Đha nuôr lâng pr’zớc da dêr!

Ca hươn nắc đoo muy râu cr’ay ặt cóh c’lâng pr’hơơm lâng nắc râu cr’ay buôn lum. Ca hươn a ná buôn dưr váih cóh záp ngai, n’đhơ nắc p’niên k’tứi. Đợ c’léh buôn lêy bhlâng âng ca hươn a ná nắc bhrợ k’đháp p’hơơm. Cơnh lâng ca hươn a ná cóh p’niên, apêê ca conh ca căn pa bhlâng choom p’ghít lêy tước đhr’năng c’rơ tr’mung công cơnh bh’rợ đươi dua z’nươu âng acoon a đhi hêê. C’nặt t’rúih “ ma nứih pa dứah đh’réh cr’ay âng bhươl cr’noọ” bêl đâu, đha nuôr lâng pr’zớc đh’rứah chơớc năl p’ghít ooy cr’ay ca hươn.

Ca hươn nắc cr’ay ặt đhị éh xoóh lâng c’lâng p’hơơm mãn tính. Ca hươn cóh p’niên bhrợ ha c’lâng pr’hơơm u éh, p’niên cắh mặ p’hơơm. Ca hươn nắc muy cr’ay c’lâng pr’hơơm buôn lum tu cơnh đêếc apêê ca conh ca căn choom ta luôn chớơc râu pa choom đoọng âng apêê bác sĩ đoọng vêy loon cha groong lâng zư pa dứah ca hươn cơnh lâng ca coon đay.

N’đhơ cắh vêy c’léh liêm ghít đoọng moon nắc p’niên crêê ca hươn n’đhơ cơnh đêếc apêê ca conh ca căn choom rơớt lêy ha dang p’niên vêy đợ c’léh cơnh đâu:

-P’niên cắh mặ ặt đhị cha kêệt, k’oóh, hooi đh’mâl, đêệng móh bêl plêêng cha kêệt, plêệng tr’xăl hân noo lâng cắh đấh u dứah n’đhơ âi đươi dua bấc râu z’nươu ca ay đh’mâl, đươi dua bấc cơnh bh’rợ pa dứah ca ay đh’mâl zấp cơnh. Vêy bêl cr’ay nắc váih đanh lâng ta luôn 10-15 t’ngay nắc vêy r’dợ tự dứah.

- Bêl p’niên cha apêê chr’na cắh âi bool cha, cơnh lêệ c’roóc, a chông a xiu biển, lêệ a tứch, a băng, chr’na vêy cr’đơơng a há… p’niên vêy c’léh cơnh k’oóh, k’đháp p’hơơm, ca ay đha đhưa.

- Bêl ặt tợt lâng a choo, meo, cắh cậ ặt crêê đhị cr’cool, xăng dầu, g’doóc brung, p’niên buôn cắh choom p’hơơm, ga lêếh k’bao.

- P’niên buôn chéh, hooi đác đh’mâl, k’oóh ta luôn mật muy cr’chăl n’đoo cóh muy c’moo, buôn nắc bêl plêêng tr’xăl hân noo cắh cậ hân cha kêệt, cơnh muy đồng hồ sinh học.

- p’niên cắh mặ ặt lâng plêeng cha kêệt, đấh ra diu cắh cậ m’pâng ha dum zêng buôn bhrợ ha p’niên k’đháp p’hơơm, k’oóh.

- Vêy bêl p’niên pa hơơm xơợng ha lêêng ha lụ, k’đháp k’ra, a grò a ghrè, p’hơơm nhoót, chéh tr’tật, p’hơơm cắh mr’cơnh, pa bhlâng ga lêếh ka bao tu a chắc a zâng cắh bơơn vêy zấp khí oxy.

- Apêê ca conh ca căn công choom rơớt lêy bêl p’niên vêy apêê c’léh âng muy ca hươn buôn lêy: tơợp nắc chéh, ca coọt móh, ca coọt bhr’loọng, r’dợ nắc p’hơơm a jò a jè, k’đháp p’hơơm, nắc dưr tợt đoọng p’hơơm. Lấh n’nắc, p’niên dzợ k’oóh, ha lêệng đha đhưa, cấp chu u váih cơnh đêếc bêl záp bêl bhrợ têng k’rơ,…

N’đhơ cơnh đêếc, đoọng năl ghít p’niên vêy crêêca hươn doó nắc choom tước bác sĩ. Cơnh lâng p’niên n’dúp 2 c’moo pa bhlâng k’đháp đoọng choom năl đhr’năng ca hươn, tu bh’rợ pa hước a jò a jè, k’đháp pa hước cắh muy váih cóh ca hươn a năm, nắc dzợ dưr váih cóh muy bơr cr’ay n’lơơng crêê tước c’lâng pr’hơơm. Đhị la lua, nhiễm siêu vi c’lâng pr’hơơm công vêy đhr’năng tu buôn bhrợ ha p’niên pa hước a jò a jè.

Bêl đơơng âng p’niên lướt khám, bác sxi vêy ch’mêệt lêy c’rơ âng p’niên công cơnh ma nứih đong đoọng choom xay moon crêê bhlâng.