VOV4.Sêdang - Môi rơnó hơngui dế troh [ă hên  tơdroăng pói tơngah châ ai tung hơnăm nếo. Hơnăm kố, hên rơpo\ng hngêi kơtiê a Dak Lak, malối mâu rơpo\ng a pơlê cheăm hơngế hơngo kô tơdah Têt rơnó hơngui le\m ro tâ drêng ai hngêi nếo ki rơdâ le\m, krá kâk,  mê cho ing kơxo# liăn mung dêi tơdroăng 167. Mâu hngêi mê châ mơjiâng pro ing liăn mung [ă hlối ai liăn tơná rơpo\ng hngêi veăng ‘no dêi há, nho\ng o hdrông hdrê [ă ai tá tơdroăng veăng tơru\m dêi nho\ng o tung hdrông hdrê [ă tá tơdroăng veăng dêi kuăn pơlê pro ăm tơdroăng xah ro Têt thăm rế tơtô, pêng to tuăn pâ dêi rơpó.

Mâu hâi mơ’nui hơnăm, on veăng pôa Y Tôn Niê (hmâ khe\n cho pôa Ka Rit) a pơlê Ea Knôp, cheăm }ư\ Ni, tơring Ea Kar, kong pơlê Dak Lak dế kơpuih văng, bro mơgrúa dêi hngêi trăng ki nếo pro. Mâu vâi kuăn lăm pêi cheăng hơngế, troh Têt nếo vêh mê a hngế bu ai to prế  ngế on veăng pôa mot lo tung hngêi, rế păn roăng to ngế cháu, rế mơgrúa dêi hngêi trăng ki nếo. Pôa tối, kố cho hngêi ki châ khu kăn pơkuâ kum pro hngêi nếo tiô tơdroăng pơkâ 167 dêi Chin phuh. Rơtế [ă kơxo# liăn kum 9 rơtuh 500 rơpâu liăn, rơpo\ng ối châ mung 25 rơtuh liăn kơjo kum tung pơla 15 hơnăm. Pôa mơhnhôk dêi mâu vâi kuăn mung tơ’nôm dêi mâu nho\ng o vâ veăng tơku\m mâu kơxo# liăn ki ‘măn kơd^ng dêi rơpo\ng châ vâ chê 280 rơtuh. Pôa Y Tôn phiu ro tối:

‘’Rơpo\ng á hdrối nah xơpá khât, châi tamo đi đo, kuăn ‘ne\ng krâm mê hmê kâ, kế sâp ôh ti ai. Hlo tơdroăng rêh ối tiah mê, khu kăn pơkuâ tơring, cheăm hiăng pro tơ’lêi hlâu ăm rơpo\ng hngêi á kum pro ăm hngêi ối ki le\m môi tiah kố mê rơpo\ng á phiu ro khât. Maluâ, xuân ối che\n vâ chê 80 rơtuh tá hâi mơdrếo tâi la ngin xuân hơniâp ro xua hơnăm nếo, on veăng mâu kuăn ‘ne\ng châ kâ Têt tung hngêi ki le\m phâi tơtô, kân rơdâ, ôh ti hâ ho xếo lơ tô tuăn xếo a rêm rôh kong mêi, kong tô’’.

On veăng pôa Y Tôn Niê (má 2 [ă 3 sap ing hơ-ếo) a ngiâ dêi hngêi ki le\m nếo pro klêi

Xuân môi tiah rơpo\ng pôa Y Tôn Niê, rơpo\ng nâ H’Mlam {yă, (hmâ khe\n cho nôu Sơ Ri) a pơla Êga, cheăm Ea Kmut, tơring Ea Kar phiu ro drêng Têt hơnăm kố châ ối tung hngêi ki nếo. Hdrối nah, rêm rôh kong mê khía mơhot, tá rơpo\ng ai 5 ngế cho nôu krâ, 2 ngế kuăn tơx^n [ă on veăng nâ pơrá athế lăm ối pơtân a hngêi mâu nho\ng o, tâng ối tung hngêi xâu hngêi lơ tơhnâp. Tơdế hơnăm nah, châ tơnêi têa to\ng kum, rơpo\ng nâ H’Mlam hiăng mung liăn, tơ’nôm [ă kơxo# liăn ‘măn kơd^ng vâ pro hngêi kơnâ 140 rơtuh. Nâ H’Mlam tối, Têt hơnăm kố cho Têt ki hơniâp ro má môi sap ing nah troh nôkố dêi rơpo\ng nâ.

‘’Têt hơnăm kố hiăng ai hngêi nếo, le\m há, mê á hlo hơniâp ro xua tơnêi têa hiăng to\ng kum liăn vâ ăm á pro hngêi ối. Nôkố, á hiăng hmiân tuăn, mơ-eăm pêi cheăng vâ mơdrếo liăn che\n [ă mơ-eăm pêi cheăng kâ hluăn ing tơdroăng rêh ối xơpá’’.

Nâ H’Mlam {yă (má 4 sap ing hơ-ếo) phiu ro drêng Têt hơnăm kố  rơpo\ng châ ối tung hngêi nếo

Ki khât gá tơdroăng pơkâ kơxo# 33 hâi 10/8/2015 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ‘na to\ng kum hngêi ối [ă mâu rơpo\ng kơtiê (ối khe\n cho tơdroăng 167 hneăng má 2), troh tâi hơnăm 2020, kong pơlê Dak Lak hiăng kum pro hngêi ối ăm lối 7.800 rơpo\ng kuăn pơlê [ă tâi tâng kơxo# liăn lối 312 rơtal liăn. Mâu hngêi ki châ pro mê rak tơniăn 3 tơdroăng (trêi kâk, trăng kâk, kuâ kâk) tiô pơkâ, kơnâ rêm toăng vâ chê 40 – 50 rơtuh liăn. Hên rơpo\ng ai tơdroăng veăng kum dêi hdroâng hdrê, nho\ng o, pơlê pơla hiăng châ pro hngêi kân rơdâ, krá le\m.

Tung pơla pro, ai mâu tơring, cheăm hiăng hbrâ tối tơbleăng troăng hơlâ rak ngăn [ă túa ki tơku\m pro ai pơxúa tro. Môi tiah a tơring Ea Kar, krê tung hơnăm 2020 hiăng pro châ 133 toăng hngêi ăm rơpo\ng kơtiê. Khu hnê mơhno cheăng pơkâ 33 tơring Ea Kar ăm ‘nâi, tá khu pơkuâ tơdroăng kal kí [ă rêm ngế cheăng tung khu hnê mơhno cheăng hiăng mơ-eăm vâ kum ăm mâu rơpo\ng kơtiê re\ng pro klêi, kum vâi tơniăn tíu ối, hmiân tuăn pêi cheăng kâ.

‘’Sap ing hâi ki apoăng ngin hiăng mơjiâng Khu hnê mơhno xua kăn pho\ hnê ngăn Vi [an tơring pro kăn pơkuâ. Khu hnê mơhno ngin rơtế pêi [ă mâu khu ki hnê mơhno a mâu cheăm ăm tâi tâng mâu thôn pơlê tơku\m po rôh hôp tối tơbleăng mâu troăng hơlâ, mâu tơdroăng ki ai tơdjâk troh mơjiâng pro hngêi 167 vâ mâu rơpo\ng kuăn pơlê ‘nâi, tơdrêng amê hnối tơku\m mâu kế tơmeăm mê vâ tơbleăng rêm măng t^ng. Tôh tơku\m hôp rêm măng t^ng [ă tối tơbleăng rêm khế ‘na mâu tơdroăng ki pêi pro [ă vâ re\ng pơkâ tơleăng mâu tơdroăng ki xơpá tơvâ tơvân tung pơkâ tối tơbleăng pêi pro vâ rak vế tâi tâng mâu hnoăng cheăng ki ai tơdjâk troh tơdroăng ki mơjiâng pro hngêi a tơring cheăm kô tơ’lêi hlâu’’.

Vâ tơdjuôm ivá tah lôi hngêi ối pơtân, hngêi xi kơchoh ăm mâu rơpo\ng kơtiê, pak^ng tơdroăng 167, khu tơru\m rêm râ, kơvâ cheăng a Dak Lak xuân mơ-eăm krếo thế pro hngêi ối ing hên tơdroăng ki pơxúa, to\ng kum môi tiah hngêi tơru\m, Khu lo to\ng veăng, Hngêi tuăn hơ-ui pâ [ă hên ki ê. Ing mê, hiăng kum ăm hên rơpo\ng ki xơpá ai tíu ối tơniăn, hmiân tuăn cheăng kâ mơ-eăm hluăn ing kơtiê. Rơnó hơngui kố, tơ’nôm hên rơpo\ng kơtiê a Dak Lak châ tơdah môi rôh Têt phâi tơtô, ai pơxúa tung hngêi nếo ki krá le\m tâ.

H’Xíu H’Mok chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng