Tĭng tơkrí klo dêi mơngế Bơhnéa
Chủ nhật, 06:00, 05/05/2024 A Dơng/VOV Tây Nguyên A Dơng/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Ƀă mâu kuăn ngo Bơhnéa a kong pơlê Gia Lai, xối tơkrí klo Bơhnéa tối dêi (Et tuk klok) cho tơdroăng xối ki kal xua kố cho tơdroăng pro mơdĭng ki apoăng tung rơxông dêi kuăn mơngế Bơhnéa. Tơdroăng pro mơdĭng mê ôh tá xê to vâ mơnê, cho vâ mâu xeăng veăng kum, kring vế ngế hdrêng mê mo xêi rĕng kân piê lĕm, mê kố ối cho tơdroăng mơdĭng mơnhên o kŭn mê chiâng chiâng mơngế tung rơpŏng hngêi, hdrông hdrê ƀă kuăn pơlê. A Dơng ngế cheăng a Rơ’jíu Việt Nam kơpong Tây Nguyên ai chêh tối ‘na tơdroăng mơdĭng ki tơviah mê.

Tiô pôa Y Thành krâ pơlê, 66 hơnăm ối a pơlê K’Dung, cheăm Hra, tơring ‘Mang Yang, kong pơlê Gia Lai,  ton rôh nah mơngế Bơhnéa hmâ loi dêi tiah kố: Rêm ngế VÂI hdrêng nếo klêi kot mâ bú châ ngăn kuăn mơngế, cho mơngế tung rơpŏng hngêi, tung hdrông hdrê ƀă tung kuăn pơlê drêng la lâi vâi hiăng tơkŭm pro tĭng xối tơkrí klo ƀă pơxái inâi gá. Xua mê, tĭng xối tơkrí klo cho tơdroăng pro mơdĭng ki kal, hlối cho tơdroăng sôk ro, hlối cho hnoăng pêi pro dêi rơpŏng hngêi ƀă ngế hdrê mê:

“Drêng kuăn ngá nếo kot mâ tá hâi tơkrí klo, hâi teăm ai inâi vâi ngăn môi tiah mâu hdrong, mâu lêp, môi tiah mâu kuăn kiâ, hâi xê tiah kuăn mơngế. Tâng tung pơla ki mê ngế hdrêng mê ivá pá hro, ôh tá mơhúa lơ hlâ xêh ‘lo mê nôu pâ gá ƀă nhŏng o tung rơpŏng hngêi lăm ‘mế gá, ôh tá tơkŭm po kân kơnăng kiâ, tá pro ki klâi ôh. Tâng xeăng hơ-ui, kum gá ta troh hiăng tơkrí klo ƀă hiăng pơxá inâi. Drêng kố ngế hdrêng châ ngăn vâi ngăn cho kuăn mơngế. Ƀă tâng ôh tá mơhúa ngế hdrêng hlâ ‘lo (mơngế bú 1 chôu tê klêi pro mơdĭng xối  tơkrí klo) mê nôu pâ, rơpŏng hngêi thế tơkŭm mơdâm kiâ, poh kâ chu, ro... môi tiah mâu ngế ki ê tung rơpŏng hngêi ai ngế hlâ”.

Xuân tiô pôa Y Thành krâ pơlê, tung rơxông mơngế Bơhnéa hmâ tơkâ luâ 3 tơdroăng pro mơdĭng xối ki kal, mê cho: xối tơkrí klo ƀă pơxá inâi - tơkŭm po drêng ngế hdrêng nếo klêi tơkrí klo; pơtối mê, cho mơdĭng pâk tuăn - tơkŭm po drêng ngế hdrêng hiăng chiâng kơdup, chiâng ping pôu lơ drêng hiăng pơtâp prôk ƀă mơ’nui cho mơdĭng hiăng phô̆m xông kân. Tŭm pái tơdroăng pro mơdĭng mê xuân vâ rơkâu mâ tơniăn lĕm, púi vâ mâu xeăng veăng kum, rơkâu xeăng plêng xeăng tơnêi veăng kum ăm ivá mo sêi, rơkê plĕng, kơhnâ pêi cheăng, tơniăn lĕm plâ rơxông.

Krê to tĭng phô̆m xông kân mê rơpŏng hngêi ki lâi ai liăn ai tơmeăm khoăng nếo po mơdĭng ăm dêi kuăn drêng to 9 hơnăm troh a 11 hơnăm, vâi pơxiâm ‘nâi hlê, ‘nâi xah hêi, chiâng lăm xế ká, kât kruăn, pê kơtro, pê chêm...

Laga, rơkâu xối hiăng kơtê klo gá kơnía ‘na hiâm mơno xua tơdroăng rơkâu kố ôh ti xê kum ăm ngế hdrêng chiâng kuăn ‘nĕng cháu chá tung rơpŏng hngêi ƀă pơlê pơla mê ối cho rôh cho vâ rơpŏng mơhno tối hiâm mơno ‘nâi mơnê kơ mâu xeăng hiăng roăng rak ăm ngế vâi hdrêng tơkâ luâ hneăng ki ối kŭn rơ-iêo. Ƀă ki pơxúa ki kal mê, Rơkâu xối hiăng kơtê klo xuân châ mơngế Bơhnéa ngăn nhuô̆m ƀă rak vế. Pôa Y Thành, krâ pơlê tối nhên:

“Hdroâng kuăn ngo Bơhnéa ngin troh nôkố xuân ối rak vế tơdroăng ki rơkâu xối hiăng tơkrí klo kố. Xua rơkâu xối hiăng kơtê klo cho tơdroăng rơkâu xối ki kal vâ kuăn pơlê ngăn hlo ngế vâi hdrêng hiăng chiâng kuăn mơngế, chiâng nhŏng o dêi pơlê pơla. Kố xuân cho tơdroăng rơkâu xối ki apoăng ki kal tung rơxông dêi mơngế Bơhnéa vâ khôp pâ khu Xeăng kum ăm tơdroăng lĕm, tơdroăng hơniâp ăm ngế hdrêng rĕng kân, ivá mo sêi troh krâ”.

Vâ tơkŭm rơkâu xối kơtê klo ăm ngế hdrêng, tiah hmâ klêi kot mâ ngế hdrêng, mâu nhŏng o tung rơpŏng hngêi hbrâ rơnáu mâu tơmeăm ki vâ xối pleăng ki kal, rơtế tơpui tơno ƀă rah xo inâi ki ai pơxúa ăm ngế hdrêng. Rơkâu xối kơtê klo châ tơkŭm po kân lơ kŭn ngăn kơ liăn ngân dêi rơpŏng hngêi la mâu tơmeăm ki rơkâu xối pơklât thế ai cho môi pŭm í pôh, 2 to xiâm drôu.

Pakĭng mê, nhŏng o, hdroâng hdrê ki a chê rơtế tŏng kum, veăng kum pế ăm drôu xiâm, kum ăm í, ăm peâp ƀă hên ki ê rế vâ tŏng kum, veăng ro, rế bro chiâng ai kân tơdroăng ki tơrŭm, rế achê tung hdroâng hdrê.

Rơpŏng krếo pôa pơchâu troh rơkâu xối. Rơkâu pâ, pôa pơcháu krếo inâi dêi ngế vâi hdrêng mê vâ plêng tơnêi tŏng kum, ai ivá rơdêi lĕm, kơhnâ, châ chăn tơniăn lĕm plâ rơxông. Tung hngêi trá, pôa pơchâu Rưk a pơlê K’Dung, cheăm Hra, tơring ‘Mang Yang, kong pơlê Gia Lai rơkâu xối:

“Ô mâu Xeăng! Hâi kố, rơpŏng rơkâu xối tơkrí klo ăm ngế hdrêng kố. Pâ kơ mâu Xeăng hơ-ui kum ăm ngế hdrêng kố ai ivá mo sêi, têi ‘răng, pôi tá tro châi tamo, rơhêng vâ mâu Xeăng đi đo tŏng kum, rak vế, păn roăng, pơkuâ djâ ngế hdrêng rĕng kân. Pâ pleăng tơnêi tŏng kum ăm cháu rĕng kân, ai ivá mo sêi, kơhnâ, rêh ối tơniăn tung plâ rơxông”.

Hiăng rơkâu xối klêi rêm ngế rơtế veăng ôu kâ sôk suâ ăm ngế hdrêng hiăng kơtê klo, rơkâu ăm rơpŏng hngêi ăm ngế ki nếo. Krê drôu xiâm ki rơkâu xối kơtê klo mê rơpŏng kô krếo ngế ki ngăn vâi hdrêng ki nêó kot mâ mê. Kố cho túa ki mơnê dêi rơpŏng ƀă ngế ki ngăn hiăng kum ăm ngế nôu rơnêh kuăn tơ’lêi hlâu, pơtối mê krâ pơlê thế nôu pâ ngế hdrêng mê ôu vâ rơkâu. Drêng kố tung rơpŏng xuân pơxiâm hơ’lêh túa ki khĕn, ki xiâm cho tiô inâi dêi ngế hdrêng mê.

Môi tiah ngế hdrêng mê inâi Tâm mê vâi kô khê̆n cho Pâ Tâm, nôu Tâm, lơ pôa, jâ Tâm. Mơngế Bơhnéa loi tiah kố: Drêng hiăng pro klêi tơdroăng ki rơkâu xối hiăng kơtê klo mê ngế hdrêng mê kô châ plêng tơnêi kum, ai ivá mo, kơhnâ rơkê, tơniăn.

 

 

A Dơng/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC