng ki mơdêk hnoăng cheăng tê mơdró tung kơvâ kong ngê̆ kơxô̆ hiăng kum Khu pêi cheăng tơrŭm tâk kơxô̆ liăn châ xo tâk hên hdroh tâng vâ pơchông tê tơdrêng:

“Ngin hiăng châ tê mâu tơmeăm ngi mâu kong têa môi tiah Malaysia, Đài Loan, Newealand ƀă Úc ing măng pơlê pơla. Hena xuân xúa tơ’nôm mâu tơdroăng ki ê ƀă tăng ‘nâi ‘na mâu tơdroăng ing tơmối, ing mê HeNa hiăng xúa tơ’nôm mâu tơdroăng cheăng tung la ngiâ mơđah tơbleăng vâ tro tâ tung mâu tơdroăng pơkâ vâ roê dêi mâu tơmối mê á kô ai tơ’nôm hên tơmeăm ki lĕm dâi vâ châ tê hên ăm tơmối ki ai hlâu tơmeăm tâ dêi tơná”.

Troh khế 6/2024, Dak Lak ai lối 1.700 tơmeăm châ tê tung tíu tê mơdró điê̆n tưh. Kơxô̆ tê kế tơmeăm điê̆n tưh dêi mâu tíu mơjiâng bro tê mơdró a kong pơlê nôkố ối má 5 tung lâp tơnêi têa. Pôa Lưu Văn Khôi, Kăn pơkuâ Khu ngăn kơmăi kơmok ƀă tê mơdró kong pơlê Dak Lak tối nhên, tung la ngiâ ah, mâu kơ koan ki ai tơdjâk troh kô tŏng kum ‘na troăng pơkâ, tơdjêp ƀă hnê hrâm vâ mơdêk ivá tê tơmeăm tung mâu tíu tê mơdró điê̆n tưh ăm mâu khu mơdró kâ, khu pêi cheăng tơrŭm.

“Vâ tŏng gum ăm mâu khu mơdró kâ khu pêi cheăng tơrŭm mơdêk ivá, mơđah tơbleăng pơkâ mơdêk tê mâu tơmeăm a kong pơlê Khu ngăn kơmăi kơmok ƀă tê mơdró hiăng tí tăng ‘nâi plĕng ăm Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê pơkâ mâu troăng tŏng gum ăm mâu khu pêi cheăng tơrŭm, khu mơdró kâ ‘na mâu tơdroăng pơkâ mơdêk tê mơdró mê ah mơjiâng inâi. Ki ê ngin xuân hiăng tơrŭm ƀă Khu xiâm ngăn tê mơdró điê̆n tưh cheăng kâ kơxô̆ vâ tơkŭm po mâu lâm hnê hriâm mâu tơdroăng ki rơkê plĕng, tơdroăng cheăng vâ rế hía rế mơdêk ivá mơđah tơbleăng tê kế tơmeăm”.

Tiê̆n sih Nguyễn Ngọc Tuyên, Viện trưởng Viện kinh tế và Quản lý Tây Nguyên tối tiah kố, troăng tê mơdró điê̆n tưh hiăng châ mơjiâng bro rĕng ƀă rơdêi tung pơla a chê kố. Tơdroăng ki rơhêng vâ roê tơmeăm xúa dêi kuăn pơlê xuân hiăng hơ’lêh tiô troăng rơkê plĕng dêi chal nôkố, xúa mâu kong ngê̆. Laga, vâ tê mơdró tung điê̆n tưh châ mơjiâng, pôa Tuyên tối tiah kố,  ivá tê mơdró a Dak Lak kal hlê nhên kơvâ cheăng, tơdroăng ki vâ roê xúa, ivá tê mơdró vâ rah xo mâu kế tơmeăm ki ai ngế roê xúa hên ƀă tro ƀă kơvâ tê mơdró. Rơtế amê, đi đo tơmâng ngăn troh ki lĕm dêi kế tơmeăm, rak vế kơtăng mâu tơdroăng pơkâ ƀă luât pơkâ ƀă mâu kế tơmeăm a kơchơ tê mơdró ki vâ:

“Pâ tối nhên tiah kố, vâ mơdêk châ ivá tê hên tơmeăm mê athế mơdêk ki rơkê dêi tơná. Má péa, cho tơkŭm hnê ăm mâu ngế ki tê tơmeăm ƀă xúa rôh ki tơ’lêi hlâu dêi kong ngê̆ vâ pêi pro tro tung pơla nôkố. Ki khât gá pin mot tơrŭm ƀă mâu siêu thĭ, kơchơ kân mê ai drêng ‘nâ kô tơdjâk hên troh liăn ngân ‘no hrê xua mê tâng tê tung kong ngê̆  mê gá kô pêi pro châ tơdroăng rơhêng vâ kơxô̆ liăn ‘no hrê tro tâ”.

Kơdroh kơxô̆ liăn tê tơmeăm, kơchơ tê mơdró châ po rơdâ ƀă hên ki ê. Mâu rôh tơ’lêi hlâu dêi kơchơ tê mơdró điê̆n tưh dế châ mâu tíu pêi cheăng uâ pơliê tê mơdró a Dak Lak xúa tơƀrê. Tơdroăng kố veăng kum mơdêk ki kơnía, ăm hên kơvâ cheăng ki ai ivá rơdêi dêi kong pơlê châ mot tơrŭm trâu hơngế tâ tung kơchơ tê mơdró kong têa ê.