Roăng rak vâi hdrêng kot mâ ôh tá tro khế, hiâ ƀă túa ki xúa  Kangaroo
Thứ tư, 06:00, 28/06/2023 Mỹ Hạnh –Đình Thi/Tơplôu: Katarina-Gương/VOV Tây Nguyên Mỹ Hạnh –Đình Thi/Tơplôu: Katarina-Gương/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Hdrêng kot mâ tá tŭm khế, hiâ, ivá tá kâi hbrâ mơdât pơreăng  hmâ trâm hên tơdroăng ‘na ivá. Tâng môi tiah hdrối nah,  hdrêng kố hmâ rĕng klâ ing nôu vâ châ păn roăng tung tíu  kơbin, nôkố mâu  hdrêng  kố châ nôu lơ nhŏng o tung rơpŏng hngêi kơ-âm ƀă kế ki hơtô, vâ muăn  rĕng hmâ ƀă tơdroăng pa gong, châ khĕn cho túa Kangoroo.

Vâi hdrêng châ ngăn cho kot mâ ôh tá tŭm khế cho mâu vâi hdrêng kot mâ sap ing 22 măng tĭng troh 37 măng tĭng. Vâi hdrêng châ mơnhên cho hiâ drêng kot mâ bu hngăm pá xôp 2500gr. Hdrêng kot mâ ki ôh tá tŭm khế hmâ trâm tơdroăng ki ôh tá hngăm. Drêng kố mâu kơ koan tung châ ngế hdrêng mê tá hâi châ mơnhông tâi mê tơ’lêi trâm mâu tơdroăng ‘na ivá, mơni kô hlâ. Xua mê, vâi hdrêng kố kal châ xúa túa ki păn roăng tơviah vâ thăm mơdêk tơ’nôm ăm ivá rêh.

Kangaroo cho túa păn roăng vâi hdrêng ki kot mâ ôh tá tro khế, hiâ châ pêi pro ƀă túa ki mơngoi vâi hdrêng tung môi kơtong peăng pa ngiâ nuih ngế nôu, vâ muăn châ koi ƀă kéa dêi nôu lơ ngế nhŏng o tung rơpŏng. Pơxúa dêi túa kố cho kum vâi hdrêng châ kơ-âm lĕm, hơtô, pro chiâng tơ’lêi hlâu ăm ngế hdrêng âu dêi nôu, tơ’lêi hiâm, lĕm plâi nuih, kơdroh ‘na tro pơreăng, tơ’lêi hrik xo mâu kế kâ, vâ pôi tá trâm tơdroăng ki kế kâ pêng sap ing klêa lo a krôk, vâi hdrêng tơ’lêi âu ƀă kum kơdroh tơdroăng ki hlâ ƀă tâ pơreăng. Ƀă ngế nôu, xúa túa păn roăng Kangaroo kum mơdêk tơrŭm pơla nôu ƀă kuăn, mơdêk tơ’nôm lo têa tôu, vâi hdrêng rĕng châ âu têa tôu nôu ƀă châ âu ton, bro rĕng prêi lĕm ăm tíu ki mơjiâng kuăn, kơdroh tơdroăng ki lo mơheăm hên klêi kơ’nâi mơhum kuăn, kơdroh ki tơchĕng tơmiât hên, bro tơ’nôm loi tơngah ƀă tơdroăng ki păn roăng kuăn ƀă hên ki ê.

Ƀok thái pơkeăng Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Ngế xiâm pơkuâ Khoa Hồi sức cấp cứu nhi ƀă nhi sơ sinh, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên ăm ‘nâi:

“Hdrối nah, drêng tá hâi xúa túa Kangaroo, ƀă mâu vâi hdrêng ki kot mâ ôh tá tŭm khế ƀă hiâ mê ngin bu păn ƀă tiô tơdroăng ki mơngoi vâi hdrêng ki mê tung tíu ki kơ-âm ƀă pul on séa. Laga xúa túa ki kố xuân lĕm la ôh tá tơƀrê tâ pakĭng mê xuân ối ai tơdroăng ki tâ tú pơreăng ing ngế ki kố troh ngế ki tá ăm ngế hdrêng kố. Klêi kơ’nâi ăm túa Kangaroo xúa mê hiăng hlo tơƀrê hên tung tơdroăng ki pơlât. Malối cho tung mâu hơnăm achê kố, kơxô̆ ngế hdrêng ki kot mâ ôh tá tŭm khế, hiâ tro hlâ iâ”.

Nâ Nguyễn Phương Thảo a cheăm Dak NDrô, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông troh Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên vâ rơnêh kuăn rơmúa drêng mơ-êa bu nếo châ 28 măng tĭng. Xua rơneh kuăn ôh tá tro khế mê muăn hngăm bu châ 1,4kg ƀă châ hơ’lêh troh a Khoa Hồi sức cấp cứu nhi ƀă nhi sơ sinh pơlât tung tơdroăng ki hngiâm hơtôu kơdroh, ai rôh muăn kố ôh tá chiâng hiâm, ƀă êi xôu. Klêi kơ’nâi hên hâi pơlât tung tíu ki kơ-âm mê muăn hiăng hơ’lêh, muăn hiâm ƀă ô-xy mê mâu ƀok thái pơkeăng ăm muăn lo pa gong ƀă pơtối ăm péa ngế kuăn nôu xúa túa păn roăng Kangaroo. Klêi kơ’nâi môi măng tĭng kéa kuăn tro tit kéa dêi nôu, mê ngế muăn kố hiăng hlo hơ’lêh khât. Nâ Nguyễn Phương Thảo a cheăm Dak NDrô, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông ăm ‘nâi:

“Drêng mơhum á tá hâi châ tit kéa ƀă muăn, dâng 8 hâi klêi kơ’nâi mê á nếo châ kơ-âm muăn. Tung pơla hâi khế ki xúa túa păn roăng Kangaroo mê hlo muăn hơ’lêh khât. Êi xôu hlo kơdroh, ôh tá hiâm ƀă kơmăi xếo, troăng hiâm pơla hiăng lĕm ƀă ki hngíu tô a châ muăn hiăng ôh tá kơdroh xếo lơ ôh tá ai xếo tơdroăng ki ôh tá kâi hiâm pơtân. Ôu kâ lŏn tâ ƀă hlo hngăm tâ há”.

Xuân môi tiah mê há, nâ H’Yôm Niê. Xua rơneh kuăn ôh tá tro khế mê prế kuăn nôu ôh tá châ ối ƀă dêi rơpó hlối. Klêi kơ’nâi 6 hâi pơlât tung tíu ki kơ-âm, nâ nếo châ trâm dêi kuăn kơdrâi a kơbong păn roăng Kangaroo. Nâ H’Yôm tối:

“Xua muăn châ rơnêh ôh tro khế mê chiâng trâm hên túa ki châi tamo, môi tiah: êi, ôh tá ai mơheăm, êi xôu mê athế kơ-âm kuăn ƀă túa Kangaroo vâ muăn hiâm tiô hiâm á. Kơnôm mê ivá muăn hiăng hlo hơ’lêh hên”.

Sap ing hơnăm 2023, Khoa Hồi sức cấp cấu nhi ƀă nhi sơ sinh xúa túa păn roăng Kangaroo tung păn roăng hdrêng ki rơnêh mâ ôh tá tro khế, hiâ ƀă hiăng mơnhên châ ki tơƀrê ôh tá phá tơviah klâi ƀă tơdroăng ki tâ tung kơ-âm, ki tơdjâk kân tung tơdroăng ki séa ngăn ki hơtô dêi ngế hdrêng, tơ’lêi hlâu vâ nôu ăm dêi kuăn âu ƀă pơtroh trếo kơhiâm cho tơdroăng ki tơrŭm krá hiâm mơno dêi ngế nôu ƀă kuăn lơ ngế nhŏng o tung rơpŏng hngêi ƀă ngế muăn hdrêng mê. Kơnôm mê, kơxô̆ ngế hdrêng kot mâ ki ôh tá tro khế hlâ hiăng kơdroh hên, hơnăm 2021, hdrêng kot mâ ôh tá tro khế hlâ cho 38/280 ngế; hơnăm  2022 cho 23/325 ngế. Tiah mê, hơnăm 2022, kơxô̆ ngế hdrêng kot mâ ôh tá tro khế hlâ kơdroh 47,6% tâng pơchông ƀă hơnăm 2021.

Tiô ƀok thái pơkeăng Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Ngế xiâm pơkuâ Khoa hồi sức cấp cứu nhi ƀă nhi sơ sinh, klêi kơ’nâi tơbleăng xúa túa păn roăng Kangaroo mê nhŏng o rơpŏng hngêi vâ môi tuăn khât ƀă tơrŭm tro. Xua vâi hlo xúa ăm vâi hdrêng ki kot mâ ôh tá tro khế tơƀrê mê vâi vâ rak ngăn, séa ngăn xêh maluâ pakĭng mê ai mâu ngế cheăng ‘na khăm pơlât tŏng kum. Vâi hlo tiah kố tơdroăng ki xúa pơlât vâi hdrêng kot mâ ki ôh tá tro khế, hiâ ƀă xúa túa păn roăng Kangaroo kum kơdroh hâi khế koi a hngêi pơkeăng. Tơdroăng kố kum rơpŏng hngêi, nôu pâ ôh tá mơdoh hên tung rak ngăn ƀă kơxô̆ liăn ‘no khăm pơlât.

Chiâng vâ tối xúa túa ki păn roăng Kangaroo châ ngăn cho môi tung mâu túa ki păn roăng vâi hdrêng ki kot mâ ôh tá tro khế, hiâ pơxúa tơƀrê tâ, rak vế tơdroăng rêh ăm ngế hdrêng. Túa păn roăng kố ôh ti xê tơ’lêi cho môi tơdroăng ki veăng kum hdrêng ki kot mâ ôh tá tro khế, hiâ tơkâ luâ hneăng ki xơpá má môi sap ing klêh ing klêa nôu lo a gong, mê ối djâ troh mâu tơdroăng pơxúa ki ê hlê plĕng tâ. Mê cho tơdroăng ki tơrŭm dêi ngế nôu ƀă kuăn, mơdêk lĕm ‘na troăng hveăn, tơdroăng ki hlê plĕng dêi ngế hdrêng. Tơrŭm pơla prế nôu kuăn păn roăng ƀă rak ngăn hdrêng ki kot mâ ôh tá tro khế, hiâ ƀă tơdroăng ki xúa Kangaroo cho tơrŭm pơla péa tơdroăng rak ngăm ‘na ivá, hiâm mơno kum ngế hdrêng mê tơniăn ƀă kân lĕm tâ.

Tiô hnê tối dêi mâu ƀok thái pơkeăng chuyên khoa nhi sơ sinh, ƀă vâi hdrêng ki kot mâ ôh tá tro khế, hiâ kal xúa tơdroăng ki păn roăng Kangaroo rế ton rế ‘ló, thăm nếo ki hên cho 24/24 chôu. Ƀă ngế hdrêng sơ sinh tiah hmâ, mơhnhôk pêi pro tơtit kéa drêng lâi xuân chiâng, malối cho ƀă mâu vâi hdrêng ki hmâ krôu, ôh tá lĕm tung châ.

Kuăn kot mâ ôh tá tro khế kô bro ăm mâu tơdroăng ki rơ-iô troh ngế hdrêng mê, xua mê, vâ hbrâ mơdât hdrêng kot mâ ôh tá tro khế, mâu nôu ki dế mơ-êa kal: Ôu tŭm têa ki vâi pơkâ thế, sap ing 2 – 3lit/hâi; pôi tá chiâng ât nuô̆m, ngế nôu athế xut dêi châ sap ing ‘na ngiâ troh pa rŏng vâ kơdroh tro êi; Drêng koi athế koi chĭng iăng môi pâ; ôu kâ tŭm trếo kơhiâm, pêi cheăng, ối pơtê tơtro ƀă kơdroh ki hơkăng tung tơdroăng cheăng rêm hâi; Athế khăm tro hâi khế pơkâ; ‘măn kŏng a pơtok vâ ‘nâi ngế kuăn tung pơtok tâng ôh tá hlo tơniăn vâ lăm khăm tơdrêng hbrâ mơdât kot mâ ôh tá tro khế. Pơchân: Tơdroăng ki ối mối tíu ôh ti xê tơdroăng ki tro vâ hbrâ mơdât ngế hdrêng kot mâ ôh tá tro khế. Tâng hlo tơná ai tơdroăng ki vâ rơneh kuăn ôh tá tro khế, athế tơpui ƀă ƀok thái pơkeăng rế rĕng rế ‘ló vâ teăm châ hbrâ mơdât tơdroăng ki rơnêh kuăn ôh tá tro khế ƀă ai túa ki pơkâ pêi pro tro má môi.

Hdrêng nếo kot mâ cho hdrêng sap ing kot mâ dêi nôu troh  28 hâi. A pơla kố nah, tơdroăng rak ngăn ivá vâi hdrêng cho kal khât vâ tơniăn ăm hdrê xông kân mo dâi tŭm tơdroăng. Vâ hlê nhên ‘na tơdroăng mê, ƀok thái pơkeăng Hoàng Ngọc Anh Tuấn - Ngế pơkuâ Kơvâ pơlât mơdêk ivá mo lĕm ăm vâi hdrêng ƀă hdrêng kot mâ, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên kô tối mâu tơdroăng nhên tâ.

-Ô ƀok thái pơkeăng, vâ rak ngăn ivá ăm hdrêng nếo klêi kot mâ, mâu nôu pâ ƀă nhŏng o tung rơpŏng hngêi thế tơtrŏng mâu tơdroăng klâi?

Ƀok thái pơkeăngTuấn: Ƀă vâi hdrêng nếo klêi kot mâ, klêi kot mâ, xua kơdrâ pơ’lêh hyôh kong prâi mê tơdroăng pơkâ thế pakĭng kăn ƀô̆ ngăn pơkeăng, nôu pâ nhŏng o ngế hdrêng kal thế hlê mâu tơdroăng ki kal tung rak ngăn vâi hdrêng. Tung pơla rak ngăn vâi hdrêng nếo klêi kot mâ tơdjâk troh tơdroăng rêh ối dêi hdrêng xo ah hmôi, troh tơdroăng tung châ chăn hdrêng kêi krá ai ivá xông rơdêi, mo lĕm. Ƀă mâu ki mê, nôu pâ thế hlê mâu tơdroăng kal, pơtih ƀă hdrêng thế ăm vâi châ tơtô môi tiah lâi, rak ngăn klo vâi hdrêng môi tiah lâi lơ túa ngế ôu ăm hdrêng âu ti lâi.

-Ô ƀok thái pơkeăng, tiah mê pro ti lâi vâ châ ’nâi mâu tơdroăng ki pro rơ-iô a vâi hdrêng klêi kot mâ?

Ƀok thái pơkeăng Tuấn: Pakĭng kăn ƀô̆ ngăn pơkeăng khăm pơlât, mâu nôu pâ ƀă nhŏng o hdrêng tung rơpŏng hngêi kal thế ngăn hdrêng hiâm, thế ngăn la lâi hdrêng hiâm lĕm tiah hmâ, la lâi hdrêng pá kâi hiâm. Má péa, cho tơdroăng rak ăm hdrêng châ tơtô. Xua vâi hdrêng nếo klêi kot mâ kơdrâ hơ’lêh hyôh kong prâi, xua mê kô tơ’lêi kơdroh tơtô, tâng kơdrâ kơdroh tơtô tung châ mê mâu hdrêng tơ ‘lêi tro mâu tơdroăng châi ‘na troăng krôk mê cho tơdroăng châi hmâ trâm. Má pái nếo klêi kơ’nâi kot mâ thế ‘nâi klo hdrêng môi tiah lâi, thế rak ngăn môi tiah lâi, kơ’nâi môi pơla măng tĭng gá ti lâi. Tơdroăng pêi pro dêi kuăn pơlê hdrối nah, klêi kot mâ vâi kât klo hdrêng krá, tơdroăng mê ôh tá chiâng. Má pŭn, thế ăm âu tro tơdroăng. Pơtối mê thế xéa ngăn mơdrah ngế hdrêng, mơdrah hdrêng hôm ai, têa nŭm hdrêng hôm ai há lơ ôh. Pakĭng tơdroăng mơhum ăm vâi hdrêng, nôu pâ thế tơtrŏng cho hdrối 6h pôi tá hum vâi hdrêng. Ƀă mâu tơdroăng ăm hlo rơ-iô. Mâu tơdroăng ăm hlo rơ-iô mê pin kô trâm la  tâng trâm thế djâ hdrêng rĕng lăm pơlât a mâu hngêi pơkeăng ki achê má môi vâ châ mâu ƀok thái pơkeăng khăm pơlât ngăn, vâ teăm ‘nâi vâi hdrêng tro klâi vâ teăm pơlât, môi tiah: Hdrêng ôh tá vâ âu tôu nôu ‘nâ lôi âu, má péa hdrêng hmôu pơ koi puk pâk lơ vâi hdrêng tơngê hmân ‘nâ hía a kéa vâi hdrêng hlo lo mon ai rơtốu, pá xôp 10 to mon ai rơtốu mê ôh tá tro klâi, la tâng hên lối 10 to mon ai rơtốu thế djâ lăm khăm pơlât, mơni ai tơdroăng ki rơ-iô. Pakĭng mê, vâi hdrêng hôm ai tơdroăng klâi ‘na klo, tâng môi măng tĭng kơ’nâi klo hdrêng lo têa mê pin thế ngăn rơtâ tá klo mê hôm khêi há lơ ôh. Pin thế ‘nâi tiah kố môi tơdroăng tro tơdjâk troh vâi hdrêng nếo klêi kot mâ kô pro ăm ai tơdroăng châi ki ê hên a xo ah hmôi, mê cho tơdroăng châi hrê ‘na klo. Ki xiâm gá cho sap tơdroăng rak ngăn klo ôh tá nhên nah. Mê cho môi tơdroăng ăm hlo ki rơ iô, hnê tối ăm mâu nôu pâ, mâu nhŏng o pin thế ‘nâi chôu pâ tơdroăng mê.

-Mơnê ƀok thái pơkeăng hiăng hnê tối!

 

Mỹ Hạnh –Đình Thi/Tơplôu: Katarina-Gương/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC