Cr’noon Tu Ngung- A Bung, chr’val A Rooi, chr’hoong Đông Giang vêy lâh 200 pr’loỌng đong đhanuôr Cơ Tu, lâng lâh 1 r’bhâu manuyh ăt mamông. Xoọc đâu, pr’ăt tr’mông âng đhanuôr vêy ta ha dưr ghít bhlâng, coh cr’noon doọ dợ vêy pr’loọng đong ha ul. Bh’nơơn n’nâu năc vêy đợ chroi đoọng bâc bhlâng âng t’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng. Coh pazêng c’moo ahay, t’cooh Ta Lăng ta luôn xay moon, p’too pa choom đhanuôr coh pazêng pr’họp âng bhươl cr’noon. Ađoo công tươc ooy pazêng pr’loọng đong đhanuôr, p’too pa choom đhanuôr xơợng đươi c’lâng xa nay âng Đảng, chính sách, pháp luật âng Nhà nước. Ting n’năc, pa hêl đhanuôr t;bhlâng bhrợ cha, đươi dua râu liêm choom âng khoa học, kỹ thuật ooy bh’rợ ch’choh, b’băn, t’bhlâng pa dưr crâng, căh tal crâng g’mrâng, crâng coh tu k’ruung, bhrợ t’bhưah ruộng ha roo; zư nhâm mâng râu têêm ngăn coh bhươl cr’noon. Lâng n’năc, t’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng dợ xay moon, p’too pa choom đhanuôr xay bhrợ liêm choom pazêng cr’noọ xa nay bhrợ pa dưr pr’loọng đong văn hoá, bhươl cr’noon văn hoá.

  Lâng râu dưr vaih k’rơ bhlâng âng pr’luh cr’ăy Covid-19, t’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng ta luôn ta đang moon đhanuôr xơợng đươi xa nay bh’rợ zâl cha groong pr’luh cr’ăy, moon đhanuôr oó lâh lươt chô, ngai n’leh vaih cr’ooh, k’hiir năc đơơh tươc ooy Trạm Y tế chr’val khám lêy, gluh lướt năc đươi pa noor boóp, căh choom ăt k’rong bâc manuyh… ting cơnh t’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng: Đoọng choom ng’xay moon, p’too pa choom đhanuôr liêm choom năc ng’xay bhrợ liêm choom bh’rợ p’too pa choom crêê cơnh. T’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng xay moon: Lâh bh’rợ ting pâh zập liêm pazêng g’luh tập huấn ooy c’lâng xa nay, chính sách t’mêê âng Đảng, Nhà nước năc apêê Ban, ngành, đoàn thể bhrợ têng, ađoo công ta luôn xơợng đài, đọc báo đoọng vêy p’xoọng c’năl nhâm mâbng ha bh’rợ xay moon p’too pa choom đhanuôr liêm choom lâh mơ: “Ng’moon zazum năc coh pazêng g’luh họp đhị Gươl azi xay moon bâc râu xa nay tươc ooy đhanuôr. Đợ bh’rợ hân đoo đơ lất xa nay pháp luật azi ta luôn xay moon đhanuôr căh choom bhrợ têng. Azi công ta luôn p’too pa choom đhanuôr t’bhlâng pa dưr pr’ăt tr’mông, t’bil ha ul pa xiêr đharựt, đh’rưah liêm choom. Acu lướt tươc ooy pazêng pr’loọng đong k’dua đhanuôr bhrợ pa dưr pr’loong đong liêm crêê, k’coon ch’chau đha nui tr’út, ăt mamông liêm crêê lâng k’conh k’cănh, pa bhướp da dếch. Tơợ đêêc, vêy bâc pr’loọng đong đhanuôr chăp hơnh azi, tu azi ơy k’rang p’too pa choom đoọng ha pr’loọng đong apêê đoo.”

Già A Lăng Ta Lăng - người thứ nhất từ phải qua 

  T’cooh A Rất Bôi, ăt coh cr’noon Tu Ngung- A Bung, chr’val A Rooi xay moon: T’cooh A Lăng Ta Lăng năc manuyh ta béch choom bhrợ têng bh’rợ âng t’cooh bhươl. Ađoo ta luôn tr’đăn, n’năl cr’noọ cr’niêng âng đhanuôr, đơơh loon xay truih xa nay âng đhanuôr tươc ooy zập cấp chính quyền. T’cooh A Lăng Ta Lăng công ta đang moon đhanuôr zư lêy crâng lâng zư lêy râu liêm pr’hay văn hoá âng đhanuôr Cơ Tu coh cr’noon: “T’cooh Ta Lăng ta đang moon đhanuôr t’bhlâng pa bhrợ, ch’choh, b’băn, bêệt bhrợ ha roo đác, năc căh choom tal crâng, crâng coh tu k’ruung, tu pháp luật căh đoọng. Đh’rưah lâng n’năc nắc zư lêy râu liêm pr’hay âng văn hoá, cơnh: bhrợ bh’nooch, prá pr’ma, đhưưng n’toong, tân tung da dặ. Lâh n’năc ađoo năc dzợ p’too pa choom đhanuôr căh choom đơc dưr vaih p’niên k’tứi đơơh pay k’diic k’điêl, tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng lâng lơi pazêng rậu j’niêng cr’bưn căh liêm crêê lâng pr’ăt tr’mông t’mêê nâu cơy.”

  Chr’val A Rooi năc muy coh pazêng vel đong coh chr’hoong Đông Giang vêy c’lâng p’rang ta bhrợ liêm mâng. Pazêng 4 cr’noon coh chr’val zêng vêy c’lâng bê tông, liêm buôn đoọng ha bh’rợ lướt chô, tr’câl tr’bhlêy hàng hoá âng đhanuôr. T’cooh Hôih Đức, Chủ tịch UBND chr’val A Rooi xay moon: Đoọng vêy đợ râu liêm choom n’năc năc đươi ooy râu chroi đoọng cr’van, g’lêêh c’rơ âng đhanuôr coh chr’val. Chr’năp bhlâng năc bh’rợ l’lăm xay bhrợ âng apêê t’cooh bhươl, trưởng cr’noon, manuyh vêy bấc ngai chăp coh bhươl cr’noon, coh đêêc vêy t’cooh bhươl A Lăng Ta lăng: “Lâng t’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng ooy xa nay xay bhrợ ting cơnh c’lâng xa nay âng Đảng, Nhà nước ađoo năc xay bhrợ liêm choom pa bhlâng. Ađoo năc manuyh đoọng lâh 1 héc ta k’tiêc lâng bâc tơơm chr’noha đoọng chr’val bhrợ têng c’lâng lươt coh bhươl cr’noon đhị chr’val. Tơợ bh’rợ âng t’cooh A Lăng Ta Lăng năc pazêng pr’loọng đong n’lơơng ting đoọng… Coh c’moo ahay, UBND chr’val công cher đoọng ch’ner, haanh deh t’cooh bhươl A Lăng Ta Lăng t’cooh bhươl vêy bấc ngai chắp, vêy p’rá xa nay lâng đhanuôr đhị chr’val.”

  Chr’hoong da ding k’coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam vêy lâh 80% đhanuôr năc đhanuôr Cơ Tu, pr’ăt tr’mông âng đhanuôr dợ bâc râu zr’năh k’đháp, pr’ăt tr’mông zơ nươr bâc bhlâng ooy bh’rợ ch’choh, b’băn la leh ma muuch… Năc coh pazêng c’moo đăn đâu, bơơn râu k’rang lêy âng Đảng, Nhà nước, chr’năp bhlâng năc đươi tơợ xa nay bh’rợ âng apêê t’cooh bhươl, trưởng cr’noon, manuyh vêy bâc ngai chăp, đhanuôr vel đong ơy t’bhlâng pa bhrợ, t’bil ha ul pa xiêr đharựt, t’bhlâng bhrợ t’vaih cr’van cr’bhộ đhị vel đong. Bâc bh’rợ kinh tế liêm choom xoọc dưr vaih, cơnh bh’rợ choh prí, prớ ariêu, bhươn razeh, choh crâng… bhrợ t’vaih thu nhập nhâm mâng ha đhanuôr. T’cooh A Vô Tô Phương, Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam xay moon: Đảng bộ, chính quyền vel đong ta luôn t’bhlâng pa dưr xa nay bh’rợ âng apêê t’cooh bhươl, trưởng cr’noon, manuyh vêy bâc ngai chắp coh bhươl cr’noon, lêy apêê đoo năc manuyh bha lâng chr’năp pa bhlâng coh bh’rợ bhrợ pa dưr khối đại đoàn kết coh vel đong: “Ta luôn coh pazêng c’moo ahay năc xa nay bh’rợ âng apêê t’cooh bhươl, trưởng cr’noon, manuyh vêy uy tín năc chr’năp pa bhlâng coh bh’rợ xay bhrợ pazêng cơ chế, chính sách. Tu cơnh đêêc, coh pazêng c’moo ahay, Huyện uỷ, UBND chr’hoong, tơợ cấp chr’hoong tươc ooy chr’val zêng t’bhlâng xay bhrợ ooy xa nay bh’rợ n’nâu. Azi ta luôn tr’lum, bhrợ têng bh’rợ xay moon xa nay ooy apêê t’cooh bhươl, manuyh vêy bâc ngai chăp, đoọng apêê đoo n’năl cơ chế, chính sách đoọng xay moon, p’too pa choom đhanuôr. Zập c’moo năc zêng bhrợ bh’rợ lướt lum lêy, pazêng xa nay bh’rợ chính trị xã hội ga măc năc zêng k’dua apêê t’cooh bhươl vêy bâc ngai chăp ting pâh, đoọng apêê đoo chô xay moon ha đhanuôr ooy vel đong ghít lâh mơ. Zập c’moo bh’rợ n’nâu chr’hoong Đông Giang xay bhrợ liêm choom pa bhlâng./.”

A Lăng Ta Lăng: Già làng hết lòng vì dân bản

                                                                                                Hôih Nhàn

  Nhiều năm qua, già làng A Lăng Ta Lăng, 68 tuổi, ở thôn Tu Ngung – A Bung, xã A Rooi, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam luôn là chỗ dựa cho bà con dân bản. Ông không chỉ là cầu nối, góp phần đưa các các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân, mà còn hỗ trợ, giúp đỡ bà con vượt qua khó khăn, vươn lên phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, giữ gìn bản sắc văn hoá, xây dựng đời sống mới ở thôn bản. Ông cũng là người đi đầu trong việc hiến đất sản xuất để chính quyền địa phương đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn.

  Thôn Tu Ngung - A Bung, xã A Rooi, huyện Đông Giang có hơn 200 hộ dân là đồng bào Cơ - Tu, với hơn 1 ngàn nhân khẩu. Hiện nay, đời sống của bà con trong thôn không còn hộ đói. Kết quả này có sự đóng góp không nhỏ của già làng A Lăng Ta Lăng. Trong những năm qua, ông Ta Lăng thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, động viên bà con tích cực sản xuất, áp dụng những tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi, phát triển rừng, không phát rừng già, rừng đầu nguồn, mở rộng diện tích trồng lúa nước; giữ gìn an ninh trật tự ở thôn bản. Bên cạnh đó, già làng A Lăng Ta Lăng còn vận động bà con thực hiện tốt các tiêu chí về xây dựng gia đình văn hoá, thôn bản văn hoá.

  Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, già làng A Lăng Ta Lăng vận động bà con chấp hành tốt công tác phòng chống dịch bệnh, hạn chế đi lại, ai có biểu hiện ho sốt cần đến ngay Trạm y tế xã khám, thực hiện 5K, không tụ tập đông người… Già làng A Lăng Ta Lăng chia sẻ: Ngoài việc tham gia đầy đủ các đợt tập huấn về đường lối, chính sách mới của Đảng, Nhà nước do các Ban, ngành, đoàn thể tổ chức, ông còn thường xuyên nghe đài, đọc báo để có thêm kiến thức đảm bảo cho việc tuyên truyền vận động bà con được tốt hơn: “Nói chung là các buổi họp ở Gươl chúng tôi tuyên truyền nhiều nội dung đến bà con. Những việc làm gì sai trái pháp luật chúng tôi thường xuyên nhắc nhở bà con không được làm. Chúng tôi thương xuyên khuyên bảo bà con tích cực phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, cùng nhau tiến bộ. Tôi đi đến từng hộ gia đình vận động bà con xây dựng gia đình hoà thuận, con cháu hiếu thảo với ông bà, cha mẹ. Qua đó có nhiều hộ gia đình tôn trọng, cảm ơn chúng tôi vì đã quan tâm, chỉ bảo cho gia đình họ.”

  Ông A Rất Bôi, ở thôn Tu Ngung - A Bung, xã A Rooi cho biết: Ông A Lăng Ta Lăng là người có năng lực và uy tín trong vai trò một già làng. Ông thường xuyên gần gũi, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của bà con, kịp thời phản ánh lên các cấp chính quyền. Ông A Rất Bôi cho rằng, ông A Lăng Ta Lăng là người có công lớn trong việc vận động bà con giữ rừng và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Cơ - Tu: “Ông Ta Lăng vận động bà con tăng cường sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi, trồng lúa nước, nhưng không được phát rừng già, rừng đầu nguồn, vì pháp luật không cho phép. Cùng với đó là giữ gìn bản săc văn hoá, như: giữ gìn nói lý, hát lý, đánh trống, đánh chiêng, tân tung da dặ. Ngoài ra ông còn khuyên bà con không để xảy ra tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và loại bỏ những hủ tục không còn phù hợp với đời sống mới ngày nay.”

  Xã A Rooi là một trong những địa phương ở huyện Đông Giang có hệ thống giao thông được xây dựng đồng bộ. Cả 4 thôn trên địa bàn xã đều có đường bê thông, thuận lợi cho việc đi lại, giao thương hàng hoá của bà con. Ông Hôih Đức, Chủ tịch UBND xã A Rooi cho biết: Để có được những thành công đó là nhờ sự đóng góp tiền của, công sức của người dân trên địa bàn xã. Đặc biệt là sự đi đầu, gương mẫu của các già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng, trong đó nổi bật là già làng A Lăng Ta Lăng: “Đối với già làng A Lăng Ta Lăng về mặt thực hiện theo chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ông là người thực hiện rất tốt. Ông là người hiến hơn 1 héc ta đất với nhiều cây trồng để xã đầu tư xây dựng giao thông nông thôn trên địa bàn xã. Từ việc làm của ông A Lăng Ta Lăng thì các hộ khác cũng hiến theo… Trong năm qua, UBND xã cũng khen tặng, biểu dương già làng A Lăng Ta Lăng là già làng có uy tín, có tiếng nói trong đồng bào ở trên địa bàn xã.”

  Huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam có hơn 80% dân số là đồng bào Cơ Tu, đời sống của bà con còn nhiều khó khăn, kinh tế chủ yếu dựa vào trồng trọt, chăn nuôi quy mô nhỏ lẻ… Những năm gần đây, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là vai trò của các già làng, trưởng bản, người có uy tín, người dân địa phương đã tích cực lao động, sản xuất, xoá đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu trên mảnh đất quê hương. Nhiều mô hình kinh tế hiệu quả đang dần hình thành, như mô hình trồng chuối, ớt ariêu, chè dây, trồng rừng, tạo nguồn thu nhập ổn định cho bà con. Ông A Vô Tô Phương, Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: Đảng bộ, chính quyền địa phương luôn quan tâm phát huy vai trò của các già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng, chính họ là nhân tố quan trọng trong việc xây dựng khối đại đoàn kết ở cơ sở: “Xuyên suốt trong những năm qua thì vai trò, vị trí của các già làng, trưởng bản, người có uy tín đóng vai trò rất lớn trong việc thực hiện các cơ chế, chính sách. Do đó trong những năm qua, Huyện uỷ, UBND huyện, từ cấp huyện đến cấp xã đều chú trọng phát triển về nội dung này. Chúng tôi thường xuyên gặp gỡ, rồi tổ chức tuyên truyền trước hết cho người già, người có uy tín, người ta nắm được cơ chế, chính sách để vận động. Hằng năm đều tổ chức thăm hỏi, tất cả các sự kiện lớn của chính trị xã hội đều mời các vị già làng uy tín tham gia nắm bắt để coi như là tuyên truyền vận động ở dưới cơ sở, sát với người dân. Mọi năm công tác này huyện Đông Giang làm rất tốt./.”