Cr’chăl đăn đâu, bấc c’lâng xa nay nắc apêê pa câl a xiu mực dzợ mamông, hất đươi dua u rê luúc lâng đá, za nươu tẩy javel đoọng ha xiu doó choom xọ, buôn pa câl lấh, nắc ơy bhrợ bấc ngai k’rang. Bhiệc đươi dua pazêng chr’na đh’nắh nâu nắc bhrợ rối loạn tuyến giáp, buôn ha vil, bhrợ căh liêm tước loom, p’lêê. C’nặt t’ruíh  ma nuýh pa dứah đh’réh cr’ay cóh bhươl cr’noon t’ngay đâu nắc zooi đoọng ha đhanuôr lâng pr’zợc năl cơnh n’đoo a xiu mực crêê ta trâm ooy za nươu lâng n’đoo a xiu mực tệêm ngăn, liêm sạch.

            # A xiu mực nắc pr’dzăm vêy bấc protein, a xit bhrợ l’mặ lâng apêê dưỡng chất lơơng liêm choom đoọng ha c’rơ tr’mông. Đhơ cơnh đếêc, đoọng bơơn zư a xiu mực t’mêê âng chô tợơ biển tước têy ma nuýh đươi dua, nắc bấc apêê đương pa câl đươi dua za nươu cơnh đớc phân urê cắh cợ hàn the đoọng a xiu mực doó choo u xọ.

            # U rê nắc n’hâu?

            U rê nắc muy râu phân bón hoá học đươi dua cóh nông nghiệp. nâu đoo nắc za nươu bhrợ vi khuẩn căh choom dưr váih, câl doó bấc zên, tu cơnh đếêc bấc ngai pa câl a xiu mực nắc câl đoọng đươi dua, zư ha xiu mực doó choom u xọ. A xiu mực nắc râu liêm choom bhlầng đoọng ha c’rơ tr’mung âng hêê, ha dợ crêê ta trâm cóh phân u rê, chất tây javel nắc choom bhrợ ma nuýh bool.

            Bêl đươi dua u rê đoọng zư lêy a xiu mực nắc đạm u rê boọ ooy a xiu, đhơ rao đhơ đhơ mơ cung cắh choom lứch. Cóh a chắc a hêê, ha dang u rê lalấh bấc nắc bhrợ ca ay tuyến giáp, rối loạn a ham ác tính, rối loạn thần kinh… Lấh mơ, u rê nắc dzợ vêy apêê chất cr’pân lơơng nắc cơnh kim loại ngân buôn bhrợ ma nuýh bool. Bool doó lấh ngân nắc xợơng vil móh mắt, ca ay luônh, ngân lấh nắc k’tặ, pr’zruốh, ngai cắh đấh đơơng cấp cứu nắc bil mặt.

            # Bhrợ têng cơnh ooy, nắc lâng mắt hêê choom lêy, đoọng năl a xiu mực t’mêê, hất lâng a xiu mực crêê ta trâm cóh za nươu?

            Đọong g’lớc ma nuýh đươi dua, lalăm đơơng pa câl, apêê nắc ơy trâm cóh đác, rao pa ghít a xiu crêê ta đớc cóh u rê, tu cơnh đếêc nắc ma nuýh câl cắh ghít nắc câl. Đhơ cơnh đếêc, zập ngai pa ghít cung buôn năl.

            Lâng zập râu a xiu mực bêl n’léh đhr’năng u xọ nắc xợơng n’nặ. Ma câl cung buôn năl đhơ apêê ơy bhrợ têng zập cơnh đoọng t’bil đhr’năng nặ nắc đoo. Lấh mơ nắc lêy lệê a xiu nắc nhuum, cắh vêy liêm cơnh dzợ t’mêê.

            Bêl hêê ch’đị nắc lêy lệê a xiu cắh dzợ liêm, xợơng a xiu nặ hoọng ếêh râu nặ k’heng dzợ. Bêl rao bơr pêê chu nắc a xiu nhuum, bêl chiên cắh cợ zệê cơnh lơơng lê lệê a xiu cắh liêm ta p’nong dzợ, cắh vêy đha hum. Mr’cơnh lâng a xiu, mực, bạch tuộc, a chông… lêy dzợ t’mêê ha dợ bêl ch’đị nắc nhuum; bêl zệê bhrợ cắh vêy yêm, n’nặ…

            Ha dàng a xiu mực t’mêê, ma nuýh pa câl nắc r’pặ đá bấc pa bhlầng đớc đoọng a xiu mực doó đấh u xọ. Ha dang a xiu mực ơy trâm lâng za nươu nắc apêê cắh vêy đớc đá bấc cơnh đếêc.

            A xiu t’mêê dzợ vêy a ham cóh mang. A xiu ơy ta trâm lâng za nươu nắc lêy t’mêê lâng lêy mang bhrôông lấh a xiu lơơng, cr’liêng mắt ang liêm ha dợ nắc h’lụ moọt ooy c’loong, bele ch’đị lêy nắc lêệ a xiu nhuum, xợơng n’nặ cơnh lơơng cắh vêy nặ k’heng âng a xiu.

            A xiu t’mêê bêl zệê bhrợ nắc cắh vêy yêm, n’léh bọt n’tăm, n’hang bhoóc. Ha dợ bêl lêy n’léh bọt tăm lâng n’hang a xiu cung tăm nắc a xiu n’nặc crêê ta trâm cóh za nươu.

            Đọong tệêm ngăn c’rơ ha c’la hêê lâng a nuýh đong hêê, rơơm kiêng đhanuôr lâng pr’zợc nắc lêy chớih câl đoo p’nong a xiu t’mêê yêm, liêm choom đoọng ha c’rơ tr’mông!

Cách phân biệt hải sản “ngâm” hóa chất

Thời gian gần đây, thông tin nhiều người kinh doanh thực phẩm, thủy hải sản tươi sống đã sử dụng phân urê trộn với đá, thuốc tẩy javel để giữ hải sản tươi lâu, dễ bán hơn đã khiến nhiều người lo ngại. Việc sử dụng những loại thực phẩm này sẽ gây rối loạn tuyến giáp, giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến gan, thận. Tiết mục Thầy thuốc của buôn làng hôm này sẽ giúp bà con và các bạn cách phân biệt hải sản bị ngâm hoá chất và hải sản an toàn.

 Hải sản là thực phẩm có hàm lượng protein cao, các axit béo và các dưỡng chất thiết yếu tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, để giữ được hải sản tươi sống khi chuyển từ biển đến tay người tiêu dùng, rất nhiều nhà cung cấp không ngần ngại sử dụng hóa chất như tẩm ướp phân đạm Urê hay hàn the vào hải sản.

#  Urê là gì?

Urê là một loại phân bón hóa học dùng trong nông nghiệp. Đây là loại hóa chất có tác dụng kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn, giá thành rất rẻ nên không ít người kinh doanh thủy hải sản tươi sống đã dùng phân urê để bảo quản nhằm giữ cho thực phẩm tươi lâu không bị ươn thối. Hải sản là thực phẩm chứa nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe nhưng khi chúng bị tẩm ướp urê, chất tẩy javel thì không còn nguyên chất nữa và có thể gây ngộ độc cho người dùng.

Khi sử dụng đạm urê tẩm ướp, bảo quản hải sản, đạm urê sẽ ngấm trực tiếp vào cá. Sau đó dù có được rửa kỹ nhiều lần vẫn không loại bỏ được hết các dẫn xuất độc hại của urê đã ngấm sâu vào thực phẩm. Trong cơ thể người, nếu lượng urê quá mức có thể gây giảm hoạt động của tuyến giáp, rối loạn máu ác tính, rối loạn thần kinh... Ngoài ra, urê có thể chứa các thành phần nguy hiểm như kim loại nặng gây ngộ độc. Nhẹ là chóng mặt, đau bụng, nặng hơn sẽ nôn mửa, tiêu chảy, trường hợp cấp cứu không kịp sẽ gây tử vong.

 #  Làm thế nào để phân biệt được hải sản tươi và hải sản bị ướp hóa chất bằng mắt thường?

Để đánh lừa người tiêu dùng, trước khi đem bán, người ta đã ngâm nước, rửa thật kỹ những sản phẩm được bảo quản bằng urê nên người mua không tinh ý vẫn sẽ mua phải. Tuy nhiên, mọi người có thể nhận biết được bằng cảm quan.

Với các loại hải sản khi có dấu hiệu hư hỏng luôn có mùi rất đặc trưng là mùi ươn. Người tiêu dùng kiểm tra kỹ sẽ phát hiện dễ dàng dù chúng đã được xử lý để giảm bớt mùi. Ngoài ra, mô thịt thường nhão, không săn chắc tự nhiên như hải sản còn tươi sống.

Độ đàn hồi thân cá không cao, khi ấn tay vào sẽ mềm, mình cá lõm xuống, ngửi cá có mùi khai chứ không phải mùi tanh đặc trưng. Khi rửa vài nước cá sẽ mềm, lúc chiên hay kho cá sẽ rã ra và không có mùi thơm tự nhiên của cá biển. Tương tự, với mực, bạch tuộc, tôm… nhìn tươi nhưng sờ vào sẽ mềm; khi chế biến sẽ không có độ ngọt, thơm tự nhiên mà thịt mềm, nhũn, có mùi hôi…

Nếu hải sản còn tươi, người bán hàng sẽ bày bán cùng với rất nhiều đá để giữ hải sản được tươi lâu. Nếu hải sản đã ngâm qua hóa chất, sẽ không cần nhiều đá như vậy.

Cá tươi vẫn có máu đọng ở mang. Cá đã ướp qua hóa chất vẫn thấy rất tươi, mang cá đỏ tươi hơn bình thường, mắt cá trong nhưng lõm vào trong, khi ấn tay vào thịt cá thì không có sự đàn hồi, thịt nhão, cá có mùi lạ chứ không phải mùi tanh đặc trưng.

Cá tươi khi nấu ngọt nước, không xuất hiện bọt đen, xương trắng. Còn nếu khi chế biến, bạn thấy có nổi bọt đen trên bề mặt nước và xương cá cũng có màu đen thì tức là cá đã được ướp qua hóa chất.

Để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình, hy vọng bà con và các bạn sẽ là những người tiêu dùng thông minh để lựa chọn hải sản tươi ngon, có lợi cho sức khỏe!