Tơlơi ngă yang hlung asăt (hlung tơnen) mơng djuai ania Bahnar
Chủ nhật, 09:02, 05/05/2024 Dơng/Siu Đoan Pơblang Dơng/Siu Đoan Pơblang
VOV4.Jarai - Hăng mơnuih djuai ania Bahnar ƀơi tơring čar Gia Lai, ngă yang hlung asăt yôm phăn biă mă, yua anai lĕ tơlơi ngă yang blung a brơi sang čô mơnuih djuai ania Bahnar. Tơlơi ngă yang anai ƀu djơ̆ kơnong kiăng pơpŭ bơni, pơdah tơlơi čang rơmang yang rơbang pơgang brơi ƀing čơđai tañ prong, suaih pral đôč ôh mơ̆ anai ăt lĕ tơlơi ngă yang pơsit tong čơđai jing sa čô mơnuih sit nik amăng sang anŏ, kơnung djuai hăng ană plơi pla.

Tui tha plơi Y Thành, 66 thun dŏ amăng plơi K’Dung, să H’ra, tơring glông Mang Yang, tơring čar Gia Lai, đưm hlâo adih mơnuih djuai ania Bahnar pơmĭn: Rĭm čô čơđai lơm tơkeng rai arăng amra lăng kar sa čô mơnuih, jing mơnuih amăng sang anŏ, kơnung djuai hăng plơi pla lơm pơphun giong tơlơi ngă yang hlung asăt hăng tuh ƀuai. Yua anun, tơlơi ngă yang hlung asăt lĕ tơlơi ngă yang yôm phăn, anai lĕ hrơi kiăng ngui mơ-ak hăng jing bruă mă mơng rĭm boh sang anŏ kiăng pơphun brơi:

“Lơm ƀing čơđai phrâo tơkeng rai asăt aka ƀu hlung, aka ƀu tuh ƀuai arăng lăng kar arŏng arŏt đôč aka ƀu jing mơnuih ôh. Tơdah amăng hơdôm hrơi anai čơđai ƀu-ai buai hăng rơngiă, amĭ ama hăng sang anŏ amra ba nao dor, mơ̆ ƀu kiăng pơphun mơyut jôk ôh. Bơ tơdah bưng băi, hơmâo yang pơgang brơi lơm truh hrơi hlung asăt, amĭ ama, kơnung djuai amra pơphun ngă yang hlung asăt hăng tuh ƀuai. Lơm anun čơđai arăng lăng jing sa čô mơnuih yơh. Hăng tơdah ƀu bưng băi čơđai rơngiă hĭ, (mah kơnong 1 mông tơdơi kơ hrơi ngă yang hlung asăt), amĭ ama, sang anŏ kiăng khŏm pơphun mơyut jôk, čuh un, rơmô…lăng kar hăng sa čô mơnuih amăng sang anŏ pokŏn rơngiă”.

Ăt tui tha plơi Y Thành, amăng tơlơi hơdip kơ rĭm čô mơnuih djuai ania Bahnar juăt găn rơgao 3 wŏt ngă yang yôm phăn, hơmâo: Ngă yang hlung asăt hăng tuh ƀuai-Juăt pơphun lơm čơđai phrâo hlung asăt; kiăo tui dong lĕ ƀơhet tơngia-pơphun lơm čơđai thâo rui ƀudah glăk thâo rơbat hăng rơnuč lĕ ngă yang truh prong giong mơnuih. Tlâo tơlơi ngă yang anai lêng kiăng rơkâo tơlơi rơnuk rơnua, čang rơmang yang rơbang pơgang brơi hiam drơi jăn, thâo rơgơi, gir run, rơnuk rơnua hiam klă. (Kơnong ngă yang truh prong giong mơnuih, sang anŏ hơmâo juăt pơphun brơi ƀing čơđai mơng 9-11 thun, lơm čơđai thâo pơmĭn, thâo hyu wah, thâo hyu pơnah čim brim….)

Samơ̆, tơlơi ngă yang hlung asăt jing yôm phăn biă mă yua ƀu djơ̆ kơnong kiăng ƀing čơđai jing mơnuih sit nik amăng sang anŏ hăng plơi pla đôč ôh mơ̆ ăt lĕ jing hrơi sang anŏ pơdah pran pơpŭ bơni yang rơbang pơgang brơi čơđai mơng hrơi tơkeng rai. Hăng tơlơi yôm phăn anun, tơlơi ngă yang hlung asăt ăt hơmâo mơnuih djuai ania Bahnar tŏ tui djă pioh. Tha plơi Y Thành lăi pơtong:

“Mơnuih djuai ania Bahnar truh ră anai ăt dŏ djă pioh tơlơi ngă yang hlung asăt. Yua tơlơi ngă yang anai yôm phăn biă mă kiăng ană plơi pla amra lăng čơđai jing sa čô mơnuih dŏ hơdip hrŏm amăng plơi pla. Anai lĕ tơlơi ngă yang blung a hăng yôm phăn biă mă mơng djuai ania Bahnar kiăng rơkâo yang rơbang pơpŭ brơi bưng hiam kiăng čơđai tañ prong, suaih pral truh tha rơma…”

Kiăng pơphun tơlơi ngă yang hlung asăt brơi čơđai, tui tơlơi juăt tơdơi kơ tơkeng rai, ƀing mơnuih amăng sang anŏ prap lui djop gơnam, pơčrông lô hăng ruah anăn brơi čơđai. Tơlơi ngă yang hlung asăt pơphun anet ƀudah prong tui hluai sang anŏ hơmâo samơ̆ ăt khŏm čuh sa drơi mơnŭ, dua čeh tơpai, mơnŭ, bip…kiăng gum djru brơi hăng kiăng ngă kjăp tui pran khăp pap, thâo djru tơdruă mơng kơnung djuai.

Sang anŏ iâu pơjâo nao pơphun ngă yang. Ñu iâu lăi hăng iâu anăn čơđai kiăng yang rơbang pơgang brơi hiam drơi jăn pran jua, gir run, hơmâo tơlơi hơdip rơnuk rơnua. Amăng sang djuai ania Bahnar, pơjâo Rưk dŏ amăng plơi K’Dung, să H’ra, tơring glông Mang Yang, tơring čar iâu lăi tui anai:

“Ơ yang hrơi anai sang anŏ pơphun ngă yang hlung asăt brơi pô čơđai anai. Rơkâo yang rơbang brơi ñu hiam drơi jăn, huăi dju djuam duam ruă, čang rơmang yang rơbang amra pơgang brơi, čem rông, čung ba čơđai anai truh prong giong mơnuih. Rơkâo yang rơbang wai lăng brơi gơñu tan prong, suaih pral, gir run mă bruă, hơdip rơnuk rơnua truh tha rơma”.

Pơphun ngă yang giong abih bang mơnuih dŏ mơñum ƀong, ngui mơ-ak hrŏm lơm čơđai dưi hlung tơnen laih, hok mơ-ak hrŏm sang anŏ hơmâo dong sa čô mơnuih. Kơnong čeh tơpai ngă yang hlung asăt, sang anŏ amra gai brơi mơnuih mă ƀuai hlâo. Anai lĕ tơlơi pơpŭ bơni mơng sang anŏ hăng neh mă ƀuai yua djru brơi amăng mông tơkeng rai dua amĭ ană rơnuk rơnua, laih dong tha plơi gai tơpai brơi amĭ ama čơđai kiăng pơpŭ tơlơi hiam klă…Hăng truh anai mơnuih amăng sang anŏ amra pơplih iâu nao rai, ăt hluai tui anăn čơđai anai mơn. Tơdah čơđai anăn Tâm, arăng amra iâu amĭ ama ñu lĕ ama Tâm, amĭ Tâm, ƀudah ơi Tâm, yă Tâm…Mơnuih djuai ania Bahnar đăo gơnang: Lơm ngă yang hlung asăt giong, čơđai anai amra hơmâo yang pơgang brơi, lêng kơ suaih pral, gir kơtir mă bruă, hơdip rơnuk rơnua hiam klă./.

Dơng/Siu Đoan Pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC