Têx tsênhz tiês lok têx lênhx canr bôv heir nênhs tsơưs thax tsav Tây Nam Bộ, Duyên Hải-Faz Trung

Đhâu 3 shông uô lơưr têz qơưk têx chei lok kriê txux chi trâu lênhx nênhs chiê tov kaz lês uô têx hâux lưv têz qơưk, đros luôs lưv tus muôx txux chi tsưr ziv huôv tsar uô nox , tưz uô tâu jông. Kriê têx txux chi txix cxênhx nhuôs zâu txos trâu têx thênhv cơưv siêz hâur thax tsav tưz uô tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar. Têx shux xênhz heir nênhs tsơưs ntơưv chor tsêr cơưv cao đẳng, đại học hâur thax tsav tưz tsar ndê chôngz lênhx jux juk thiêz truôx tuk. Iz chas kriê trơưk li têz qơưk têx chei paz max, chor shux xênhz heir nênhs tsơưs hâur thax tsav tưr thik thiêz tâu xeir zuôr muk cơưv trâu têx tsêr cơưv đại học nhoz thax tsav tiêx đras niêv đêx Cửu Long thiêz têx tsêr cơưv hâur đrôngs HCM tưz muôx chôngz lênhx, jux juk cxơưz gra têx tỉnh, TP hâur thax tsav muôx chôngz nênhs heir nênhs tsơưs cơưv tas ntơưr, txux chi siêz. Nhiv no, tas nro thax tsav muôx nhos 80 cxênhz lênhx shux xênhz đại học; 4  cxênhz ntâu lênhx cơưv tas ntơưr siêz đuô đại học…..Lar heik li ntơưv huyện tox siêz đêz đrôngs A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, chor canr bôv zos nênhs Tà Ôi, Pa Cô cơưv tas ntơưr đại học tsav zuôr xar 90%. Txix shông 2005, A Lưới zos huyện xuz thơưx fuô uô đêx anr phênhz nênhs heir nênhs tsơưs cơưv tas ntơưr đại học lok uô hâux lưv nhoz 12 xã ntus đriv. Ntâu lênhx canr bôv hluôk muôx txux chi jông, moz siêz lês uô hâux lưv tưz uô trơưk têx tsưr ziv cơưv tâu hâur uô lơưr ntơưv qơư.

Khov Đảng, têz qơưk têx tsênhv chei paz max, đros trâu lơưr têx sir jos, chor canr bôv heir nênhs tsơưs muôx txux chi siêz thax tsav Tây Nam Bộ, Duyên hải faz Trung tưz ziv hnuz ziv chôngz jux juk thiêz muôx ntâu heir nênhs đuô. Muôx têx heik txos pos pos Rơ Đăm Thị Bích Ngọc, lênhx pox niêv heir nênhs Xơ đăng xuz thơưx cơưv tas txux chi siêz, nhiv no tsênhv uô côngz xưv ntơưv Viện Tâm lý học (Viện Hàn lâm Khoa học XH VN); tix lâus Cil Duin, lênhx tuz heir nênhs K’Ho, xuz thơưx muk cơưv txux chi tiêr đrâuv luôs 2 chas têz qơưk lok….. Pos Hồ Thị Minh, thạc sĩ nênhs Vân Kiều xuz thơưx nhoz huyện Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị, nhiv no tưz zos đại biểu Côx hôiv khoá 14, Tsar ban Ban Tuyên giáo huyện uỷ Hướng Hoá heik:“Nênhs Vân Kiều, cur zos lênhx xuz thơưx tâu cơưv têx txux chi siêz, hâur huyện, cur zos lênhx xuz thơưx cơưv tas ntơưr siêz li co. Cur tưx muk cơưv xưz, tsi muôx lênhx tưs paz cxơưz cur cơưv hlo, hâur six hơưv cơưv, cur puôr lênhx sir jos cơưv txơưx cov muôx nhiêx học bổng. Cur seiz zuk tsuv sir jos đuô thiêz viv cêr cơưv txux cơưv iz siv nênhx, têx hâux lưv lês uô hâur thax tsav tsuv zos hâux lưv zov chênhr, zuk uô hâux lưv yax kriê trâu px, thâuv px pâuz tsênhz, gra siêz txux chi tsưr ziv mak lơưr luz nênhx thiêx hlôngr yiêz….”.

Đêx anr lok yưv pênhr huôv tsar kinh tế-XH thax tsav heir nênhs tsơưs, tox siêz thiêz thax tsav txov nhêv ntu 2021-2025 xav tinhv, hâux lưv kriê txux chi trâu lênhx nênhs chiê lok lês uô têx hâux lưv têz qơưk, lar heik zos canr bôv heir nênhs tsơưs tuôv zênhv zoz qơưx hâur ntu têz qơưk hlôngr yiêz. Taz sik, tiv ntux kruôr gis thiêz đêx đơư uô hiêv txos, tsôngv box heir nênhs tsơưs faz Tây Nam Bộ thiêz Duyên hải faz Trung tưz txov nhêv lok ziv trâul txov nzir. Iz chas co, iz cxiê lênhx canr bôv, công chức, viên chức hâur thax tsav tsênhv tsi yuô tâu moz siêz txos thax tsav heir nênhs tsơưs thiêz tox siêz; têx Bộ, ngênhx, ntơưv qơư li cêr siz paz tsênhv tsi yuô tâu hux jos truôx thiêz tsi so. Phênhz thax tsav heir nênhs tsơưs, tox siêz trơưk tsưr ziv huôv tsar tsênhv muôx têx uô tsi tâu, tsi yuô thôngx siêz, têx pênhr yưv uô tsơưs (iz shông xã 135 tâu iz tỷ đeiv, jok txov nhêv tâu 200 tsov đeiv”….Giáo sư, tiến sỹ Phạm Hồng Quang, Giám đốc đại học Thái Nguyên heik: “Chênhr thax tsav no muôx yưv ntâu têx tsi jông lok tênhx qơư, kinh tế thiêz lênhx nênhs thâuv tsi muôx tsơưr lươngv zuôr muôx têx tsi truôx tuk. Zos hur si iz thax tsav qơư, iz huyện, iz suôv qơư mak tsi muôx lênhx nhuôs tưs muk cơưv tâu đại học, co zos têx tsi jông, têx tsi truôx. Trơưkli cur tsuv sir jos kriê txux chi trâu têx tuz nhuôs hâur thax tsav, hâur qơư nhoz uô li chas cov têx qơư ntơư muôx kriê ntơưr, kriê txux chi trâu nênhs heir nênhs tsơưs, txix têx tsêr cơưv Phổ thông dân tộc nội trú txos trâu kriê txux chi tsưr ziv uô hâux lưv, siêz đuô zos đại học, chiê chor tuz nhuôs heir nênhs tsơưs nhoz tox siêz đêz đrôngs, lơưr tâu muk đros luôs cơưv ntâuz cơưv ntơưr, tâu buôk ti txos cxuô zav jông chiê lơưr tror lok cxiv tsa têz qơưk, thax tsav qơư nhoz huôv tsar, vav mênhx”.

Nhiv no, cui tinhv xeir zuôr shux xênhz tsi đhâu tưr thik hâur niêx shông zos tsi fiv đros, têx hâux lưv, tsưr ziv choz trâu cxuô tỉnh tsi yuô trơưk tsưr ziv xar. Nhoz thax tsav Tây Nam Bộ thiêz Duyên hải faz Trung, ntâu tỉnh xeir zuôr shux xênhz ntâu đuô pir li tsưr ziv tso tơưv….. Tsi tsơưs lênhx cơưv tas tơưv tsêr cơưv tror lok, ntơưv qơư zok nriêr tsi tâu hâux lưv trâu uô, viv têx hâux lưv cơưv đhâu tsi fiv đros lok sik chôngz nênhs hênhr. Xeir zuôr muk cơưv đại học, cao đẳng hâur niêx shông tsi đhâu tưr thik ho xeir zuôr trâu têx thax tsav qơư, viv li ntâu lênhx shux xênhz hâur têx tsêr cơưv phổ thông dân tộc nội trú tsi tâu muk đros luôs cơưv nzir.

Tsênhz tiês, tsuv sir jos hlôngr yiêz hur si lok sâuv tsênhv chei thiêztsaz yênhx kriê txux chi trâu shux xênhz thax tsav no. Iz chas tsaz yênhx cxuô kriê hâur tas nro têz qơưk, zuôr muôx têx ngênhx tưx xeir tsov, cơưv fiv đros trâu thax tsav Tây Nam Bộ thiêz Duyên hải faz Trung, fiv đros trâu yênhx heir nênhs (Khmer, Chăm, Lok Tsuôl…..). Têz qơưk cux tsuv yưv pênhr cxiv tsa cxix luôs têx tsêr cơưv phổ thông dân tộc têz qơưk zus mor thiêz niêv txir zus mor fiv đros trâu huôv tsar kinh tế-XH thax tsav no. Iz chas co, moz siêz txos tsơưr lươngv zoz zux trâu shux xênhz, txoz cxơưx cxiv tsa têx lênhx canr bôv, cưk kriê ntơưr nhoz têx ngênhx cơưv, cxênhx cơưv, lar heik zos têx canr bôv cưk kriê zos heir nênhs tsơưs./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)