Muôz chiêz mur cok têx ntâuz txeix pax jông jav-tsôngv box Hmôngz nhoz Lai Châu li iz tsưr uô pax ntâuz jông

          Chiê muôx tâu iz đeiv ntâuz đros muôx têx pax ntâuz jông, lênhx nênhs cok pax ntâuz txix zôngv chiêz mur tsuv lok six txơưx uô.

          Niêv lâuk Zax Xênhv Hav nhoz jos Chu Va 6, xã Sơn Bình, huyện Tam Đường pheiz kênh: Thâuv uô cov chiêz mur zax yênhx cuô, zôngv điêr tuz cuô chiêz chiê cok sâuv đeiv ntâuz, lênhx nênhs uô tsuv lok six txơưx uô hâur yênhx ntu. Uô li ntơưv, txos thâuv tsâus gax, ntâuz tưz tâu cok pax thiêx li tuôr tsês tâu jông: “Xar cok tâu têx txeix pax jông, yênhx iz đeiv tiêz mak tsuv uô 4 ntu: tiv iz zos bax chuôz zênhx uô muôx tơưs, ntâuz max, chiêz mur thiêz điêr. Coaz tsôngv zos lênhx pox niêv thâuv cok tsuv txơưx thiêx li uô tâu. Pêz Hmôngz xar njôngr uô tâu têx chêr tsôngs yo tsi taz hnhar tâu jông amk tsênhv tâu ntâu lênhx kruô pâuz txos têx xiv huv jông no, chiê pox nhuôk tuôr tsês hâux lưv no”.

          Lơưr têx nghệ nhân nhoz jos Nậm Dê, xã Sơn Bình, huyện Tam Đường, cok chiêz mur txeix pax jông sâuv ntâuz tsi lax uô, taz sik nênhs uô mak tsuv moz siêz đros zụk hâux lưv uô, pâuz lok zuk mênhx cxưx li vênhx huôv. Niêv lâuk Juôs Xênhv Hav, nhoz jos Nậm Dê- iz lênhx nênhs tưz uô hâux lưv no tâu yênhx châuv shông pheiz kênh: têx txeix pax sâuv têx ntâuz khênhr heik tơưv lok luz nênhx tsiv uô, txos trôngz jôngr thiêz luz tsôngv box Hmôngz li luz nênhx niêx hnuz. Tas nro têx txeix pax sâuv iz chêr tsôngs yo puôr lênhx tso pov cxix cxuô têx siêz xar njôngr lok luz nênhx tsâu sor, shir phaz, viv li tâu kriê txix cxênhx nênhs no txos cxênhx nênhs tov kaz:“Txix thâuv xênhz zus lok cur tưz pov têx niêv, têx pos cok chiêz mur uô txeix pax jông jav lơưv, viv li thâuv hloz tiêr nênhs cur tâu pos, tâu niêv kriê cur thiêx li txơưx uô. Cur chiv chir uô cur têx tsôngs yo thiêx tuôr tsês tâu zuk mênhx cxưx li vênhx huôv jông. Txeix pax uô txix chiêz mur tov kaz no cur zuôr kriê trâu cur mê nhuôk, chiê lênhx tưs cux txơưx uô, chiê tuôr tsês zuk mênhx cxưx li vênhx huôv jông”.

          Tsi taz zos iz tsưr ziv tuôr tsês vênhx huôv chax chês, cok chiêz mur uô txeix pax sâuv ntâuz tsênhv yênhx iz tsưr ziv ndis seiz ju lix jông. Ntâu jêx jos nhoz Sìn Hồ, Phong Thổ, Tam Đường...no tưz tâu tsưr tsix lớp kriê cok chiêz mur trâu tsôngv kruô, sik côngv đros muk ndis seiz, uô si, nox têx zav nox kaz nhoz tiv phaz. Chiê hâux lưv cok chiêz mur sâuv ntâuz yênhx xiv huv ju lix tsênhv, tâu chôngz lênhx ntâu tul pâuz txos, ntâu tiv phaz cux muôz hâux lưv no yênhx iz njiêz luv tưr thik hâur têx ntênhs phêv chax chês. Zơưv Nguyễn Văn Bàng, tsôngv kruô tuôx txix TPHCM tuôx seiz ntênhs phêv Pu Ta Leng, huyện Tam Đường (Lai Châu) pheiz kênh:“Hnuz no cxaz chuôz ntênhs phêv đros siêz xar njôngr nriêr pâuz lok vênhx huôv chax chês têx huôx tôngv hâur tsôngv box li ntênhs phêv. Thâuv ntêx cur pov ntok ntâuz, taz sik nhiv no tâu seiz pox nhuôk uô pax ntâuz, cok chiêz mur li no zos jiês xuz thơưx cur tâu seiz”.

          Sik côngv jông hâur têx tsưr ziv uô trâur lâuk thiêz ju lix côngv thôngx tsênhv krêz tsưr ziv yiêz trâu tsôngv box nhoz têx jêx jos nhoz Lai Châu; txix co pox nhuôk cê tuôr tsês tâu vênhx huôv jông, cê muôx phênhv sâu siêz, hlôngr yiêz luz nênhx. Ntơưv ntâu jêx jos, pox nhuôk tưz xar tơưv uô tâu têx chuôz zênhx cok chiêz mur sâuv ntâuz, chiê muôz siêz hâux lưv cok chiêz mur thiêz uô tâu têx xiv huv jông phưx vưv tsôngv kruô. Zơưv Sính Xênhv Hav, Phưv Chủ tịch UB xã Sơn Bình, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu puz pâuz:“Txix hâux lưv cok chiêz mur li co, zos zôngv điêr uô mak pox nhuôk tsuôk uô tâu 1 đeiv ntâuz. Nhiv no pox nhuôk cux xar tơưv tâu tsưr ziv uô jông đuô, chiê iz hnuz uô tâu 5 xiv huv, nhiv no sâuv thax tsav xã Sơn Bình, pox nhuôk tưz yênhx lix tuêv uô têx chêr tsôngs tiêz, tsôngs yo chiê muôs trâu niêv ciêz Sa Pa thiêz tiv zix zos chuôz zis tưs  

Cux txơưx uô thiêz chiv chir uô tâu, chiê phưx vưv trâu zuk li zoz qơưx hâur yênhx shông”./.

                                                                                                              Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv

Hêir nênhs Ê Đê lênhx tuz hluôk huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor

Y Pu Niê zos iz lênhx hluôk shir phaz lul huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông, viv Y Pu Niê uô hâux lưv sêiz car qơư fuô luk tsênhv qơư xã Cư Pui, huyện Krông Bông, tỉnh Đắc Lắc. Đros co, Y Pu Niê cux zos iz lênhx hluôk truôx siêz zok nriêr, khơưk tsês zuk hêir nênhs têx đruôk tôngx, cxêz tôngx thiêz hêir nênhs Ê Đê têx txux chi cxôngx nzor. Đhâu cơưv tiêr tsêr cơưv Trung cấp Đam San, Y Pu Niê tưz pâuz tâu zuk hêir nênhs muôx ntâu txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor:“Hêik lok zuk hêir Ê Đê têx txux chi, vênhx huôv jông pir li: khoz đruôk tôngx, cxêz tôngx, yuôz trax Đinh nam, Đinh Buốt, hêik cưr cxiêx…..tưz đros đrêiv cur đruôz siêz thauv tsênhv zâu. Cur tâu chor lâuk, chor muôv kriê trâu cur txix thâuv tsênhv zâu, hloz lox tiêr nênhx, cur cux shâuv uô tâu iz cxiê zav trax chor lok sir zôngv ntuôr uô cêr lov jêv hâur têx hnuz kriz ntênhk hội”

Y Pu Niê tưz tsês ntâu six hơưv hnuz nhôngs zok nriêr zuk hêir nênhs cxuô zav trax, đruôk tôngx, cxêz tôngx đros trâu cxuô suôz sênhr cưr cxiêx cxôngx nzor thiêz Y Pu Niêv tsênhv kriê zuk hêir nênhs têx txux chi co trâu chor hluôk sđ:“Txix thâuv cur uô tâu, cur cux phêiz kênhx trâu tsôngv px, tsôngv hluôk hâur jos, hâur xã thiêz thax tsacv txơưr. Lar hêik zos hâur hli 4 nhiv kruôr đhâu, cur cux muk kriê tsưr ziv khoz đruôk tôngx, đruôk shôngz, yuôz cxuô zav trax trâu ntơưv đrôngl Hà Nội. Lar hêik zos chor nhuôv zâuv zôngx ziv pâuz to tâuz cxuô zav txux chi”

Têx lớp kriê cơưv khoz đruôk tôngx, cxêz tôngx, trax tơ rưng, zos Y Pu Niê kriê, tưz yênhx iz qơư uô si trâu chor nhuôv zâu hâur têx jêx jos.Tus cưr H Tra Buôn Za, muôx shông hnuz nhôngs 10 shông, nhiv kruôr tưr tâu hov iz hêik cưr cxiêx trâu ntơưv huyện Krông Bông shir phaz lul hêik pâuz:Pêz nhiêv hêik cưr cxiêx, đhiê pax vuôs tâu ntêr lok thiêz thâv njiz txir nzơưv Y Pu Niê, cur cux tâu cơưv kriê khoz đruôz tôngx, cxêz tôngx. Pêz cur tâu đros tưr hâur cxuô jiês kriz tưr hêik cưr cxiêx, đhiê pax vuôs”

Y Pu Niê tưz yênhx iz lênhx truôx siêz khơưk tsês thiêz huôv tsar truôx cxuô zav đruôk tôngx, cxêz tôngx hâur thax tsav ax Cư Pui. Zơưv Y Phinh Buôn Za, cưk kriê tsêr cơưv cxênhx iz Dang Kang 1, xã Dang Kang, huyện Krông Bông hêik pâuz nzir:“Zos nhoz đêz mnôngs chuôs li suôz nôngs kuôx, nhoz jê mnôngs chuôs li suôz đruôk tôngx, cxêz tôngx hâur chêix so ntux sor; cur nhiêv mnôngs tix lâus Y Pu Niê suôz trax. Cxuô9 zav trax tiêx lâus Y Pu Niêv tsiv uô tâu tiêr huv đros sđ siêz nhiêv.

Y Pu Niê zos iz lênhx truôx siêz sir tas đas jos tsưr ziv, cơưv shâuv, zok nriêr zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor, tưz tưr zuk hêir nênhs têx txux chi trâu huyện, tỉnh tâu ntâu ntơưr kruôk.

          Chênhr zos li hêik ntơư, Y Pu Niê tsiv nhos zos iz lênhx hluôk bto bê, huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông nhoz thax tsav faz Tây Nguyên./.

                                                          Tsu cxêik nhênhv- VOV Tây Nguyên