Lào Cai: Têx lênhx cưk kriê jông nhoz tsêr cơưv Lùng Vùi

Têis cik sươr nzor tưs, Thox Giả-cưk kriê nhuôs zâu hêir nênhs Hmôngz, xênhz shông 1992 tưz muôx njêx muôs ntơưv tsêr cơưv jok Lùng Vùi qêz suô hur si cxuô qơư chiê bax tok chor nhuôs. Nhiv kruôr muôx 6 six ntâu tưz pov chor nhuôs tuôx tơư tuôx, chuôs li sơưr đơưk puôr lênhx lok six nhiêv tuôx cơưv ntơưr.

Hu uô tsêr cơưv ntơưr, taz sik tsuôk zos oz luz tsêr mor tâu uô txix vuôk đơưz zos hôiv siêz jông muôz nhiêx paz cxiv uô trâu sâuv trôngz siêz puôs kaz jok, đhâu yênhx châuv thênhv poz jêz cxiv uô, iz qar chiê uô tsêr mor, qar tsênhv yuôr zos chiê kriê ntơưr thiêz cơưv ntơưr, cxuô zav chuôz zênhx kriê cươv ntươr cux muôx tsik tâu txâuk. Tas nro tsuôk muôx iz lớp đros 16 lênhx shux xênhz cơưv uô cê; zos chor shuv xênhz muôx txix 3 txos 5 shông, tas nro puôr lênhx zos tuz nhuôs  chor chuôz zis Hmôngz pluôs hâur jos, chor niêv txir cux tsik pâuz ntơưr, tsik pâuz hêik luk tsoz tsiz; viv li chiê hlôngr yiêz jênhv pâuz trâu shux xênhz niêv txir thiêz kruôz kriê trâu chor nhuôs tsik zos iz kror zôngx ziv uô. Cưk kriê ntơưr Thào Giả hêik:

“Zos nênhs nhoz no viv li cur tâu phêiz côngz tuôx kriê ntơưr ntơưv tsêr cơưv no chiê sưv đros pox nhuôs đuô. Shux xênhz nhoz tsêr tsuôk pâuz thav pêv đros niêv txir txix luk Hmôngz viv li thâuv cưk kriê ntơưr txix luk tsoz tsiz mak phênhv ntâu shux xênhz pâuz tsik cxuô. Têx jiês muôx chor nhuôs nhiv kruôr tuôx tsêr cơưv tsik tâu pâuz hêik, cưk kriê ntơưr tsuv kriê iz jux juk iz lo luk Hmôngz trâu, đhâu co tsuv kriê nzir luk tsoz tsiz trâu thiêz chiê shux xênhz pâuz tâu jông đuô”.

Đros cưk kriê ntơưr Thox Giả, cưk kriê ntơưr Nông Thị Khoa, mênhx cxưx Nùng, xênhz shông 1988 cux tâu phêiz côngz sêiz shuôk ntơưv tsêr cơưv no. Iz chas luôs hâux lưv kriê ntơưr, chor cưk kriê ntươv no cux tsênhv zos chor nênhs hlôngr njêx muôs trâu niêv txir chiê tsoz phưz chor nhuôs txix nox nhoz, qơư pư txos nzuôr têk tơư, vêv xênhz….Phênhv ntâu nhuôs zâu nhoz no tsik tâu pâuz txos nox yêik sươr nzor, viv li phênhv paz nox su txix têz qơưk paz tsik so tâu sir zôngv tas nro chiê uô têx zav nox huv đros. Njiê chor shux xênhz zâu nox tas hur si thiêz pư tsâus jos, chor cưk kriê ntơưr li hâux lưv tsênhv uô tsênhv hax zav muôx tsiv gri. Cưk kriê ntơưr Nông Thị Khoa hêik:

“Nhoz tsêr cơưv li no mak shux xênhz niêv txir tar su cux tuôx paz uô jâuz mor trâu shux xênhz nox, taz sik txos chêix no shux xênhz niêv txir muk saz Trung Quốc uô jos tas lơưv viv li pêz sik hlôngr iz lênhx tuôx nzor chiê tsoz phưz, kriê ntơưr trâu nhuôs zâu, iz lênhx gra zav nox tuôx chiê uô jâuz mor nox, hlôngr trâu shũ xênhz niêv txir tsoz phưz, tu zus, sưv jê đros chor nhuôs chiê lơưr nhiêv luz tsêr cơưv no đuô”.

Lơưr cưk kriê ntơưr Phan Thị Hiếu, phưv hiệu trưởng tsêr cơưv nhuôs zâu Tả Ngải Chồ, viv Lùng Vùi zos jok nhoz đêz tiv zix, phiv liv tiv zix; viv li tsêr cơưv txơưv tiêk tsik muôx txâuk cưk kriê; tsuôk zos muôx oz lênhx cưk kriê ntơưr, taz sik cxuô luôs hâux lưv kriê cươv ntươr cux uô tâu tiêr hur tiz si. Lơưr cui tênhv mak iz lênhx cưk kriê ntơưr tsuôk taz por  6 six hơưv kriê ntơưr hâur lớp cươv, taz sik cưk kriê Giả thiêz Khoa tsik so sơưr txix thâuv 5 six sơưr nzor thiêx tuôx tâu trâu tsêr cơưv ndar six hơưv, thiêz thâuv kriê ntươr tas tror lok txos tsênhv qơư so hâur tsêr cươv, ntux cux tưz tsâuk, taz sik, Hnuz yar ntux cux xưk li hnuz lok nas, hnuz tưs shux xênhz nhoz tsêr cơưv cux tuôx cơưv cxix cxuô.

“Luz tsêr cơưv Lùng Vùi no phiv liv xuz thơưx zos cêr muk lok lok six phiv liv, hok chor cưk kriê ntơưr mak zos pox niêv. Iz kror thiêz zos sik thav luk cux xưk li uô nênhx đrâuv xar hôiv tsơưs viv li cxuô jiês cơưv chor cưk kriê ntơưr cux njiz ntâu phv liv. Iz zav li chiê cơưv tâu iz jax gâux lok sik iz jax pax huôv, chor shux xênhz nhoz qơư kik mak tsuôk tas iz jiês cơưv lok sik iz hnuz mak zuôr pâuz tâu, taz sik shux xênhz ntơưv luz tsêr cơưv no mak tsuv tas yênhx ciêz”.

Hâur yênhx têis cik sơưr nzor muk txos trâu Lùng Vùi, tưz hnor chor mê nhuôs suôz nhênhv ntơưr đhâu têx jax gâux, pax huôv nhiv kruôr cơưv tâu. Têx thâuv, co cux zos suôz luk tsoz tsiz zuôr hnor tâu nhoz ntơưv no, tâu hêik txix luz tsêr cơưv nhuôs zâu, zos thax tsav qươ tsuôk muôx oz luz cưk kriê ntươr, cxơưx trâu tuz nhuôs sđ li luz nênhx hâur ntu zuôr txos cov muôx cêr vav mênhx đuô./.

(An Kiên-Lik thox cxêik nhênhv)