Mâu hơnăm hdrối nah Têt Lo hơnăm nếo cho rôh ki mơdêk tơ’nôm mâu tơdroăng mơjiâng bro, tê mơdró ƀă tê mâu kế kâ hên má môi tung hơnăm vâ kum ăm tơdroăng ki vâ roê kâ dêi kuăn pơlê. Mâu kế kâ ki dâi lĕm tê hên hmâ cho mâu tơmeăm ki uâ pơliê kế tơmeăm ki ối drêh, ối rêh, kơƀăn kĕo, kơƀăn hăng, mâu pơ’leăng pía kái, drôu ƀiê̆r, têa ngeăm, mâu kế kâ ki uâ pơliê bro. Kố cho rôh ki ôh tá tơniăn krúa kế kâ xua tơmeăm ôh tá xêt, kế tơmeăm ôh tá dâi lĕm châ mot hơ’lâk tê tung kơchơ, tơdjâk troh ivá châ chăn mâu ngế ki roê kâ.

Jâ Vũ Thị Gấm, ngế ki bro kế kâ Thành Phát a tíu tíu tê 80 Trần Nhật Duật, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, Dak Lak ăm ‘nâi:

“Vâ kum ăm rôh Têt Lo hơnăm nếo, tíu ki tê mơdró ngin hiăng roê ‘mot hên kế tơmeăm, hên mâu túa kế tơmeăm má môi cho kơƀăn kĕo, kơƀăn hăng kía. Vâ rak krúa tơmeăm tro pơkâ apoăng cho rah xo kế tơmeăm ‘nâi xiâm kối bro malối cho mâu kế tơmeăm kế kâ ƀă kơƀăn kĕo. Ƀă mâu kế kâ ki hiăng uâ pơliê a tíu bro, vâ rak krúa lĕm ngin kô tơtrŏng mâu kế ki roê ‘mot a tơdroăng ki séa ngăn kế kâ ki tê klêi kơ’nâi uâ pơliê pro”.

Lăm hêi a siêu thĭ. Tíu ki tê tơmeăm a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột kô hlo tơdroăng ki hơniâp ro roê tơmeăm, ki dâi lĕm dêi kế tơmeăm ki hía rế tơƀrê tá tơdroăng ki ai hên túa tơmeăm, inâi, xiâm kối mơjiâng bro. Pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột cho tíu xiâm kal kí, cheăng kâ, pơlê pơla dêi kong pơlê mê hnoăng cheăng rak tơniăn krúa kế kâ đi đo châ tơmâng ngăn hnê mơhno teăm tơdrêng dêi khu pơkuâ ngăn Đảng, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê, rơtế ƀă tơdroăng ki veăng kum dêi kăn pơkuâ rêm râ, mâu hô̆i, khu pú hên.

Mơnhên rôh Têt Lo hơnăm nếo, kế kâ ki ôh tá xêt, kế kâ ki ôh tá nhên kối, mơjiâng bro gá châ hơ’lâk, tê a kơchơ, xua mê, Khu hnê mơhno ki ai tơdjâk troh ‘na rak krúa kế kâ kong pơlê hiăng bro túa pơkâ ƀă pơtroh mâu hlá mơ-éa hnê mơhno vâ rak krúa kế kâ tung bro, pơliê, tê mơdró ƀă xúa kế kâ; thăm mơdêk séa ngăn, mơdât teăm tơdrêng tơdroăng ki bro, tê mơdró kế kâ ôh tá xêt, ôh tá dâi; rak vế hnoăng pơxúa ăm ngế ki roê; hbrâ mơdât tro hơ-ou kế kâ tung rôh Têt Lo hơnăm Giáp Thìn ƀă Leh rơnó Hơngui 2024 a kong pơlê. Hnoăng cheăng séa ngăn kô pêi pro ai xiâm kối, tơkŭm tung mâu kế tơmeăm ki châ rôe kâ hên tung rôh Têt Lo hơnăm nếo ƀă tung mâu hâi po Leh Mơdĭng.

Bă tơdroang ki séa ngăn mê cho pêi pro tro hnoăng cheăng hnê tối, hnê hriâm túa ki rơkê luât rak krúa kế kâ; tơbleăng séa ngăn hdrối, tung ƀă klêi kơ’nâi Têt ƀă rơnó po Mơdĭng rơnó Hơngui 2024, tung pơla tơbleăng ing khế 12/2023 troh tâi hâi lơ 20/3/2024 tung lâp kong pơlê. Râ kong pơlê mơjiâng 3 khu séa ngăn ki ai tơdjâk troh ‘na rak krúa kế kâ xua Khu séa ngăn: Khu ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât, khu ngăn kơmăi kơmok ƀă tê mơdró, Khu ngăn pêi chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê pơkuâ séa ngăn a Pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột ƀă 7 to tơring: MDrak, Krông Ƀuk, Krông Năng, Ea Hleo, Krông Bông ƀă Krông Ana; Râ tơring, cheăm: Vi ƀan hnê ngăn mâu cheăm, Vi ƀan hnê ngăn mâu tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm hnê mơhno mâu khu ki ai tơdjâk troh mơjiâng túa pơkâ séa ngăn ‘na Rak krúa kế kâ tơkŭm pơtroh mâu khu ki séa ngăn ai tơdjâk ‘na rak krúa kế kâ râ tơring ƀă râ cheăm vâ séa ngăn mâu tíu ki bro kế kâ ối tung tơdroăng pơkuâ ngăn.

Pôa Hoàng Văn Nghĩa, phŏ ngăn Khu séa ngăn Pêi chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê kong pơlê Dak Lak, ngế ki pơkuâ khu séa ngăn kơxô̆ 1 ‘na rak krúa kế kâ hơnăm 2024 tối:       

“Tung pơla séa ngăn, khu ki ai tơdjâk kô tơtrŏng tung mâu kế tơmeăm ki ximâ hmâ tê a rôh Têt Lo hơnăm nếo hiăng vâ chê troh môi tiah mâu drôu ƀiê̆r, kơ-ƀăn kĕo, hơ’nêh mâm ƀă mâu kế ki châ bro ing hơ’nêh mâm, kơchâi, plâi pôm. Ing tơdroăng séa ngăn kố cho vâ teăm hlo mâu ngế ki pro xôi ƀă khŏm pơxâu phâk mâu ngế ki pro xôi ‘na rak krúa kế kâ. Ing mê, kum kuăn pơlê ki roê kâ mâu kế tơmeăm kố châ rak tơniăn krúa dâi lĕm”.

Ing hnoăng cheăng séa ngăn vâ mơnhên tối tơdroăng ki pêi pro mâu túa pơkâ dêi luât ‘na rak krúa kế kâ ƀă mâu kơ koan ki mơjiâng bro, tê mơdró kế kâ, tíu ki po ôu kâ, malối cho mâu tíu ki mơjiâng bro, tê mơdró mâu kế tơmeăm châ kuăn pơlê roê hên tung rôh Têt Lo hơnăm nếo ƀă rơnó mơdĭng Hơngui 2024. Tơdrêng amê, hlối teăm châ hlo vâ hbrâ mơdât, pơxâu phâk mâu ngế ki pro xôi ‘na rak krúa kế kâ, kơdroh iâ tơdroăng ki tro hơ-ou kế kâ ƀă mâu pơreăng ki chiâng tâ tú ing kế kâ; pơkâ mơ’no mâu troăng hơlâ mơdêk ki tơƀrê xêt, tung pơkuâ ngăn dêi Tơnêi têa ‘na rak krúa kế kâ.

Tung pơla séa ngăn, tâng hlo tíu ki bro ki lâi pro xôi ‘na rak krúa kế kâ, Khu kố chêh hlá mơ-éa pơxâu phâk mâu ngế ki pro xôi mê ‘na liăn, chêh pro klêi hồ sơ, pơtroh tơdroăng kố ăm kơ koan ki ai hnoăng pơkuâ séa ngăn pơxâu phâk tiô pơkâ dêi kơ koan kăn sat séa ngăn tơdroăng xôi (tâng ai tơdroăng ki bro xôi); ôh tá ăm ai mâu kế tơmeăm ki lâi ôh tá krúa, kế tơmeăm ôh tá xêt, tơmeăm ki ôh tá ‘nâi nhên xiâm kối mơjiâng bro, pro xôi ‘na i nâi lơ mâu tơdroăng pro xôi ki ê ‘na rak krúa kế kâ ki tê a kơchơ mơdró. Ƀok thái pơkeăng Lê Thị Châu, ngế ki pơkuâ Khu ngăn rak krúa kế kâ kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

“Khu ngăn hiăng tăng ‘nâi plĕng ăm Khu ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât, Khu hnê mơhno kong pơlê ƀă Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê hiăng pơkâ túa tơbleăng hnoăng cheăng rak krúa kế kâ rôh Têt Lo hơnăm nếo ƀă rơnó Mơdĭng Hơngui a kong pơlê. Tí tăng ‘nâi plĕng mơjiâng mâu khu ki séa ngăn ki ai tơdjâk troh, mâu ngế cheăng ki xiâm dêi 3 kơvâ cheăng tơdjâk troh tơrŭm vâ tơbleăng séa ngăn hnoăng cheăng tơkŭm po dêi mâu tơring xuân môi tiah séa ngăn a mâu tíu ki mơjiâng bro kế kâ. Peăng Khu séa ngăn, hiăng ai túa pơkâ ƀă hlá mơ-éa pơkâ thế mâu tíu pêi cheăng um tơvi, rơ’jíu ki ai tơdjâk tơkŭm ăm hnoăng cheăng hnê tối tung um tơvi tung rôh Têt. Tối tơbleăng mâu hlá tơbeăng um tơvi ƀă hnê mơhno mâu tíu pêi cheăng séa ngăn tŭm mâu khu ki séa ngăn hbrâ mơdât ki tro hơ-ôu kế kâ ƀă xing xoăng hâi gâk. Mâu đô̆i séa ngăn ‘na ki hơ-ou kế kâ kô châ hbrâ rơnáu ‘na kế tơmeăm vâ pêi pro rĕng hnoăng cheăng rak krúa kế kâ tung rôh Têt drêng ai tơdroăng ki ôh tá mơhúa”.

Vâ rak vế krúa lĕm kế kâ, ví tơdroăng ki ai mâu rôh ki tro hơ-ôu mâu kế kâ tơdjâk troh ivá mơngế ki kâ, rơtế ƀă tơdroăng ki thăm mơdêk séa ngăn dêi mâu kơ koan ki ai tơdjâk mê kal hên tâ nếo hiâm mơno ki hlê plĕng hbrâ rơnáu rak vế mâu troăng ki ăm krúa lĕm kế kâ tung mơjiâng bro, tê mơdró dêi mâu ngế krê, khu pú hên mơjiâng bro ƀă tê mơdró kế kâ. Rêm ngế kuăn pơlê athế cho ngế ki roê kơkê tung tơdroăng ki rah xo ăm dêi tơná mâu kế kâ ki krúa, ai nhên xiâm kối mơjiâng bro, ai tĕm tem chêh tối nhên mâu kế tơmeăm tíu ki bro; hbrâ kơchăng drêng roê kế ki hiăng pơliê hlâu, bro ƀă kŏng a rơpŏng hngêi, kế kâ ki tê a mâu măng pơlê pơla vâ rêm rơpŏng hngêi tơdah Têt Lo hơnăm nếo tơniăn, ro, hơniâp.

Túa hbrâ mơdât tro hơ-ou kế kâ, kring vế ivá a rôh Têt hơnăm nếo Giáp Thìn 2024

Môi tiah tơdroăng nếo tối a tung ƀai chêh tối, a rêm rôh Têt ƀă rơnó leh mơdĭng rơnó Hơngui tơkŭm krâm mơngế, rơtế ƀă tơdroăng tô tuăn lơ oh tá bê kế kâ, pro to kơnâ yă cho tơdroăng vâ rak tơniăn krúa kế kâ châ kuăn pơlê tơmâng khât.  Xua hên kế pêi ôh tá krúa lĕm, ki ‘nâ hiăng luâ hâi khế xúa, ôh tá ‘nâi xiâm ung lâi... kô tơdjâk ‘mêi troh ivá kuăn pơlê. Tơdroăng hbrâ vâ hlê plĕng ‘na ki xiâm pro chiâng tro hơ-ou kế kâ, mâu tơdroăng ăm ‘nâi drêng tro hơ-ou kế kâ môi tiah tơdroăng rah xo kế kâ, rak tơniăn, pêi pro ‘măn ăm krúa tơniăn, malối thế pêi krúa kế kâ ăm tâi tâng on veăng rơpŏng hngêi a rôh Tết, rơnó Hơngui,  khu chêh hlá tơbeăng hiăng tơpui ƀă Ƀok thái pơkeăng Lê Thị Châu –Ngế pơkuâ xiâm rak krúa kế kâ kong pơlê Dak Lak. Pó vâi krâ nhŏng o ƀă pú hmâ kô tơmâng.

- Ƀok thái pơkeăng tối ăm ‘ngin ‘nâi xiâm ing lâi pro chiâng hơ-ou kế kâ?

Ƀok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Tiô riân ngăn, tung hơnăm 2023 xiâm pro chiâng hơ-ou kế kâ tung lâp kong pơlê hơnăm 2023 lối 50% cho xúa tro hơ-ou kế kâ ing xiâm ai. Trếo ‘mêi tung kế kâ ki hmâ trâm a mâu rôh tro hơ-ou kế kâ a mâu kuăn pơlê lăm kêi kơxêt tung kong vêh a hngêi pế kâ tro kâ kơxêt ki ai trếo ‘mêi;  tro hơ-ou xua tro kâ mâu mâu kơtâ ôa, pơtih kơtâ ôa hdrong chiâng ing xô̆m hdró; xua pế ôu mâu rêi loăng ki ôh tá ‘nâi xiâm kối... Mê cho mâu tơdroăng ki xiâm tro hơ-ou ki gá ai xêh.

Pakĭng mê, nôkố dế hlo hên tung kong pơlê ai ngế tro hơ-ou ing mâu kế kâ dêi mâu tíu mơdró kâ ôu, pế kế kâ ki lăm nô̆ng tê. Ƀă tơdroăng pế kế kâ lăm nô̆ng djâ ki ôh tá tro, xơpá tung tơdroăng rak ngăn. Drêng lăm nô̆ng djâ tê mê xiâm rêi kế kâ, xiâm tíu pêi pro ki uâ pơliê pro... kố cho môi tung mâu tơdroăng ki rơ-iô khât. Tiô riân hơnăm 2023, tung kong pơlê hiăng ai mâu tơdroăng tro hơ-ou kế kâ a mâu tíu tê mơdró kâ ôu, ki pế lăm nô̆ng djâ.

Vâ tơniăn krúa kế kâ tung rôh Têt, mâu khế pơtối tung hơnăm 2024 hnê mơhnhôk kuăn pơlê drêng tơkŭm po hâi ôu kâ kân thế ai hlá mơ-éa kĭ tơkêa ƀă mâu tíu pế pơchên ki vâi pơ-eăng, kĭ hơp đong ai hnoăng cheăng pêi pro tơniăn tro tiô luât xuân môi tiah pro pơxúa hnoăng rêh ối ki rôe xúa dêi kuăn pơlê. Drêng ‘nâi ai xiâm pơkâ hnoăng cheăng mâu tíu pế pơchên thế ‘nâi hnoăng tơná pêi krúa kế kâ. Ai tiah mê ‘nôi, hnoăng cheăng dêi ngế pơkuâ pêi pro, kuăn pơlê ƀă veăng séa ngăn dêi mâu kơ koan rak ngăn Kế kâ a kong pơlê, ai tiah mê nếo kơdroh tơdroăng tro hơ-ôu kế kâ ƀă mâu tíu pêi pro ki kŭn, pá rak ngăn, mâu tíu pế pơchên kế kâ ki lăm nô̆ng djâ tíu ê, mâu tíu tê mơdró kế kâ drô troăng kơphô̆ môi tiah nôkố.

-Ƀok thái pơkeăng ăm ‘nâi mâu tơdroăng ki ăm ‘nâi kơnó drêng  tro hơ-ou kế kâ? Drêng nhôm tro hơ-ou kế kâ thế pro ti lâi ô ƀok thái pơkeăng ?

Ƀok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Ki xiâm ăm ‘nâi tro hơ-ou kế kâ ngăn a hên tơdroăng. Klêi kâ, xiâm tro hơ-ou xua vi sinh hmâ hlo pro châi ko, hêng hêa, châi ‘mêi tung klêa ƀă ăm ‘nâi hmâ hlo klêi kâ dâng 2 troh 3 chôu xua ối ai trếo ‘mêi mê hmâ ăm rĕng ‘nâi. Xiâm pro hơ-ou xua trếo ‘mêi ki ai xêh mê pro hên tâ cho châi ko. Ngế ki tro hơ-ou hmâ châi ko, pôu prĭng ko, vung vế ko, thăm nếo hmếo pơ koi, chiân tâk ‘nâ hía kơdrâ.

Drêng trâm tơdroăng xía vâ ‘na kơvâ cheăng dêi ngin mê thế tăng ngăn vâ ‘nâi mơnhên. Laga, ƀă kuăn pơlê tâng trâm tơdroăng mê a rơpŏng hngêi, mâu ngế lơ khu pú hên tâng trâm môi tiah mê kuăn pơlê tối tơbleăng tơdrêng hlối kơ hngêi pơkeăng ki achê vâ mâu tíu pêi cheăng séa ngăn mơnhên ƀă kô ai troăng hnê, tâng lơ ó kô djâ troh a hngêi pơkeăng pơlât. Tơdroăng ai tiô púi vâ rĕng pơlât tâng tro hơ-ou kế kâ mơhé vâ ulâi lơ rơpŏng hngêi lơ a tíu ki lâi xuân thế tối tơbleăng ăm hngêi pơkeăng ki achê.

-Tơdroăng hnê mơhno dêi Ƀok thái pơkeăng hnê kơ mâu ngế ki rôe xúa kế kâ tung rah rôe mâu kế kâ vâ tơniăn, rak ăm ivá tung rôh Têt?

Ƀok thái pơkeăng Lê Thị Châu: Troh Têt, rơnó hơngui vêh kế kâ hên túa ƀă hên hĭn ƀă mơngế ki vâ rôe xuân hên há, malối mâu kế kâ ki xúa tung pơla Têt. Vâ tơniăn ăm mơngế ki rôe xúa, kuăn pơlê thế rôe mâu tơmeăm kế kâ ki ‘nâi xiâm rêi mơjiâng pro, ai chêh rĕng a tơdrong lơ a kơxuô. Kuăn pơlê pôi tá rôe ‘măn lôi hên kế kâ tung pơla Têt. Tâng rôe ‘măn hên luâ râ, ‘măn rak ôh tá krâu, ôh tá pêi krúa, rak ôh tá tro tơdroăng kô pro mâu kế kâ chiâng ai pơreăng, thăm nếo xúa tơmeăm tâ mâu kế kâ ôh tá krúa lĕm kô tơ’lêi ai pơreăng châ mot chiâng ôh tá tơniăn ăm ivá.

-Mơnê kơ ƀok thái pơkeăng!