Đing tơdiap Taleh mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng ƀơi Kon Tum
Chủ nhật, 06:16, 05/05/2024 VOV5/Nay Jek pơblang VOV5/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Gru grua hiam gông brô̆, đing tơdiăp ayup ngui mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng ƀơi Kon Tum hơmâo lu mơta ra anăn, yap biă hơmâo truh mơ̆n 22 mơta đing ayup phara phara. Lơ̆m anun, hơmâo tơl 2/3 mơta gông brô̆, đing tơdiap ayup ngui dưi pơkra mơ̆ng đing djrao, pơ-ô, ale. Taleh lĕ sa amăng hơdôm mơta đing ayup ngui phara biă mă mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng, arăng pơkra ming, pơčeh mă mơ̆ng bruă ngă hmua pla pơjing laih anun ñu jĕ giăm hăng tơlơi hơdip mơda rim hrơi mơ̆ng mơnuih ƀôn sang.

Đing Taleh lĕ djuai đing ayup bluh jua angin amăng bah yua djuai ania Jeh Triêng pơkra ming. Đing anai arăng pơkra ming 1 ƀĕ đing djrao ƀudah pơ-ô dlông klâo čơgam, ƀơi phun hăng tơdŭ đing anun amăng bơkơnar (pơđơr), pioh lui amăng hluh akŏ klôn. Tong krah đing tơdiap anun arăng khuer sa bit amăng anet pioh ayup. Sit arăng ayup ngui, pô ayup djă mơčeng, ayup mơčeng bluh jua ƀơi amăng tong krah đing anun. Mơnuih kơhnăk gru đưm ơi Brôl Veh, plơi Đak Răng, să Đak Yuk, tơring glông Ngok Hôi, brơi thâo:

“Djuai đing anai lơ̆m ta ayup ñu, plă tơngan lĕ đơ̆t phư amăng gah tơdŭ đing. Tơdah kơnong ayup đôč ñu ƀu mơñi kơtang hăng jua djăl, ƀu tơbiă jua tai ôh tui ta kiăng ôh. Đing tơdiap anai kơnong ƀing đah rơkơi ayup, đah kơmơi ƀu ayup ôh yua ñu dlông đơi. Ayup đing Tut lĕ arăng buh eng, băn eng, bơ ayup đing Taleh lĕ ƀu tơguan ôh”.

Anŏ phara mơ̆ng er adoh, jua gông brô̆ mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng lĕ hmư̆ rơ-un, rơnang rơnĕ kah hăng tơlơi pơhiăp či lăi nao amăng lăm pran jua ta, pơtruh brơi kơ arăng hmư̆, thâo mưn amăng tơlơi kiăng mơ̆ng pô ayup. Amăng anun, jua mơñi djong, tơdu, rơ-un đĭ trun, jua đing Taleh hmư̆ ayơ ayơ̆k amăng đang hmua, či atông rơnưh anih dŏ, jum dar glai klô, kyâo pơtâo, anun lĕ pơdah rai jua mơñi er tơlơi adoh mơak rơnang, hning rơngôt amăng pran jua, kiăng pơthâo brơi tơlơi hơdip rơnuk rơnua, rơnang blang samơ̆ trơi pơđao yâo mơak mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng.

Jua đing diap Taleh ƀu tơguan gư̆ hăng čơđeng tơngan lu črăn ôh, arăng ayup kiăng pơdah thâo jua mơñi rơđah, rơhaih rơhong lơlong bơngač, rơngai mơai kơ ta pô ayup laih anun kiăng lăi tơlơi hơdip hur har mă bruă dik dăk tơpă ară abih pran jua. Tui hăng mơnuih kơhnăk gru grua đưm ơi Brôl Veh lăi, bơyan ngă hmua tơjŭ pla, ƀing đah kơmơi djuai ania Jeh Triêng juăt pla asar pơjeh kơtor, pơjeh pơdai arăng črô̆ lui amăng đing jŭ, đing anun lĕ đing djrao, pơ-ô tôl yôl ba ƀơi drơi jăn djă nao pơ hmua či pla, či tơjŭ pơ hmua puh, hmua jơnah đưm adih.

Lơ̆m arăng tơkui rŏng plĕ trun asar pơjeh pơdai, pơdjuai kơtor, angin pưh nao ƀhơ ƀhưt, djơ̆ ƀơi bah đing tơjŭ ñu mơñi hwơ hwe tui jua mơñi, dơnai mơñi tai, djăl tui hluai angin kơtang ƀudah djong tơbiă rai mơ̆ng bah đing tơjŭ anun, ngă mơak pran jua, pơtrut ƀing đah kơmơi djuai ania Jeh Triêng hur har hloh kơ bruă ngă hmua pla pơjing. Yua mơ̆ng anun yơh, djuai ania Jeh Triêng pơmin rai pơkra ming đing tơdiap pioh ayup ngui mơak mơ̆ng đing djrao hăng pơ-ô ƀudah ale hơmâo amăng drong prong ƀiă, anun lĕ đing Taleh. Đing tơdiap anun kiăo tui tơlơi hơdip mơda, bruă mă, ngă hmua pla pơjing mơ̆ng mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla, ăt yua tui anun mơ̆n ñu hơmâo anŏ pơhưč phara hloh pơkă hăng đing tơdiap, gông brô̆ pơkŏn mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng.

Anun lĕ tui hăng gru grua đưm hlâo, đing tơdiap anai kơnong mă yua sa rơwư̆ đôč, juăt ñu hlâo kơ truh bơyan hơpuă yuă.

“Lơ̆m phun pơdai đĭ dlông či truh bơyan mơkian hroh arăng ayup ngui đing Taleh bơyan jik rơ̆k hmua. Ngă hmua mơ̆ng blan 7 truh bơyan hơpuă yuă lĕ arăng ƀu mă ayup dơ̆ng tah. Lơ̆m nao hmua, jik rơ̆k, sit pơdơi yang hrơi dơ̆ng ƀudah tlam mơmŏt, ƀudah či tlam, gơmơi mă ayup ngui kiăng pran jua mơak hlak, hlao hĭ tơlơi gleh glar mă bruă”.

Tui hăng gru grua đưm djuai ania Jeh Triêng, đing diap Taleh kơnong ayup pơ hmua đôč. Rơngiao kơ anŏ kiăng ngă mơak pran jua, djhul ƀiă tơlơi gleh glar tơdơi kơ mă bruă amăng hrơi, arăng kiăng pơdah nao pran jua, anŏ či pia, kơnang kơ jua đing diap Taleh anai yơh, mơñi mơ̆ng atông rơnưh amăng hmua tơ-ua hyu pơthâo kơ ieo gah, hmua anun hơmâo mơnuih dŏ wai, dŏ pơgang, puh đuăi khul čĭm brĭm hlô mơnong mut pơrai pơdai kơtor amăng hmua.

Rơngiao kơ anun, djuai ania Jeh Triêng dŏ kŏm yŏm arăng ayup đing Taleh amăng sang ƀudah amăng mông ngă yang mơak thun phrâo. Đing diap anai lui pơ atông, rơnưh hmua đôč, ƀu dưi ba glăi pơ sang ôh. Pơblang kơ tơlơi anai, Nai prin tha (TS) Bùi Ngọc Quang, Kơ-iăng Khua Sang bruă djă pioh gơnam gru grua đưm djuai ania Việt Nam, brơi thâo:

“Arăng ƀu ba đing diap anai glăi pơ sang ôh, kơnong pioh lui pơ hmua, dưm amăng atông, rơnưh hmua pơ glai adih. Gơñu lăng kơ đing anai gơnam kŏm yŏm (kơ̆m yơ̆m) laih anun khom răk lui ƀơi anih hơgŏm biă. Mơnuih ƀôn sang kual Dap Kơdư jĕ giăm hăng glai klô. Hăng gơñu lĕ, glai klô jin anih mơyang, anih jĕ giăm, hơgŏm biă mă mơ̆ng gơñu. Gơñu pơdŏp lui đing ayup pơ anun yơh yua arăng đăo kơnang pơ anun rơnuk rơnua hơgŏm hloh”.

Khă tui anun, kiăo tui thun yun blan, đing diap Taleh ră anai jing hĭ đing ayup lu mơnuih thâo, dưi hơmâo djuai ania Jeh Triêng dưm, yôl lui amăng sang laih anun ayup brơi arăng hmư̆ amăng mông ngui ngor, mơak ngă yang plơi, hrơi mơak sang anŏ kơnung djuai, plơi pla.

Mơ̆ng hơdôm rơnuk hăng anai laih, djuai ania Jeh Triêng, tơlơi adoh đưm kah hăng gơnam bơngăt jua hăng hơmâo mơnuih ƀôn sang pơgang pioh tong ten djơ̆ hnong mơ̆ng đưm. Đing Taleh lăi pha hăng lu mơta gông brô̆, đing tơdiăp ayup ngui pơkŏn mơ̆ng djuai ania Jeh Triêng hnun mơ̆n, kiăng lăi pơthâo gru ama grua amĭ hơmâo phara hơjăn, biă mă ñu ƀu lŭk pŭk ôh dua djuai ania Jeh hăng Triêng, anai lĕ dua djuai ania samơ̆ arăng pơgôp iâu anăn jing sa djuai ania, dua djuai ania anai thâo pơjing rai lu mơta gơnam yua gah gru grua hiam  djuai ania pô laih anun pơlar tui lu mơta hăng pơmut hrŏm gru grua djuai ania ƀiă pơkŏn amăng Việt Nam ta kiăng ba pơdah  ngă pơlar lu tui brơi hiam klă.

 

 

VOV5/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC