Điện Biên: Phiv liv hâur chơưv kho chor nênhs moz HIV/AIDS nhoz Mường Chà

                Hâur luz tsêr shôngz zâu, đros têx faz nja shôngz khôngz kror chuôs tsi ntơưv jok pluôs Co Đứa, xar Na Sang, huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên, niêv tix Lò Thị Sen (36 shông) đros 2 tuk mê nhuôs zâu jâuv ntơưv kror chuz, cxơưx hlo trâu luz nênhx têx hnuz tov kaz no.

5 ntu đrav ntêx, niêv tix trâus cik moz HIV txix tuk txir. Tiv tsik pâuz tiêk zuk trâus cik moz viv li thâuv niêv tix xênhz zus, niêv tix tưz zus tâu tuk nhuôs tuz tov kaz no cux trâus cik moz đros. Tuk txir muk khưr uô nox đêz tsêr, niêv tix iz lênhx nhoz tsêr sir jos khưr uô nox cxơưx trâu ziv chuôz zis, taz sik tiv hâur chêr muôx caz moz, đas jos grêk, viv li hâux lưv uô liêx têz ntâu hnuz tso tso tsês khôngz. Yêiz pluôs, moz gênhk tsik so đros đrêiv, ntâu jiês niêv tix thiêz têx mê nhuôs tsuv muk thor nox, oz tuk nhuôs zâu lok cux li muôx pluôs tsâu-pluôs yêiz. Viv nyêi tsav ciz caz moz, ntâu lênhx nênhs hâur jok cux tsik xar txar jê lok sik thav pêv đros, uô trâu niêv tix Sen thiêz chor mê nhuôs hax zav uô nênhx phiv liv đuô thâuv tsik muôx nênhs hâur jêx jok đros paz.

Thâuv ntêx, yênhx hnuz niêv tix cux đros tuk nhuôs tuz muk tơưv trâu Tsênhv qơư y tế xar chiê hâuk yuôx ARV tir tar kho moz HIV, taz sik jê lok no thâuv hnor mông tưz zuôr tas six hơưv uô dự án cungz muôz yuôx tsik zuôr nhiêx txiêx, niêv tix lok six cxơưx. Phiv liv đuô, niêv tix ho tror pâuz tiêk zuk tưz xênhz nhuôs hâur chêr tâu muôx iz hli ntâu lơưv thiêz, nhiv no mak tsik pâuz cêir chêx li chak tiv tsik muôx nhiêx:

“Muôx nhiêx mak thiêx xưv lik tâu, thâuv ntêx mak lơưr paz khôngz sik nhiv no mak hêik tiêk tsuv muôx nhiêx thiêx uô tâu, nhiêx muk lok, yêz lok cux tsik muôx. Moz gênhs lok cux tsik xar nox mor, muk uô nox uô hâuk lok cux muk tsik tâu, yêiz plaz lok cux muk tsik tâu, mê nhuôs cux muk cơưv ntơưr tsik tâu”.

                Tix lâus Lò Văn Phui, cán bộ y tế jok Co Đứa, xar Na Sang, huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên puz pâuz: Chor nênhs iz zav li niêv tix Lò Thị Sen nhoz Co Đứa tsik zos tsơưs. Txơưv cán bộ y tế jêx jok tưz sir jos yax kriê lok têx phiv liv, kror tsuv muôx thiêz têx tsưr ziv chiê tir tar moz HIV/AIDS, taz sik chêx cur uô tâu tsik siêz.

Tiv pêx xênhv nhoz têx qơư nhoz đêz, tox siêz, cêr muk lok phiv liv, nhân viên y tế muk txos tsik tâu tsik so, viv li vênhv tôngv, nriêr pâuz lok xor mông nênhs moz tsênhv tsơưs. Đuô li, ntâu jiês nênhs moz txax muôs, tsik xar njiz đros nhân viên y tế uô trâu lơưr li txux chi lok moz HIV/AIDS tsik zos, tsik pâuz tsưr ziv phax tar, uô cik moz trâu chor nênhs txơưr đuô, uô trâu côngz xưv phax tar moz HIV/AIDS sâuv thax tsav njiz ntâu phiv liv.

“Muôx iz cxiê lênhx nênhs mak lơưr pâuz tsik tâu tsênhz lok zav moz no li kror phiv liv mak lơưr cux tsik xar njiz sơưr đơưk, tsik xar uô lơưr tsưr ziv chơưv kho moz, tsênhv chơưv kho lok cux tso tsês. Cux muôx ntâu gơưv niêv txir, tuk txir trâus moz, pox niêv lok six xar phax tar taz sik tuk txir cux tsik tâu tsov cưv txos tiv zix trâu chuôz zis thiêz pox niêv viv li mak cũ xlok six phiv liv”.

Bác sỹ Lương Hậu tân, Giám đốc tsênhv qơư y tế huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên puz pâuz: Côngz xưv hêik pâuz, chiv chir njuôk shuôk ntơưv côngv thôngx nhoz Mường Chà nhiv no lok six phiv liv, viv thax tsav đar, cêv kuôk, pêx xênhv tsik nhoz uô cê, phênhv ntâu zos tsôngv box pluôs. Đros co, chôngz lênhx nênhs trâus moz HIV/AIDS tsênhv tsik tâu tsov cưv txos hâur chơưv kho moz; tsik tsơưs nênhs chơưv kho iz ntu tsik yuô moz lơưv chêk tso tsês tsik kho nzir, txos thâuv tror huôv xênhz moz đuô mak tror tuôx chơưv kho nzir uô trâu moz hnhar đuô, lax chơưv kho đuô. Kror no uô trâu qênhx shênhx siz cik moz HIV/AIDS sâuv thax tsav hax zav phiv liv đuô. Kror tsuv cxơưx zos 9 luz hli shông no, tas nro huyện pov muôx nzir 5 lênhx nênhs moz yiêz, 3 lênhx nênhs tưz trâus tuôs.

                “Muôx têx lênhx nênhs trâus moz hâur têx shông uô ntêx, tiv muôx dự án paz mak pêz zuôr tsưr tsix tâu njuôk shuôk moz, muôz yuôx ntơưv jok. Taz sik ntu zuôr txos thâuv hlôngr trâu cungz muôz yuôx trơưk bảo hiểm y tế mak kror no zuôr phiv liv đuô, cik txos chêi njuôk kho moz thiêz chêix Bảo hiểm y tế, pêx xênhv tsuv tuôx trâu qơư njuôk shuôk thiêz cungz muôz yuôx li cuiz tênhv mak kror no cux zuôr uô phiv liv lok six ntâu trâu nênhs moz sâuv thax tsav huyện Mường Chà puôk zuôr chơưv kho tâu lok tsik tâu”.

Chiê txo grêk tsơưs chor nênhs trâus moz yiêz, yênhx shông tsênhv qơư y tế huyện Mường Chà kriz uô cungz muôz cungz cxax yuôx yiêz hur, hnaz lôngx tsik zuôr nhiêx txiêx, sâu thiêz hlơưr phâuk por tsês têx zav côngz yuôx tsik hur; kriz uô tsaz yênhx chơưv paz txo grêk tsơưs moz HIV/AIDS li phiv liv; hêik pâuz njuôk shuôk moz trâu chor nênhs zôngx ziv trâus cik caz moz siêz xưk li nênhs muôx zênhk zax zênhz, pox niêv muôs pax muôs chêr, pox niêv lok sik tuk txir trâus cik moz HIV/AIDS…Taz sik, lơưr nganhx y tế Mường Chà hêik pâuz, hâux lưv kriz uô cungz muôz yuôx đhâu bảo hiểm y tế, mak nênhs moz yênhx hnuz tsuv tuôx trâu qơư njuôk shuôk moz, chơưv kho chiê gra yuôx uô phiv liv trâu côngz xưv phax tar phiv liv siz ck moz HIV/AIDS sâuv thax tsav. Chor cán bộ y tế, cux xưk li pêx xênhv nhoz no vav tiêk  zuôr muôx têx cêr chêi cov huv đros trâu chor nênhs moz HIV/AIDS nhoz tox siêz, nhoz đêz…/.

                                 (Vũ Lợi-Lik Thox cxêik nhênhv)