Nuk-Têz lok moz tso jik kaz jiz

Moz tso jik kaz jiz tâu seiz zos zav moz lox thiêz riêz nênhs sâuv ntiêx têz hâur thế kỷ 21 viv txos iz jiês no sâuv ntiêx têz muôx 285  tsov lênhx nênhs (tsav 6% ntâu) jênh sôr trâus moz zav moz heik co. Ntơưv têx têz qơưk kênhz huôv tsar mak muôx txos 80% lênhx trâus moz. No zos qir tiv uô tuôs nênhs tiv 4 nhoz têx têz qơưk huôv tsar. Niêx shông muôx nhos 3,4 tsov lênhx nênhs trâul tuôs muôx têx zos viv moz tso jik kaz jiz bâuv iz phênhz muôx 6 lênhx nênhs trâul tuôs.

Chiê paz tsôngv box sđ pâuz tsênhz đuô lok moz tso jik kaz jiz, hâur phênhv “Tuôr jông đas jos chiê uô nênhx hur siêz” hnuz no, pêz thor xa txos sđ mnôngs iz cxiê lênhx tsôngv box têx lul nuk thiêz chor cưk yuôx têx luk têz cik txos moz tso jik kaz jiz.

Nuk: Lênhx nênhs trâul moz tso jik kaz jiz tsuv chêir têx zav nox tưs? Chor cuô mik tsês trâu lênhx nênhs tso jik kaz jiz pok tâu seiz zos zav xiv huv hlôngr trâu lênhx nênhs moz tso jik kaz jiz ntơư zav pluôk nox chênhr lok tsi tâu?

Têz: Lênhx nênhs moz tso jik az jiz tsuv chêir têx zav nox kaz jiz, jiz mur, đêx caz tsiz, txir tsơưz, nduôr thax kaz jiz, têx zav nox muôx suôz thax shơư, têx txir ntông kaz jiz muôz ciz thiêz kra kruôr, têx đêx hâuk kaz jiz....

Lênhx nênhs trâus moz tso jik kaz jiz zuôr zôngv tâu chor cuô mik tsês trâu lênhx tiz nênhs trâul moz tso jik kaz jiz, taz sik tsi jông hlôngr trâu pluôk nox chênhr, mak tsuv seiz ntơư zos zav xiv huv cxaz nzir thiêz zôngv thâuv têx pluôs nox chênhr muôx cxix cxuô têx jâuz mor, thâuv gênhs, thâuv tsi kaz lok nox mor, thâuv max uô têx nuv uz no lok sik mul đêz, bax uô tsi tâu têx pluôk nox chênhr xưk li cxiê jâuk, lok sik zôngv têx cuô mik ntơư hâuk xưk iz zav li pluôk nox phưv uô ntêx lok sik đhâu thâuv cơưv shâuv, muk uô hâux lưv lok xưz.

Tsuv zôngv chor cuô mik tsês trâu lênhx nênhs tso jik kaz jiz, iz hnuz txix 1-3 jiês, iz jâuk iz têik, đo 6 điêr cuô mik hmôngr đros trâu zuôr xar iz ntar hưx 5 las đêx râuz bâu tsês chiê sor sơưr. Li ntơư iz têik muôz trâu zuk luz đros chêr muôx nhos 220Kcal.

Nuk: Cur shông no muôx 30 shông. Cur chêr tsênhv xênhz tuz tâu 3 hlik thiêz trâus moz tso jik kaz jiz hov 2 uô ntêx thâuv chêr tsi tâu xênhz tuz. Cur tsi trâul kâus kar thiêz lok six nkrik ntâu zav nox hênhr. Taz sik thor nuk bác sĩ, cur tsuv nox têx zav xưk li chas chiê cov tsi moz hnhar nzir thiêz tsi uô hiêv li chas txos tuk nhuôv hâur chêr?

Têz: Cox tưz trâus moz tso jik kaz jiz tâu 3 shông lok no thiêz chêr tsênhv xênhz tuz. Chiê cox tuk moz tsi huôv uô moz hnhar nzir, tsi muôx li chas yưv siv thiêz tsi uô hiêv li chas txos tuk nhuôv hâur chêr, mak tsuv nox cxix cxuô têx jâuz mor taz sik  nox li chas cov huv đros thiêz txâuk têx jâuz mor.

Tsênhv tsênhz: Nox 25-30 Kcal trâu iz cir lênhx tiz nênhs luz đros chêr, tsơưr đạm 15-20%; tsơưr tros 20-30%; têx hmôngr, suôz thax kaz jiz 50-65%; njêr tsơưs đuô 6g iz hnuz.....zos nyar siêz lok sik trâus moz trâuv.

Tsuv muôz pheiz uô ntâu pluôs nox (4-6 pluôs) thiêz muôz têx zav nox mê njik tsuôs thiêz tsi yuô kaz jiz xưk li: Têx nduôr mos tsuôs, cxur thiêz têx zav nox li: Cuz thaz , cuô mik tsi muôx trox thiêz hur si cxuô zav njêl.....trâu nox./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)