Bấc ngai k’noỌ tiểu đường nắc cr’ăy âng manuýh k’van. Râu la lua cậ, zập ngai công choom crêê cr’ăy n’nâu. T’ruíh: manuýh pa dứah đh’réh cr’ăy cóh bhươl cr’noon bêl đâu, đhanuôr lâng pr’zớc chêếc n’năl chế độ dinh dyưỡng crêê cơnh nắc âng apêê bhrợ têng bh’rợ pa chắp ch’mêết lêy đớc đoọng ha manuýh crêê cr’ăy tiểu đường.

Muy bơr vêy cơnh cậ nắc choom zư đợ đường âng aham ha dợ doọ ng’đươi ooy bh’rợ bh’rợ pa dứah hân đoo. Bhrợ têng đợ bh’rợ đoọng zâl cha groong lâng ch’mêết lêy git cr’ăy tiểu đường nắc êếh râu ng’ắt mamông cóh đhr’năng ta bhúch bấc râu, ắt mamông điêng bấc râu chr’na đha nắh. bh’rợ cha cha a ộm crêê cơnh nắc chr’nắp pa bhlâng, pr’zớc doọ choom điêng đợ chr’na đha nắh đơ ngam. Lâng đợ râu xay moon nâu cơy, pr’zớc nắc choom đươi dua đợ chr’na đha nắh âng pr’zớc kiêng cha, kiêng ộm lâng đhr’năng âng pr’ắt tr’mông âng pr’zớc nắc công cơnh c’xu.

Chế độ cha cha lâng pazêng râu chr’na vêy bấc chất xơ lâng t’bil lơi đương k’zíh. Carbohydrates vêy bấc cóh đương cóh aham âng pr’zớc ooy đợ cr’chăl m’bứi pa bhlâng t’piing lâng chất l’mặ lâng prôtêin, hân đhơ nắc cơnh đêếc nắc pr’zớc công doọ choom g’đéch ha đoo. Pr’zớc nắc đhiệp n’năl lâng đươi dua crêê cơnh ooy pazêng râu Carbohydrates nắc pr’zớc đươi dua.

Liêm choom bhlâng nắc cắh choom cha đắh đợ chr’na đha nắh vêy đường ta bhrợ cơnh bánh mì bhoọc, mì ch’néh, công cơnh soda, kẹo lâng đợ chr’na đha nắh đơớh. đươi dua ooy chr’na đha nắh đoọng đường vêy bấc chất xơ vêy ta xay moon nắc đường pa glúh k’zíh cắh cậ đợ chr’na đha nắh vêy đợ đường cóh aham doọ lấh bấc. pazêng râu chr’na đha nắh pa glúh k’zíh đương k’zíh đương nắc đoọng zư đợ đường cóh aham doọ bấc tu apêê đoo k’zíh ta tiêu hoá, tu cơnh đêếc zâl a chắc a zân bhrợ têng bấc insulin. Ađoo công pa dưr c’rơ cóh đanh đươnh lâng zúp ha pr’zớc k’bhố đanh lấh mơ.

# Đợ chr’na đha nắh bhrợ pa dưr đường cóh aham k’zíh cắh cậo đợ chr’na đha nắh vêy đợ đường aham ếp.

Chỉ số đường aham: bhrợ đoọng ha pr’zớc n’năl muy bơr râu chr’na đha nắh xang bêl dưr váih cơnh đường cóh aham âng pr’zớc đơớh, cắh cậ k’zíh. Lêy ooy chỉ số đường aham lâng đợ carbohydrates coh muy râu chr’na đha nắh, bhrợ đoọng ha pr’zớc n’năl gít lấh mơ ooy muy bơr râu chr’na đha nắh vêy crêê tước ooy đường cóh aham âng pr’zớc. chr’na đha nắh vêy chỉ số đường cóh aham bấc nắc bhrợ t’váih đhr’năng tr’xăl ooy đường cóh aham đơớh, đhị đêếc cậ pazêng râu chr’na đha nắh vêy đợ chỉ số đường ếp nắc chô đơơng cớ râu liêm choom bấc lấh mơ đoọng ha manuýh crêê cr’ăy tiểu đường. cha bấc râu p’lêê p’coo zư a chắc a zân doọ choom bil đác.

Tu cơnh đêếc bêl lêy pay chr’na đha nắh bêl k’nặ đươi dua, pr’zớc choom chêếc n’năl chỉ số đường cóh aham âng pazêng râu chr’na đha nắh k’nặ đươi dua. Pazêng râu chr’na đha nắh vêy đợ chỉ số đường aham bấc nắc manuýh crêê cr’ăy tiểu đường cắh choom đươi dua cơnh ch’néh bhoóc, bánh mỳ bhoóc, pazêng râu chr’na nắh ơy ta bhrợ đớc, bánh kẹo, đác ộm soda. Cóh bêl ahay, cr’ăy tiểu đường t’mêê dưr váih cóh VN nắc bấc manuýh xay moon miến – râu chr’na đha nắh vêy ta bhrợ tơợ a pul a jâu, pa rí nắc liêm crêê đoọng ha manuýh crêê cr’ăy tiểu đường, hân đhơ cơnh đêếc nắc đoo nắc đợ cr’noọ cắh crêê, miến nắc râu chr’na đha nắh vêy đợ chỉ số đường bấc pa bhlâng, ty cơnh đêếc manuýh crêê cr’ăy tiểu đường nắc cắh choom đươi dua bấc miến.

Đợ chr’na đha nắh vêy đợ chỉ số đường aham m’bứi cơnh bánh mì tăm, pazêng râu r’véh, p’lêê p’coo, p’lêê p’coo goóh, đác pị tơợ p’lêê p’coo ( ha dợ êếh râu đác p’lêê p’coo ơy ta pị đớc tu cóh đâu ơy vêy sôda bhrợ pa dưr đường cóh hâm đơớh pa bhlâng).

# Nâu cơy nắc 8 râu bh’rợ cha cha a ộm cóh cr’ăy tiểu đường.

1. cha bấc r’véh doọ vêy tinh bột, a tuông, lâng p’lêê p’coo cơnh táo, lê, đào lâng p’lêê mọng, prí, xoài, lâng đu đủ nắc đợ chr’na đha nắh vêy đợ chỉ số đường cóh aham m’bứi nắc râu liêm choom đoọng ha ch’na đha nắh ng’đươi dua t’tun xang bêl ng’cha cha.

2 Cha pazêng râu ngũ cốc doọ vêy bấc ta bhrợ đớc: công oó lấh điêng lâng đợ ngũ cốc cơnh ch’néh bhoóc, ha roo mì. Nắc cha cha a ộm crêê cơnh lâng vêy ta zêệ bhrợ ting ty đanh lâng cắh choom cha đắh đợ chr’na đha nắh ơy ta zêệ bhrợ đớc.

3 Cắh choom đươi dua bấc khoai tây bhoóc lâng đợ chr’na đha nắh ơy ta zêệ bhrợ đớc cơnh bánh mì bhốc lâng mì bhoóc.

4 Cắh choom bấc đợ râu chr’na ngam, lâng đợ chr’na đha nắh vêy bấc calo cơnh kem. Pa xiêr đác p’lêê p’coo ta pị cắh bấc lấh mơ muy ly cóh muy t’ngay. Nắc lơi đợ râu chr’na đha nắh vêy đường bặ.

5 Cha đắh crêê cơnh âng muy râu protein cóh pazêng chu cha cha, cơnh axiu, a tuông, cắh lêệ a tứch doọ vêy n’căr.

6 Lêy pay pazêng râu chr’na đha nắh lâng đợ chất l’mặ liêm crêê đoọng ha c’rơ cơnh dầu ô liu, bơ, n’xiêng thực vật liêm choom đoọng ha manuýh tiểu đường, Cắh choom đươi dua chất l’mặ bảo hoà tơợ sữa lâng pazêng râu chr’na đha nắh n’lơơng tơợ a chim ađha ắh. Lơi đợ râu chất l’mặ cóh pazêng ch’na đha nắh đơớh lâng ơy ta zêệ bhrợ đớc.

7 Vêy 3 chu cha cha bha lâng lâng muy cóh bơr chu cha m’bứi cóh zập t’ngay lâng chr’nắp bhlâng nắc cắh choom tra jâng cóh ra diu.

8 Cha zíh lâng đhêy cha cha bêl xơợng mơ đhêệng./.