Hâur shông yiêz uô si lov jêv đros tsôngv box Hmôngz faz Bắc

Mox poz zos heik lol lênhx pox niêv Hmôngz li têk txơưx têk gruôs. Viv mox poz tâu chênhr têx lênhx pos, lênhx niêv thiêz chor nxeik nênhs Hmôngz tưx muôz têk câur têx khâuz hlaz yênhx iz luz poz khênhx. Đhâu ntơư muôz iz đeiv ntâuz yiêz câur xơưs trâu saz đrâuv uô yênhx luz mox poz lok six jông gâux luôx luz txir thênhx caz. Taz sik luz mox poz co cux tsi cxoz câur chênhr lok sik muôs hênhr thiêz, tsuv câur cov jông poz xưz. Niêv hluôk Đruôl Xênhv Vax, nhoz xã Têz Phôngz, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên heik pâuz:“Chiê uô tâu luz mox poz mak saz hâur pêz muôz khâuz hlaz lok câur, câur tâu li muôz iz đeiv ntâuz yiêz yiêz lok krưr xơưs saz đrâuv trâu, yênhx iz luz mox poz khênhx poz uô si lov jêv hâur hnuz tsiêz xưz”.

Muôx txâuk mox poz uô si lov jêv hâur têx hnuz tsiêz, iz lênhx nxeik hluôk gâux zuôr tsuv bax xơưs nhos 3, 4 luz mox poz. Thâuv tưs muôx têx tuz hluôk luôs 2 chas jêx jok, thax tsav đrâuv tuôx uô si đhiê poz thiêx muôx txâuk mox poz lok poz, hu zâuv chor tuz hluôk ntơư lok đros têx lênhx nxeik hluôk gâux ntơưv yar poz lêiv poz uô si.

Nênhs Hmôngz txux chi uô si co khênhr tâu uô trâu ntơưv têx kror qơư tiêx, đar thiêz mê njik siêz chiê luôs lưv tus muk lol đhâu li zôngx ziv seiz njiê pov yar poz. Thiêz luz yar poz co zuôr lov jêv lok tsi lov cux seiz pok muôx chor nxeik hluôk gâux chôngz, zos têx nxeik chôngz mak cux muôx ntâu tus tuz hluôk lơưr tuôx đros uô si đhiê poz lov jêv têx. Tsi tas li luz yar poz no cux chênhr zos chor nxeik hâur jok lơưr xeir nriêr qơư thiêz bax luôx tsês uô ntêx 1, 2 hnuz chiê txos trâu hnuz xiêz 02 tsiêz, hur tiz si chor lênhx nxeik hluôk gâux sơưr đơưk hnar têx chêr tsôngk yo yiêz thiêz khax siz zâuv muk trâu tiv yar poz uô si tsiêz.

          Chiê lêiv poz uô si mak chor tuz nxeik hluôk zuôr sơưr uô 2 hax, iz hax saz tov uz, iz hax saz tov no, co lêiv poz trâu cur, cur lêiv trâu cox six siz lêiv poz, thav luk uô si lov jêv li ntơư lơưv yênhx six hơưv, tas hnuz tsi pâuz đhuôr, taz sik thâuv lêiv mox poz cux tsi tâu uô luz poz pôngz ntâu hênhr thiêx tsi yuô lax khơưk. Zos têx gơưv gâux đrâul tưs lơưr uô si lêiv poz iz qiv, xar uô si siz chos luk lêiv poz li uz li no lok cux muôx hur si, iz zav li: Zos lênhx tưs txeik tsi tâu, uô poz pôngz mak zuôr tsuv muôz iz zav huv lok sil hâuk iz khoz chơưr, heik cưr cxiêx….. Niêv hluôk Zênhz Xênhv Vưx nhoz huyện Mường La, tỉnh Sơn La heik:“Pêz chor hluôk nhiv no tsi pâuz heik cưr cxiêx li chor lâul thâuv ntêx viv li pêz khênhr uô si lêiv poz lov jêv iz zav li, zos lênhx tưs txeik tsi tâu, uô poz pôngz mak tus ntơư zuôr tsuv hâuk 1, 2 khoz chơưr li co xưz”.

Đros thiêz pêz nênhs Hmôngz, lêiv poz tsi tiêk zos txux chi uô si lov jêv hâur hnuz tsiêz, nưk tsênhv muôx lok six ntâu kror jông thiêz. Xuz thơưx, tsuôk zos lav uô si lov jêv đhiê poz uô cê, đhâu co chor tuz nxeik zos tus nxeik no nhiêv trâul tus tuz hluôk tov mak zuôr lêiv poz hu zâuv tus hluôk ntơư lok đros por poz, thav luk uô si lơưv yênhx tas hnuz tsi pâuz đhuôr đhâu têx suôz luôs, txưv njêx muôs nxi. Hok chor tuz hluôk zos lênhx tưs nhiêv thiêz hluz trâul tus nxeik tưs mak lơưr khênhr seiz njiê lênhx nxeik co, txuôk lul đros tus nxeik ntơư thav pêv, siz đas uô si đhâu têx pax lul heik, suôz sênhr cưr cxiêx lok sik suôz trax yuôz hu thiêz tuôr txos lênhx nxeik no bê. Chênhr zos li co, phênhv ntâu nênhs  Hmôngz, co tsi zos tiêk txux chi uô si lov jêv, tsênhv zos qơư, six hơưv chiê têx tuz nxeik hluôk tâu siz chuôs njiz, xeir têx tus zuk hluz, zuk nhiêv uô gâux đrâul siz sưv jông, thiêz muôx ntâu tus chôngz lênhx tuz nxeik hluôk yênhx txix gơưv đhâu nox tsiêz 30, đhiê poz uô si lov jêv li heik sâuv tas. Tsi tas li ntơư, pêz Hmôngz zav txux chi uô si no tsênhv tâu tuôr tsês, uô đreiv txix tiêv no đhâu tiêv tov, iz cxênhx đhâu iz cxênhx hâur têx hnuz tsiêz tsi chiê pôngz plox. Taz sik 2 shông tror lok no, tiv muôx moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv, nhoz cxuô jêx jok thax tsav nênhs Hmôngz cux tsênhv uô si lêiv poz têx hâur hnuz tsiêz tok shông yiêz đhâu iz shông ntêr ntêr, taz tsuôk lav uô si mê njik hâur jêx jok xưz, tưz tsi lov jêv li cxiê shông, viv muôx moz gênhk, luôs 2 chas thax tsav đrâuv tuôx tsi tâu đros uô si côngv cêr lov jêv. Niêv hluôk Lu Xênhv Vax, nhoz  jok Phang Khuông, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La heik:“Shông lâul tas, shông yiêz tuôx, pêz chor vir ndâuk sơưr đơưk hâur jok siz zâuv tuôx uô si lêiv poz 2, 3 hnuz. Pir li cxiê shông mak 2 shông lok no tiv muôx caz moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv viv li pêz lav lêiv poz uô si mê njik hâur jêx hâur jok xưz, tưz tsi lov jêv”.

Muk txos trâu cxuô jêx jok nênhs Hmôngz hâur têx hnuz tsiêz hâur shôngk shông yiêz, kror tưs cux zôngx ziv seiz njiê pov chor tuz nxeik hluôk nênhs Hmôngz hnar têx chêr tsôngk yo yiêz thiêz jông siz zâuv muk yênhx paz uô si tsiêz, đhiê poz lov jêv. Thiêz luz mox poz tâu lêiv por hâur têx hnuz tsiêz, uô si niêx shông tưz paz por hưv, tuôr tsês nênhs Hmôngz iz zav txux chi uô si lov jêv jông thâuv nzor tsi chiê pôngz plox./.

(Lầu Chia-Riê Lâux cxeik, nhênhv)