Lênhx pox niêv uô ntơưr tsir tâu tsôngv box sđ kruôs thiêz nhiêv txos

Ntơư zos niêv lâuk Cà Thị Hoan jax gâux heir nênhs Poz Ziz “ndo txos lênhx cưk kriê li côngz txiêx njis”   tâu niêv lâuk xar tơưv sênhr suôz heik thâuv niêv lâuk nhiv kruôr muôx 12 shông thiêz cux zos niêv lâuk jax gâux xuz thơưx thâuv zos iz lênhx shux xênhz, heik trâu zuk lênhx cưk kriê ntơưr. Niêv lâuk jax gâux co tâu niêk sâu tsês sâuv ntơưr pov tsir vênhx ziv Sơn La thâuv ntu ntơư. Niêv lâuk Cà Thị Hoan xênhz thiêz hloz lox hâur iz chuôz zis txơưx xar tơưv têx pax huôv, suôz gâux Poz Ziz nhoz iz jok tox siêz Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Niêv lâuk lênhx txir zos lênhx txơưx sênhr suôz heik têx gâux, pax huôv Cà Văn Xôn thiêz tuk txir nzơưv zos Cà Văn Cón car uô đreiv têx txux chi vênhx huôv ntơư. Shông 1993, cơưv tas ntơưr ntơưv tsêr cơưv Cao đẳng Sư phạm Sơn La, niêv lâuk cà Thị Hoan tâu xeir lok uô hẫuheik  lưv hâur Ban nthuôr uô têx cêr lov jêv Đeix nta suôz xa đuôz tỉnh Sơn La. Qơư uô hâux lưv ziv paz cxơưz gra niêv lâuk muôx nzir ntâu six hơưv, hnuz nhôngs chiê uô lơưr zuk têx siêz nhiêv heik sâuv. Chiê muôx tâu jax gâux, suôz sênhr heik jông, niêv lâuk tsuv tsês ntâu six hơưv muk trâu cxuô jêx jok, thax tsav,  nriêr ntâu thax tsav, suôv qơư li têx lul heik, cêr nênhx phôngz cxưx, đhâu ntơư muôz lok uô cê sâu yênhx suôz gâux sênhr, pax lul heik hlôngr trâu tas nro iz thax tsav têx luk cxuô. Txix têx tsênhv tsênhz hâur luz nênhx niêx hnuz tâu niêv lâuk xar tơưv, cxiv sâu uô gâux sênhr, pax luk li co uô trâu sđ nhiêv mnôngs, ntâu tuk thor txos.  Têx suôz gâux, pax huôv heik lok zơưv Hloz Hôx; lok Đảng, têz qơưk; luz nênhx xênhz huôx; cêr gâux cêr đrâul......thâuv tưs tưz tâu niêv lâuk xar tơưv tâu ntâu jax sênhr heik. Tix lâus Quàng Văn Chương, nhoz xã Chiềng En, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La zos lênhx nhiêv mnôngs txos niêv lâuk Hoan têx suôz pax huôv, cưr cxiêx heik pâuz:

“ Cur lok six nhiêv mnôngs tsaz yênhx heik gâux Poz Ziz, niêv lâuk Hoan jax gâux mak niêv lâuk xar tơưv thiêz sênhr heik ntơư cur lok six nhiêv mnôngs cơưk, hur si cur chuôz zis lênhx tưs cux puôr lênhx lok six nhiêv. Niêx hnuz cur thiêz chuôz zis tsi so mnôngs đeix, hnuz ciêz txos six hơưv mak cur tso têx hâux lưv uz no tsês chiê lok krêz đeix mnôngs tsaz yênhx”.

Tsi tiêk xar tơưv têx suôz sênhr, jax pêv thav, jax gâux heir nênhs Poz Ziz, niêv lâuk tsênhv lês uô hâux lưv cxeik têx jax pêv trâur lâuk thâuv nzor thiêz uô Đeix nta suôz-xa đuôz tỉnh Sơn La tsaz yênhx tso cêr lov jêv hur si lok sâuv nta suôz thiêz xa đuôz. Đros thiêz niêv lâuk, uô tsaz yênhx tsuv tâu tsôngv box sđ nhiêv mnôngs thiêz uô tâu trơưk li têx lênhx nhiêv mnôngs đeix tsưr ziv, siêz xar. Niêx hnuz, niêv lâuk li tsaz yênhx txeik tâu tsôngv box sđ nhoz cxuô qơư, tsi tiêk hâur tỉnh Sơn La mak têx tỉnh thiêz hur si iz cxiê thax tsav saz têz qơưk Lào, suôv qơư muôx chôngz tsôngv box Poz Ziz uô nênhx nhoz  li yênhx châuv xor tôngx hu tuôx thor cêr lov jêv. Muôx kênh lênhx tsôngv box lơưr xar tror mnôngs đuô têx suôz gâux, cưr cxiêx Poz Ziz mak lơưr nhiêv, taz sik cux muôx lok six ntâu lênhx heik cov niêv lâuk xar thiêz sênhr suôz đros paz lơưr xa têx suôz gâux, pax lul heik co txos trâu têx tul zuk hluz ndo yuô...... Đros trâu zos uô hâux lưv lok sâuv qênhz shuôs tsôngv box sđ jax gâux, cưr cxiêx, pax huôv xa tuôx trâu tsaz yênhx. Zơưv Tòng Văn Xôm, iz lênhx đros niêv lâuk Hoan uô hâux lưv uô cê tâu ntêr shông heik:

          “Đôngx chir Hoan, hâur six hơưv uô hâux lưv uô cê mak thâuv tưs tưz sik thôngx siêz, siz paz, moz siêz trâu luz luôs hâux lưv.  Iz zav li: Têx pax huôv, suôz gâux, cưr cxiê.... puôr lênhx đros cxiv sâu thiêz tưr thik sâu tâu jông hâur tỉnh, hâur ngênhx thiêz T.Ư. Đôngx chir lok six sir jos uô nuv thiêz thâuv tưs tưz uô tiêr tâu jông têx hâux lưv zok muôz”.

Xav txos iz jiês no, niêv lâuk Cà Thị Hoan tưz xar tơưv thiêz cxiv sâu tâu xar muôx 200 jax gâux thiêz têx pêv thav heik lol luz nênhx xênz huôx hâur niêx hnuz. Hâur niêv lâuk 30 ntâu jax gâux cưr cxiêx, apxx huôv....tưr thik tâu jông hâur têx jiês liên hoan nta suôz, xa đuôz têx shông đhâu, muôx iz jax thik tâu hov iz loks âuv tênhx qơư zos Hội văn học VN tsưr tsix, 2 jax thik tâu hov 1 lok sâuv cơưv shâuv thiêz uô trơưk Lâul Hôx cêr nênhx jông. Đros thiêz têx uô tâu li heik sâuv, niêv lâuk Cà Thị Hoan tưz tâu Hội têx lênhx nênhs cxiv uô văn VN, Đeix nta suôz Vn, Đeix xa đuôz tỉnh Sơn La, Ủy ban tỉnh Sơn La muôz ntâu ntơưr kruôs. Niêv lâuk têx txux chi, côngz đas jos  ntơư tưz paz uô muôx nzir cxuô heir nênhs VN ntâu  zav txux chi vênhx huôv jông. Niêv lâuk tsưr ziv, siêz xar uô zôngx ziv co zos uô li chas chiê por hưv thiêz choz kriê tâu têx txux chi, tsưr ziv trâu cxênhx hluôk, têx tuz nhuôs tov kaz:

“Cux xar lok six ntâu lok lul Poz Ziz, luk cxuô heir nênhs tsơưs heik cxuô, zoz qơưx mnôngs thiêz seiz ziv hnuz ziv xar cov jông, taz sik uô thiêz xar tơưv, cxiv sâu têx txux chi vênhx huôv no ziv hnuz ziv trâus pôngz plox jux juk. Xar cov têz qơưk muôx tsênhv chei kriê trâu têx lênhx txơưx hu gâux, sênhr suôz heik, têx lênhx muôx txux chi tsưr ziv cxiv sâu trâu chor hluôk, muôx tsênhv chei tsov cưv trâu hâux lưv xar tơưv, yênhx thax tsav seiz pok por hưv tâu thiêz pok uô tâu, phuôx huiz têx lênhx txơưx hu gâux, sênhr suôz heik.... ntơư li pưs txux”.

        Đros thiêz tsôngv box Poz Ziz Sơn La nhiêv mnôngs Đeix, Cà Thị Hoan tsênhv tsênhv zos iz lênhx pox niêv uô ntơưr pov tsir tâu tsôngv box sđ kruôs thiêz nhiêv txos./.

                    (Lường Thị Hạnh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)