Rak ngăn kuăn dế pơlât xua êi ngôa Nhật Bản a Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên, nâ H’Phen Ƀuôn Yă, ối a tơring Krông Pač, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, drêng  tâng tối kuăn nâ tro êi ngôa Nhật Bản nâ kơdrâ ‘nâng xua tơná nâ xuân hâi ‘nâi hlê hên ‘na pơreăng ki mê. Xuân tiô nâ H’Phen, drêng kuăn nâ troh dêi châi, gá tơngê hmân puk pâk to lâi hâi, ôu pơkeăng ôh tá kơdroh, drêng djâ pơlât a Hngêi pơkeăng kân kơpong nếo ‘nâi ga tro êi ngôa Nhật Bản.

Hlo dêi kuăn rêm hâi hiâm ƀă kơmăi, nâ tơchĕng tơmiât dêi tơrŏng, khéa ‘nâng xua ôh tá vâ rĕng tơmâng djâ ga pâk vaccine hbrâ mơdât pơreăng nah:

“Ngế ki lâi xuân pâk ôh tá tŭm, xua á lăm pêi cheăng tơvâ hên tơdroăng cheăng ki kố ki mê. Á ôh tá ‘nâi pơreăng ki kố rơ-iô ó tiah lâi, nôkố a nếo ‘nâi. Nôkố ôh tá ‘nâi pro ti lâi ngăn gá koi pơlât mê a bú to krôu tê’’.

Tiô ƀok thái pơkeăng Chuyên khoa II Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Ngế pơkuâ ngăn khoa Hồi sức Cấp cứu Nhi – Nhi Sơ sinh, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên, pơlât tơdrêng ƀă o kơnốu ki dế pơlât  êi ngôa Nhật Bản a kơvâ pơlât ki mê há, hdrối mê dâng 10 hâi, Kơvâ pơlât mê xuân hiăng tơdah pơlât môi ngế hdrêng ki ai tơdroăng châi êi ngôa Nhật Bản, ngế hdrêng mê nôkố hiăng pơtroh pơlât a pơlê kong kân Hồ  Chí Minh ƀă xuân tối tro êi ngôa Nhật Bản.

Xuân tiô ƀok thái pơkeăng Hoàng Ngọc Anh Tuấn, rêm hơnăm tung kong pơlê Dak Lak tối xuân tơdah pơlât ai péa pái ngế tro tơdroăng châi ki mê, la kô môi khế hlo ai 2 ngế mot pơlât ƀă xuân pơlât drêng hiăng châi râ ó, môi tiah a khế 6 kố nah cho tơdroăng ki iâ hlo. Ƀok thái pơkeăng Hoàng Ngọc Anh Tuấn tối tiah kố, drêng tro pơreăng êi ngôa Nhật Bản, hdrêng hmâ tơngê hmân, châi ko, hêng hêa ƀă lo hêa, klêi mê châ vâi kơdrâ, kăng, khăng ƀă hlối ai tơdroăng ‘mêi tung ngôa môi tiah tung châ rơlâi rơlo, hmếo pơ tơpui xêh, ‘nâ koi puk pâk, ôh tá ‘nâi hlê ki klâi, chiên tâk. Tâng rĕng châ ‘nâi hdrêng tro ti mê ƀă rĕng djâ pơlât a hngêi pơkeăng, tơdroăng pơlât kô tơ’lêi tâ iâ.

“Ƀă mơngế ki êi ngôa mê cho 4 túa, môi cho thế tối ki râ, ngế ki châi ngôa tro a thế ki mê kô rĕng hlâ, má péa cho ki râ chiá kơxô̆ mơngế pơlât prêi xuân ai há, la kơ’nâi mê ah pro chiâng ai hên tơdroăng châi ki ê vâ tối tơdroăng châi mê vâ hên gá ing tơdế tơngi klêng, hlâ xuân hên há la pro ai tơdroăng châi ki ê kơ’nâi mê. Ối môi nếo mê cho túa ki ôh tá râ gá hmuâ tung tá gá rĕng prêi.

Hmâ hlo mâu ngế ki troh pơlât a ngin to mâu ki hiăng râ tâi tâng, tâng mơ-eăm pơlât drêng prêi ah kơxô̆ ki pro chiâng ai tơdroăng châi ki  ê nếo hên gá tơdế. Ki pro chiâng châi xo ah hmôi dêi vâi hdrêng ăm hlo hlâ ngôa, ai tơdroăng châi ‘mêi tung ngôa, vâi hdrêng hmếo pơ kơdrâ puk pâk thế pơlât vâ tối pơlât plâ rơxông’’.

Tiô ƀok thái pơkeăng Lê Phúc, Ngế phŏ pơkuâ Tíu xiâm Séa ngăn mơdât pơreăng kong pơlê Dak Lak tối, êi ngôa Nhật Bản cho tơdroăng tro tâ tú ki râ, tâ tú ing tri trôu pâk. Pơreăng kô gá rêh plâ hơnăm plâ rơnó ƀă hmâ pro tâ tú hên a rơnó mơdrăng, hmâ trâm a vâi hdrêng pa xôp 15 hơnăm. Mâu chu ƀă chêm cho tíu pơreăng ki  ai virus êi ngôa Nhật Bản B hên má môi.

“Tung tơdroăng hbrâ mơdât êi ngôa má môi thế kơdê tíu tri trôu ối hên, tri trôu ki pâk ‘mot pơreăng êi ngôa Nhât Bản gá hmâ rêh ối tung hngêi a mâu tíu nhâ êa rơtôh thế trâ văng tíu ki êa rơtâ tá hngêi, cho troăng mơ’no têa hbrông ăm xĭng krúa mê tri trôu kô ôh tá kơtâ tíu mê. Má péa nếo, thế tah lôi túa pro kơdroăng kroăng mơdrăn, í pêap pá kơdâm hngêi, cho tíu mâu tri trôu hmuâ ối ƀă ah tri trôu kâ chu klêi mê hrik xo pơreăng ing chu pâk ‘mot a mơngế pro tâ tú a kuăn mơngế. ‘Na tri trôu mê kô chiâng xôh pơkeăng vâ kơdê, koi kơmăng thế hnhâng mitơkel vâ pôi tá ăm tri trôu châ pâk. Tơdroăng ki pơtối thế pâk vaccine, nôkố êi ngôa Nhật Bản hâi teăm ai pơkeăng ki vâ pơlât  tâh virus ki mê, la hiăng ai vaccine ki xêt vâ pâk mơdât pơreăng’’.

Tiô mâu ngế rơkê, Êi ngôa Nhật Bản kô pro chiâng ai hên tơdroăng châi ki ê  trâng vâi hdrêng tro tâ pơreăng mê, xua mê, hnê tối ăm kuăn pơlê thế djâ dêi kuăn lăm pâk vaccine hbrâ mơdât êi ngôa Nhật Bản tro tiô hơnăm. Drêng châ ‘nâi vâi hdrêng tơngê, châi ko, hêng hêa, hmếo pơ kơdrâ... thế djâ hlối a hngêi pơkeăng vâ châ khăm ngăn vâ ‘nâi tơdroăng châi, vâ rĕng teăm pơlât.