Ng’bếch nắc vêy chr’nắp bấc pa bhlâng ooy c’rơ âng zập cha nắc manuýh. Ha dang bếch cắh zập, a chắc a zân g’léh k’bao bấc pa bhlâng. T’ruíh: Manuýh pa dứah đh’réh cr’ăy cóh bhươl cr’noon bêl đâu xay truíh tước ooy đhanuôr lâng pr’zớc râu cắh liêm crêê ooy c’rơ tơợ bh’rợ pr’zớc bếch cắh zập.

# L’mặ:

Pr’zớc blơợc đanh nắc dưr váih bấc hormone bhrợ ha ul cha ghrelin lâng bhrợ m’bứi hocmone zâl leptin. Cơnh đâu bhrợ ha pr’zớc cha bấc lấh mơ lâng cóh x’rịa vêy đhr’năng dưr l’mặ. bh’rợ bha lâng đoọng g’đéch doọ choom l’mặ nắc pr’zớc bếch m’bứi bhlâng 6 tiếng cóh zập t’ngay.

# Váih đh’réh cr’ăy:

Bếch cắh zập lâng bh’rợ bếch cắh crêê cơnh nắc bhrợ ha pr’zớc buôn crêê muy bơr râu pr’lúh cr’ăy cơnh k’ăy da dul, đhó glúh đường, huyết áp dal lâng bấc râu pr’lúh cr’ăy n’lơơng…

# Bhrợ t’váih râu cắh liêm cóh n’căr.

Bêl pr’zớc bếch, n’căr buôn váih bh’rợ tr’xăl t’mêê. Bếch cắh crêê cơnh lâng bếch cắp zập bhrợ ha a chắc a zân bhrợ t’váih bấc hormone cortíol. Cotisol vêy ta lêy nắc bhrợ t’bil protein cóh n’căr, tu cơnh đêếc bhrợ t’bil đhr’năng la liêm âng n’căr, ooy đanh đươnh bhrợ t’váih ha n’căr dưr cr’đhong. Mắt êếh nắc êếh râu muy cóh pazêng râu bhrợ ha n’căr cắh dzợ liêm tu bếch cắh zập.

# Buôn ha vil:

Bêl bếch cắh zập, a búc cắh bơơn pa bhrợ crêê cơnh c’rơ âng đoo. Pr’zớc buôn cắh hay ooy pazêng râu bh’rợ công cơnh a chắc manuýh n’lơơng. Ahêê k’đháp pa bhlâng đoọng bơơn chêếc cr’liêng xa nay p’rá đoọng prá xay. Tu nắc a bục cắh bơơn pa chô pazêng râu cr’noọ lâng xa nay crêê cơnh tu bếch cắh zập.

# Đhr’năng pa bhréh nắc xiêr.

Cắh muy ng’ha vil nắc đhr’năng xay moon xa nay bh’rợ âng hêê công zr’nắh k’đháp tu bếch cắp zập. Lâng đhr’năng g’lêếh pr’zớc k’đháp đoọng n’năl gít xa nay bh’rợ muy cơnh crêê bhlâng. Cóh x’rịa nắc xay moon xa nay bh’rợ cắh crêê.

# Bhrợ zr’nắh k’đháp cóh bh’rợ học tập.

Pazêng râu a hêê ơy học cóh t’ngay n’nắc nắc vêy ta pa chô ooy a bục bêl ng’bếch. Cơnh đâu bhrợ nhâm mâng pazêng bài học lâng zư đớc c’năl cóh đanh đươnh. Ha dang bếch căh zập, bh’rợ n’nâu nắc ta zâl tu cơnh đêếc bhrợ t’váih k’đháp cóh bh’rợ học tập liêm choom.

# Buôn cắh kiêng prá xay:

Bếch cắh zập buôn bhrợ ha manuýh cắh kiêng prá xay, p’gớt a chắc a zân lâng cắh kiêng prá xay, p’gớt a chắc a zân nắc buôn bhrợ bếch cắh zập. Nâu đoo nắc muy cóh pazêng râu bh’rợ tr’vắc. lâng manuýh crêê cơnh đâu, râu cắh liêm crêê a chắc a zân nắc bấc pa bhlâng.

Đợ manuýh crêê cơnh đhr’năng n’nâu nắc đơớh vêy bh’rợ pa dứah crêê cơnh, lâng k’đháp đoọng t’bil lơi đhr’năng n’nâu. Cóh pr’ắt tr’mông cơnh nâu cơy bêl ta luôn tr’vâng lâng pazêng râu bh’rợ tr’nêng tơợ ra diu tước ooy ha bu ha dum, ahêê cắh vêy buôn ng’đhêy ắt bấc. Bấc ngai nắc cắh đoọng a đay bơơn đhêy ắt lâng pa chô c’rơ.

Ahêê buôn lơi râu cắh liêm crêê âng bh’rợ bếch cắh zập lâng ta luôn bếch cắh zập. Tu cơnh đêếc đh’rứah lâng bh’rợ t’bhlâng lứch c’rơ âng đay, pr’zớc nắc choom đhêy ắt m’bứi, ha dang kiêng pa dưr c’rơ âng đay liêm choom lấh mơ./.