Ndơ tuch tăm hao khlay, tăch n’gluh peh âk, nê lah ntŭk chrat ang tâm păng rup wăng sa rêh jêng kon nuĭh ăp n’gor Tây Nguyên ăp khay bôk năm 2024. Yơn ăp n’gor nha mô hŏ droh rklaih dơi kŏ kol tâm nău đă ntrơn du, mbrơi nkai  tâm n’gluh tơm prăk ntuh kơl. Nău dja ăp n’gor ân  n’hao âk tay nău dơn kan, rđău đă lĕ  n’hâm suan, geh nău tam tĭng nău rđău đă bah Chính phủ mhe mbra dơi tât ăp rnoh kan bah năm 2024.

Bar pe jât năm tăch rgâl ndơ  tuch tăm, wa Nguyễn Thị Long, ta thị trấn Quảng Phú, nkuâl Cư M’Gar, n’gor Dak Lak an gĭt, mô hŏ rnôk geh lĕ ma tiêu, cà phê geh rnoh khlay kơt mhe aơ. Rnoh khlay hao yơn ăp nar păng dơn rvăt geh 20 tấn tiêu dơm, dah n’gul rđĭl đah ăp năm bah năp nơh. Tĭng wa Long, rnoh ndơ hŭch  lah tă bah rnoh hvi neh tăm tiêu hŏ rgâl jêng tăm tơm  êng ƀa ƀă,  n’hanh ƀon lan ntêm kâp rnoh khlay hao.

“Rnoh cà phê n’hanh tiêu hao năm aơ ri dŭt uĕh. Ƀon lan dŭt rhơn nđơr. Ma nuĭh ƀon  lan mhe tăch du rnoh đêt  dơm, khân păng nha hôm ntêm tay kâp rnoh khlay hao. Tăch rgâl ndơ tuch tăm kơt ta đại lý gâp ri an ntêm tay du đêt gay kâp rnoh khlay hao ri he  mơ tăch”.

Nău dơh uĕh bah ăp ntil ndơ ndơ  tuch tăm hŏ kơl an âk nău kan tăch n’gluh bah ăp n’gor geh âk tâm ăp  khay bôk năm 2024. Rnoh khlay tăch n’gluh quý 1 bah n’gor Gia Lai geh rlău 306 rkeh USD. Ta n’gor Dak Lak, nsĭt geh tăch n’gluh nchroh tĭng ƀư 495 rkeh USD. Wa Huỳnh Ngọc Dương, Groi Giám đốc Sở Công Thương n’gor Dak Lak an gĭt, ndrel đah rnoh khlay kơl  n’hao âk nsĭt geh tăch n’gluh bar ding, ndơ tuch tăm tăch n’gluh bôk năm 2024 hôm geh ăp nău  mpơl rhơn êng ƀa ƀă đŏng:

“Geh tay ăp ndơ  ƀư mhe,  doanh nghiệp mhe n’hanh ntŭk  tăch rgâl mhe kơt yến sào. Tâl bar lah nklăp 14 ntil bum play tăch n’gluh tĭng trong me hăn Trung Quốc ri Dak Lak kơt lah geh ăp tŏng ăp ntil ndơ tăch dja. N’hanh nău khlay đŏng lah ndơ tuch tăm nkret njêng jru tăch n’gluh geh ntô lĭr bah Dak Lak hŏ ntơm  geh ta ăp ndrơng ndơ pla  tăch khlay bah dak bah dih.”

Bah meng ăp nău dơh uĕh, tâm quý I, ăp n’gor Tây Nguyên nha hôm du đêt jêr jŏt đŏng; nê lah kŏ kol tâm nău  đă ntrơn du rong neh ƀư ăp ntil  ndơ têh khlay, mbrơi n’gluh tơm prăk ntuh kơl…rlău ma n’gor Kon Tum, lĕ rngôch  ăp n’gor êng ƀa ƀă tâm nkual Tây Nguyên geh rnoh n’gluh tơm prăk dŭt đêt tâm quý 1 đêt bah dâng rnoh rĭng geh nsum bah  lam dak (13,67%). Wa Nguyễn Tuấn Anh, Groi kruanh UBND n’gor Gia Lai, đă njêng ăp rmôt pah kan gay droh rklaih:

“Giám đốc ăp Sở, kruanh ăp n’gâng kan đơn vị nsing tâm nău dơn kan dơi jao rgum an ƀư geh nău tam ăp nău dơn kan n’hanh nău rgop rđău đă bah UBND n’gor. Lor nchrăp nkra bah ăp nău mpăng đêt gay nsrôih ntrŭt ntrôl tay, tâm pă an ƀư ăp siƀŭt ntuh kơl, ntrôl ngăch ƀư n’hanh n’gluh tơm prăk, lơn lah an ƀư pe bôk nău kan gưl neh dak”.

Ta n’gor Dak Lak, du đêt trong nchrăp kan an ƀư mbrơi hŏ ƀư âk  năm yơn mô  hŏ dơi rgâl uĕh. Ntĭt kơt trong nchrăp kan ntuh kơl ƀư trong Hồ Chí Minh der mpeh luh nar nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột. Wa Phạm Ngọc Nghị, Kruanh UBND n’gor Dak Lak an lah, tơm prăk mô djơt, quy định mô geh kŏ kol, nău nê an saơ ăp nhih pah kan, đơn vị mô hŏ ƀư lĕ nău dơn kan.

“Dăn đă ăp oh nô kruanh (UBND nkuâl, nkual ƀon têh) lah ân ƀư  lĕ  n’hâm suan, lah mô ri dơn hôm gŭ kalơ siƀŭt dơm. Geh ăp ntil  nău kan lah ân jao ban ăp pơh, ndơ̆ ta nsưng kruanh rđău kan uỷ ban, gay uănh năl trong nchrăp kan dja ntŭk tât ƀư ri mơ geh ăp trong nkra rmal na nê̆”.

Nău kan dŭt nkah uĕh tâm quý 1 năm aơ  đah Dak Nông lah ƀư geh nău dơi âk nău kan nkah ndray 20 năm nar plơ̆ njêng tay n’gor. Nău kan ntrŭt ntrôl ngăch ntuh kơl geh âk nău dơi rnôk wăch rgum dơi ăp trong nchrăp kan đah lĕ rngôch tơm prăk đăng ký 1.700 rmen prăk, ký ton nchih nkah tâm boh đah  âk tập đoàn nchrăp ntuh kơl lĕ rngôch rnoh prăk 8,4 rmen USD. Nchrăp ƀư trong cao tốc gâl Gia Nghĩa (Dak Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) Chính phủ hŏ geh siƀŭt rblang dăn Quốc hội n’glêh an trong nchrăp ntuh kơl. Wa Ngô Thanh Danh, Bí thư Tỉnh ủy Dak Nông an gĭt:

“Lor nchrăp kan tay đah ăp n’gâng kan Trung ương n’hanh n’gor Bình Phước gay ngăch an ƀư ăp  nkô̆ geh tât nchrăp ƀư trong cao tốc Gia Nghĩa (Dak Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) rnôk geh trong nchrăp ntuh kơl bah ăp nhih pah kan geh nău dơi kan. Jêng UBND n’gor, Sở giao thông vận tải, nkuâl Dak Rlâp lăp kan dĭl, rdâk njêng trong nchrăp dĭl, ntrơn du ntŭk gŭ mhe ta ah ntŭk, mhâm rvê an nău rêh ƀon lan, đăp mpăn lam rêh jêng kon nuĭh mhâm ƀư…?Gâp dăn đă UBND n’gor n’hanh ăp  n’gâng kan geh tât ân grêt dăch mbro”.

Ăp khay bôk  năm 2024, ăp n’gor Tây Nguyên hŏ  mât nâp đăp  mpăn rnă njrăng chính trị, wăng sa rêh jêng kon nuĭh geh ăp nău mpơl hun hao yơn nha hôm nchiăng khan ân tâm mpêr n’gar nking kol. Gay tĭng ƀư geh nău dơi n’hanh rlău ăp rnoh tât kan bah năm 2024, ăp n’gor ân  n’hao âk  tay nău dơn kan, nsrôih lĕ n’hâm suan,  nănh ngăch n’hanh kan nsum lhăt, geh nău tam tâm trong rđău đă, ƀĭt juet đah nuih n’hâm "5 nău nsrôih", "5 đăp mpăn", "5 ntrôl ngăch” tĭng nău rđău đă bah bah Chính phủ./.