Lênhx pox niêv heir nênhs Xa Phó li suôz trax đror jông

Suôz trax đror uô kho siêz khuôr no zos pos Đặng Thị Thanh, heir nênhs Xa Phó, nhoz xã Châu Quế Thượng, huyện Văn Yên li suôz trax Cúc Kẹ. Lênhx pox niêv 60 shông no cux chênhr zos lênhx pâuz jêis, đhok uô tâu zav trax no thiêz yuôz tâu đror jông.

Đặng Thị Thanh heik, trax Cúc kẹ tâu jêis thiêz đhok uô thâuv muôx iz hnuz  ntux lok nas lox, iz lênhx lâuk nênhs Xa Phó lok nhoz gâuv nas hâur iz luz hâur pâuk shôngz. Hâur têx chuô thiêz nas lox, lênhx lâuk ntơư tưz hnor đror iz luz suôz lok six jông. Đhâu zok nriêr seiz zos đror kror tưs tuôx, zơưv tưz pov suôz đror co nưk đror ntơưv iz za shôngz zos njâuv tho khôngz kror. Ntơưv luz kror shôngz to co, thâuv muôx chuô yuôz, ho đror iz luz suôz lok six jông. Viv li lênhx lâuk nênhs Xa Phó ntơư tưz zok nriêr cxuô faz tsưr ziv chiê muôz jêis, đhok uô trax yuôz.

Thâuv muôx 15 shông, jiês xuz thơưx pos Thanh hnor suôz trax Cúc kẹ đror zos pos Bơ Thị Bà yuôz hâur iz hmo kêiv hli đris, pư pêv tsêr têz. Thâuv ntơư pos Thanh nhiêv thiêz siêz kâus lêik trâu suôz trax đror co, viv li pos tưz sir jos cơưv, shâuv yuôz cov tax tâu. Pos Đặng Thị Thanh heik pâuz:

“Shâuv yuôz traxx Cúc kẹ mak phiv liv cơưk, tsuv cơưv iz kro jux juk. Taz sik chuôs li zuk muôx hmông yuôz trax, đhâu thâuv cơưv tas, cur tưz yuôz tâu. Tov kaz yuôz tâu đror gôngr thiêz jông jux juk tuôx xưz”.

Trax Cúc kẹ lok zos trax yuôz ntơưv kror njưs tâu nênhs Xa Phó hu uô Na cù   pí Cúc kẹ. Trax Cúc kẹ đror jông tsi zos viv têx shôngz jêis uô, mak zos lênhx tiz nênhs ntơư txơưx yuôz lok tsi txơưx. Trax Cúc kẹ tsuôk muôx iz luz kror, tsi muôx ntâu kror li têx trax txơưr đuô chiê kho luz suôz trax đror lâul lok sik đror sôngz thiêz thâuv yuôz mak yuôz ntơưv kror njưs, viv li chiê yuôz tâu zav trax co đror gôngr jông mak lênhx tiz nênhs yuôz tsuv txơưx yuôz li chas cov huv. Uô ntêx tsuv zos lênhx pâuz yuôz thiêz txơưx uô pa siz luôs, lar heik zos sir jos cơưv shâuv têx tsưr ziv yuôz, uô tuk pa siz luôs thiêx yuôz tâu đror jông trơưk jax cưr cxiêx, suôz gâux..... Pos Đặng Thị Thanh heik pâuz nzir:

“Viv lok six lax cơưv thiêz tsuv sir jos cơưv, viv li txos iz jiês no chuôs li sđ cux tsi yuô tâu txơưx yuôz pêk tsơưs. Taz sik chiê tuôr thiêz por hưv tâu suôz trax Cúc kẹ no, mak tsuv sir jos kriê trâu têx hluôk chiê lơưr pâuz yuô, đros por hưv chiê”.

Iz chas cơưv yuôz trax Cúc kẹ, pos Đặng Thị Thanh tsênhv đros cơưv jêis, đhok uô trax thiêz. Pos muk hâur têx har jôngr, xuz tsuôs zok nriêr têx shôngz kruôr thiêz lâuk lok jêis, đhok uô trax. Co zos têx luz kror njâuv tho tsi tâu khôngz, thâuv yuôz têx pa mul mak đror tuôx. Iz luz trax nưk ntêr muôx iz đok ntâu txos 2 đok. Thâuv ntêx, lơưr têx lâuk jêis uô trax Cúc kẹ khênhr jêik tsi chiê lênhx tưs pâuz, tsuôk zos pos Thanh iz lênhs uô. Nhiv no pos Thanh tưz quyêt tinhv jêis thiêz đhok uô trax trâu sđ đros seiz njiê pov chiê muôx têx lênhx tưs cux pâuz tsênhz thiêz pov zuk heir nênhs zav txux chi uô no. Phùng Thị Mến, tsênhv tâu pos Thanh kriê cơưv yuôz trax Cúc kẹ heik:

“Nhiv no tâu pos Thanh kriê yuôz trax mak cur lok six jông siêz. Taz sik lok six lax cơưv cơưk, txos nhiv no cur cux tsênhv yuôz tsi tâu tâu đror jông, taz sik cur cux zuôr sir jos cơưv cov tâu”.

Nênhs Xa Phó nhoz VN tsênhv lok six tsơưs, tsi tâu muôx ntâu thiêz ntơưv xã Châu Quế Thượng, huyện Văn Yên cux tsuôk muôx nhos 700 lênhx nênhs. Zos iz lênhx txơưx yuôz trax thiêz jêis, đhok uô trax, iz chas ntơư cux zos tsôngv box Xa Phó lênhx tuz nhuôs, pos Đặng Thị Thanh thâuv tưs tưz sir jos por hưv tsês chiê zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông heik sâuv. Iz chas trax Cúc kẹ thiêz kênhx Ma Nhí, tsôngv box tsênhv kriê trâu têx tuz nhuôs lok sâuv đhiê pax vuôs xòe thiêz têx jax đhiê txơưr đuô thâuv nzor, kriê sênhr suôz heik gâux, heik cưr cxiêx thiêz siz chos paz cxiv uô đuô têx ntênhs hội thâuv ntêx..... Shông 2004, pos Đặng Thị Thanh zos iz hâur 3 lênhx xuz thơưx hâur hur si têz qơưk tâu muôz luz côngz bê zos têx lênhx muôx txux chi tsưr ziv jông thiêz tuôr tâu chiê têx txux chi vênhx huôv trâur lâuk đrav ntêx. Txos shông 2015, pos tâu muôz côngz mênhx zos lênhx nênhs uô tâu jông luôs hâux lưv tuôr chiê têx txux chi cêr nênhx vênhx huôv. Zơưv Hoàng Văn Tương, Phưv Chủ tịch Ủy ban xã Châu Quế Thượng, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái heik:

“Pos Thanh zos lênhx txơưx yuôz trax, tuôr tâu chiê têx txux chi vênhx huôv tưz paz xã huôv tsar vênhx huôv heir nênhs Xa Phó. Pos lok six moz siêz cơưv shâuv, zok tâus kriêr têx txux chi, hu zâuv tsôngv box sik đros cxiv uô thiêz por hưv chiê tsôngv box Xa Phó têx txux chi li: Kênhx, trax thiêz têx zav txux chi txơưr đuô. Niêx shông, thâuv tưs txos tsiêz mak pos Thanh cux đros têx tuz nxeik heir nênhs Xa Phó nthuôr uô cêr lov jêv, heik gâux, heik cưr cxiêx.....hâur têx hnuz hội, hnuz ntênhs. Pos Thanh cux moz siêz đros tsôngv box thiêz chor tuz nxeik hluôk cxaz chuôz huyện, tỉnh, T.Ư têx cêr lov jêv....thiêz”.

Iz chas iz lênhx nênhs lês uô têx nuv li heik sâuv hâux lưv uô, pos Đặng Thị Thanh tsênhv zos lênhx muôx suôz bê hâur côngv thôngx tsôngv box. Pos moz siêz vênhv tôngv tsôngv box sđ uô lơưr jông têz qơưk têx chei, cui tinhv, cxiv tsa luz nênhx vênhx huôv; sir jos đros cxaz chuôz uô hâux lưv Hội têx lênhx nênhs hnuz nhôngs siêz, Hội pox niêv. Tsi tas li, pos thiêz pos chuôz zis hâur ntâu shông thâuv tưs tưz tâu côngk nhav zos chuôz zis vênhx huôv uô tâu jông cxuô luôs hâux lưv. Pos Thanh chuôz zis cux sir jos uô lơưr têx tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar uô nox uô hnar, tu zus tsiêx cxu, chuôz zis iz shông sâu tâu txix 50-80 tsov đeiv.

Đros thiêz têx sir jos li heik sâuv, pos Đặng Thị Thanh tưz tâu ntâu cấp, ngênhx kruôs txos thiêz muôz ntơưr kruôr. Iz chas ntơư zos lok six ntâu têx huv, ntơưr kruôs, hâur co muôx têx zav huv kruôs txos pos têx nuv uô jông ntơưv hội thik têx txux chi vênhx huôv hâur tas nro têz qơưk, thax tsav tox siêz faz Bắc thiêz tỉnh Yên Bái. Pos Đặng Thị Thanh tsênhv tsênhv zos iz tsov iêr chi cax, tsi tiêk hâur tsôngv box nênhs Xa Phó mak tsênhv uô chi cax tas nro trâu thax tsav tox siêz Tây Bắc./.

                                                 (Tuấn Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)