T’nơơm a zuông nắc muy râu t’nơơm n’loong ga mắc cóh crâng dal tơợ 25- 40m. mơ 4 c’moo nắc p’lêê đọm muy chu. T’nơơm a zuông chắt váih cóh muy bơr k’tiếc k’ruung cóh Đông
P’lêê a zuông vêy bấc râu chr’nắp, vêy ta lêy nắc z’nươu chr’nắp, bhrợ ch’ngaách a chắc a zân, đươi dua đh’rứah lâng đác, doọ râu bil hư ha a chắc a zân, pa dứah bấc râu đh’réh cr’ăy.
Cr’liêng a zuông đớp ba bặ, manuýh bêl ahay đươi nắc đoọng bhrợ ch’ngaách a chắc, zâl cr’ăy mr’loọng, liêm ha luôn, bhrợ buôn ng’pr’noong, t’bil độc. Pa dứah râu cr’ăy bhrợ puýh a chắc a zân, k’oóh, cr’ăy mr’loọng, k’ăy x’niêng, k’ăy bhrôông mắt, k’ăy a ngắt, pr’noọng glúh aham, hooi aham móh, k’ăy hoọng… Đươi vêy bấc râu chr’nắp, z’nươu n’nâu nắc vêy ta đươi bấc cóh bha lang k’tiếc, bhrợ t’váih bấc râu z’nươu chr’nắp, bhrợ têng crêê cơnh cr’noọ đươi dua âng thị trường, công cơnh cr’noọ zư lêy c’rơ âng đhanuôr ting t’ngay k’rơ lấh mơ.
Bh’rợ bhrợ têng p’lêê a zuông bêl k’nặ đươi.
Pay p’lêê mơ đhêệng đoọng ng’đươi, rao pa sạch trọm cóh đác puýh ơy ng’pa chrợ, trọm k’dâng 45 phút ( nắc p’lêê a zuông u chớh đơớh lấh mơ ha dang ng’trọm cóh đác pa puýh). Bêl ơy ra bụ, ơy chớh lứch, pay lơi n’căr, đớc a chắc, pay ộm đác.
Nâu cơy nắc muy bơr râu pr’đươi tơợ p’lêê a zuông:
1 P’lêê a zuông pa dứah đhr’năng k’ăy hoọng.
Đươi mơ 10 p’lêê a zuông p’trọm cóh đác ơy ta zeệ k’jóc ơy u chrộ, xang n’nắc pay lơi n’căr, pay a chắc âng p’lêê a zuông clai lâng đác, lúc m’bứi đường ộm cơnh đác zâl đhr’năng ra hal đác.
Lêy gít: lêy pay đợ cr’liêng dzợ đớp rơớc tr’bứi, cắh choom pay đươi cr’liêng pa bhlâng u tăm. Xang n’nắc zêệ đác puýh đớc pa chrộ tước bêl dzợ đớp pa puýh nắc đớc 10 cr’liêng p’lêê a zuông trọm mơ 2 tiếng đồng hồ.
Bêl p’lêê a zuông ơy u chớh, pay lơi n’căr, pay a chắc, xang n’nắc đớc ooy ly, clai m’bứi đường, pác ộm 3 chu cóh muy t’ngay, n’jứah ộm đác n’jứah cha a chắc p’lêê a zuông.
2 Bhrợ ch’ngaách a chắc a zân, liêm ha mr’loọng, t’bil độc, p’dứah cr’ăy k’oóh, mr’loọng êếh, k’ăy.
Đươi tơợ 4- 5 cr’liêng p’lêê a zuông đớc ooy muy lít đác ( đác puíh đoác pa chrộm, cắh cậ dzợ đớp pa puýh nắc liêm choom lấh mơ), xang mơ 2 tiếng đồng hồ nắc lứch u chớh, xang n’nắc pay lơi n’căr lâng cr’liêng nắc đhiệp pay a chắc a năm đớc ooy ly, lúc m’bứi đường,( liêm choom bhlâng nắc lúc đương phèn âng Quảng Ngãi) lức mơ đhêệng ng’ộm.
Ha dang k’oóh doọ váih đh’mâr, mr’loọng dưr êếh, k’ăy, k’ăy c’lâng tiết niệu nắc muy t’ngay đươi tơợ 2 – 5 p’lêê a zuông, đớc ooy cốc đác trọm tước bêl lứch u chớh xang n’nắc lúc m’bứi đường mơ ba bặ, pác ộm 3 chu cóh muy t’ngay, n’jứah ộm đác n’jứah cha a chắc p’lêê a zuông.
3 Pa dưáh đhr’năng hooi aham móh cóh hân noo ch’noọng: đươi k’dâng 5 p’lêê a zuông, pa điing xang n’nắc toong đác, bhrợ cơnh đác trà ộm cóh zập t’ngay.
4 pa dứah cr’ăy luônh: đươi 5 p’lêê a zuông rao pa sạch, đớc ooy cr’bhe trà ga mắc toọng đác ộm cóh zâl r’diu bêl cắh ơy cha cha cóh ra diu.
Đợ râu ch’mêết lêy gít bêl k’nặ đươi cr’liêng, p’lêê a zuông:
Đợ manuýh buôn k’ăy luônh lâng buôn pa zruốh nắc cắh choom đươi. Hân đhơ, cr’liêng a zuông u pa dứah cr’ăy, bêl ng’đươi nắc ng’ch’mêết lêy gít, đươi crêê cơnh.
Cắh choom zêệ cóh đác puýh lấh 3 p’klêê a zuông đoọng ha muy chu ng’đươi.
Pazêng đhr’năng dưr váih bêl ng’đươi pa bhlâng cơnh: Đác cr’chóh bhoóc, kiêng c’tá, k’oóh…/.
Cây ươi là một loại cây gỗ lớn trong rừng thân cao 25-40m, cứ 4 năm thì cho trái chín một lần. Cây ươi chỉ có tại một số nước Đông Nam Á như Lào, Thái Lan,
Hạt ươi có nhiều dược tính tốt, được coi là một loại thuốc bổ mát, thêm tân dịch có thể dùng nhiều hay dùng luôn, không hại, chữa được nhiều bệnh.
Hạt ươi có vị ngọt, nhạt, tính hàn, dân gian hay dùng nhằm thanh phế nhiệt, lợi yếu hầu, thanh trường thông tiện, giải độc. Chữa các bệnh nhiệt, nóng chưng sốt âm, ho khan, đau họng, nhức răng, đau mắt đỏ, lao thương thổ huyết, đại tiện ra máu, máu nóng mụn lở, chảy máu cam, trị gai cột sống ... Nhờ đặc tính tốt, thảo dược này được sử dụng rộng rãi trên thế giới, tạo dựng nhiều thương hiệu mạnh, đáp ứng được nhu cầu của thị trường cũng như yêu cầu ngày càng cao về sức khỏe của người tiêu dùng.
Cách chế biến hạt ươi trước khi dùng
Lấy số lượng đủ dùng rửa sạch ngâm vào nước sôi để nguội khoảng 45 phút (sẽ nở nhanh hơn nếu ngâm vào nước ấm). Khi đã mềm, nở hết, lấy ra tách phần vỏ, bỏ những gân sơ giữ lại phần cơm, nước để dùng.
Sau đây là một số công dụng từ hạt ươi:
1. Hạt đười ươi trị khỏi bệnh gai cột sống:
Dùng 10 hạt đười ươi ngâm trong nước đun sôi để nguội, sau đó bóc bỏ vỏ, lấy thịt của hạt pha với nước, thêm chút đường uống như nước giải khát.
Chú ý chọn những hạt còn mẩy và màu vàng vàng, giống như màu hạt dẻ, không dùng hạt đã có xỉn màu hoặc đen. Sau đó đun nước sôi để nguội dần đến khi còn nóng âm ấm thì bỏ 10 hạt này vào ngâm trong khoảng 2 tiếng đồng hồ.
Khi hạt đã mềm lấy ra bóc bỏ, bỏ hạt, bỏ những gân sơ, chỉ lấy phần cơm đười ươi giống như cùi trái nhãn. Bỏ phần cơm đười ươi vào ly, pha chút đường, uống làm 3 lần trong một ngày, vừa uống nước vừa ăn hết cái.
2. Thanh nhiệt, lợi cổ họng, giải độc, chữu ho khan, cổ họng đau xưng:
Sử dụng 4-5 hạt đười ươi vào một lít nước (nước sôi để nguội hoặc nước còm ấm ấm sẽ tốt hơn) sau thời gian khoản 2 tiếng thì sẽ nở ra hết, sau đó đêm bỏ phần vỏ và hạt chỉ lấy thịt quả đười ười cho vào ly. thêm đường (tốt nhất là sử dụng đường phèn Quảng Ngãi) vào cho vừa uống.
Trong trường hợp ho khan không đờm, cổ họng sưng đau, viêm đường tiết niệu ngày dùng 2-5 hạt, cho vào cốc nước nóng ngâm một lúc cho hạt nở trương hết ra sau đó thêm đường vào cho đủ ngọt rời chia nhiều lần uồng trong ngày.
3. Chữa chảy máu cam do nóng nhiệt mùa hè : Sử dụng khoảng 5 hạt, quả hay trái đười ươi bay sao vàng lấy nước uống thay trà hằng ngày
4. Chữa bệnh táo bón hay gặp : Sử dụng 5 trái đười ươi bay rữa thật sạch, bỏ vào bình trả lớn uống vào buổi sáng lúc chưa ăn sáng còn đói
Những lưu ý trước khi sư dụng hạt, quả, trái đười ươi :
Những người có vấn đề về hệ tiêu hóa và thường đau bụng hay tiêu chảy phải tránh không nên dùng. Mặc dù, hạt đười ươi có đặc tính chữa bệnh, nhưng dùng trị liệu phải cẩn thận với mức tiêu dùng của hạt .
Tránh đun sôi hơn 3 hạt đười ươi cho mỗi lần dùng .
Các triệu chứng của sự lạm dùng quá mức gồm : Nước đờm trắng; Buồn nôn; ho…./.
Viết bình luận