Dak Lak dế nôkố ai lối 657 rơpâu ha tơnêi pêi chiâk deăng, pêt mơjiâng hên mâu hdrê loăng ton hơnăm, môi tiah kơphế, kơxu, tiu, loăng hôt, loăng plâi kâ. Tung mê, kơphế châ vâ chê 213 rơpâu ha, tâng vâ riân châ 550 rơpâu tâ̆n rêm hơnăm, Kơphế cho tơmeăm ki pêi lo liăn hên, tơdjâk troh tơdroăng pêi lo liăn ngân  dêi hên ngế kuăn pơlê a kong pơlê Dak Lak. Ki păng ‘nâng, tơdroăng ki po rơdâ tơnêi tíu, khŏm pro ti lâi vâ ai plâi hên, po pông tơnêi, xúa têa hên la ôh tá pro tiô khoa hok kô ôh tá tơniăn ăm tơdroăng pêi pêt kơphế tơniăn ton a mâu hơnăm la ngiâ.

A roh hôp, mâu kăn hiăng vêh mơnhên ki tơƀrê dêi tơdroăng pơkâ pêi pro  mâu tơdroăng cheăng vâ ‘mâi rơnêu tung tơdroăng pêt mơjiâng kong, maluâ, ƀă tơdroăng ki pêt kơphế kal athế po rơdâ tơdroăng pêt kong há, athế pêt tơdâng tơ’mô. Tung pơla 5 hơnăm hdrối mê hía nah, túa ki pêi chiâk pêi deăng ai tá pêt mơjiâng kong hiăng châ pêi pro hên a kong pơlê Dak lak, ing mê, hiăng pro pơxúa kân khât ăm mâu kuăn pơlê ki pêt kơphế, veăng kum ‘mâi mơnhông pêt kong vâ ga rơngiâp lĕm ăm tâ tá tơnêi tíu, kong kế, ngo ngối.

Ki ai pơxúa tung tơdroăng rêh kâ ối pơlê pơla, kơnôm ing tơdroăng ki tơ’mot mơngế mot pêi cheăng, ƀă thăm mơdêk ki kơnâ dêi hnoăng pêi cheăng. Tơdrêng amê, túa ki pro châ tơƀrê ƀă hyôh kong prâi, kum mâu hdrê loăng pêt tơ’lêi ai têa vâ hrik, vâ triê, rak ki hngiâm kơchoh ăm kơdrum, chiâk, deăng, maluâ tung rơnó kong tô mơdrăng, khăng khoăng. Tiê̆n sih Nguyễn Thị Ngọc Quyên, Kơvâ ngăn ‘na Pêi chiâk deăng - Pêt kong, hngêi trung Đăi hok Tây Nguyên tối ăm ‘nâi:

“Ƀă mâu kơpong ki dế kố dế cho tơnêi pêi chiâk deăng la vâi krâ-nhŏng o hiăng rơkê plĕng tung mơdâ pêt, mơjiâng kế tơmeăm pơla hdrối mê hía nah, vâi krâ xúa tơnêi ki mê vâ pêt mơjiâng kong, xuân ai mâu tíu ‘nâ ối trâm xahpá, xua mê cho tơnêi chiâk deăng ki vâi krâ-nhŏng o hiăng hmâ mơdâ pêt tơmeăm khoăng vâ rêh kâ ối. Xua mê, troăng pơkâ dêi Tơnêi têa xuân cho kal vâ tŏng kum ăm vâi krâ-nhŏng o tung tơdroăng pêi pêt kơphế a tơnêi tíu ki pêt kong mê, la mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o kal athế rế pêt kơphế, rế pêt loăng mơjiâng kong, vâ ai loăng hding xâp rơngiâp ăm loăng kơphế, lơ mâu tơmeăm pêt ki ê, xua ing hnoăng pêt mơjiâng kong mê, vâi krâ-nhŏng o kô châ mơhá iâ há kơxô̆ liăn ing tơdroăng pêi pêt kong mê”.

Mâu ngế teăng mâ kuăn pơlê xuân ai tối tiah kố, kal athế hơ’lêh tuăn tơmiât dêi kuăn pơlê ‘na tơdroăng pêi chiâk pêi deăng, pro ti lâi ăm ga krá tơniăn ton, athế tŏng kum kring vế rak ngăn tơmeăm pêt tro tiô túa sinh hok, krúa lĕm, ôh tá xúa lối  hên phon hoă hok ah pro ‘mêi ăm tơnêi, ăm loăng pêt. Mâu kăn hiăng pâ thế kal thế hriăn plĕng túa pơkuâ, xúa kơxô̆ liăn ki pêi pêt, rak ngăn kong tro tiô tơdroăng, po mâu lâm hnê hriâm, po roh hôp hnê mơhno mâu hlá mơ-eá ki tiô  luât pơkâ ki nếo vâ ing mê, thăm mơdêk hnoăng cheăng, pôu râng tơdroăng cheăng dêi rêm pâ ki ai tơdjâk troh tung troăng hơlâ ki mơhá liăn ngân ăm tơdroăng pêt mơjiâng kong.

Pôa Trần Hữu Nghị, Kăn pơkuâ ngăn tíu xiâm hriăn plĕng ‘na pêt mơjiâng kong ki ai hyôh tô rơngiâp Việt Nam tối ăm ‘nâi, mâu troăng hơlâ ki châ mơ’no mê ki xiâm cho vâ rak vế tơniăn tơnêi tíu ki pêi pêt kế tơmeăm, kơdroh tơdroăng ki pro tơdjâk troh ki pro ‘mêi troh tơnêi chiâng khăng khoăng, ing mê, kum pro tơnêi chiâng hơpok lĕm, rak vế tơniăn tơdroăng pêi chiâk deăng tơniăn, tơtro ƀă tơdroăng ki hyôh kong prâi rế hía rế tô téa tiah dế nôkố.

“Xua tơdjâk dêi hyôh kong prâi rế hía hlo rế nhên, rơnó mê hngê mê kong mê hên ó ƀă tung pơla mâu hâi kố hía ah kô tơ’lêi tro têa lân lu, rơnó tô mơdrăng ga ton mê ôh pá ai têa. Xua mê, mâu troăng hơlâ kố kô kum ăm khu râ pơkuâ ngăn ƀă kuăn pơlê, mâu ngế ki pêt kơphế thăm mơdêk tơdroăng ki rế pêt tơmeăm rế pêt mơjiâng kong vâ kơdroh tơdroăng ki tơdjâk pro ‘mêi dêi ing hyôh kong tô”.

Tiô mâu ngế ki rơkê ‘na Tíu xiâm ki hriăn plĕng pêt kong hyôh tô rơngiâp Việt Nam ăm ‘nâi, tung pơla pơkâ pêi pro tiô túa ki rế pêt kơphế rế pêt kong a kong pơlê Dak Lak hiăng hlo châ tơƀrê khât. Ngăn mê, cho vâ hơ’lêh túa ki bu pêt to hdrê loăng kơphế mê chiâng túa ki rế pêt loăng kơphế, rế pêt loăng mơjiâng kong, vâ khoh châ rak têa tung kơdâm tơnêi. Tung pơla pêt kơphế ƀă mâu hdrê loăng ki ê, loăng kơphế xuân ối dâi lĕm, kuăn pơlê châ pêi lo liăn ngân, ki rơhêng vâ tối, tâng ai pêt hdrê loăng ki ê, tơnêi kô lĕm hơpok, tơnêi tíu tâ tá kô ai hyôh rơngiâp lĕm.

Tíu xiâm hriăn plĕng ‘na pêt loăng mơjiâng kong hyôh tô rơngiâp Việt Nam hiăng pơkâ thế mâu khu râ kong pơlê Dak Lak tơrŭm cheăng vâ thăm mơdêk pêt hên kơphế tiô túa rế pêt kơphế, rế pêt loăng mơjiâng kong, pêi chiêak deăng ki krúa, thăm mơdêk kế tơmeăm pêi lo, vâ ing mê ai ivá kâi châ tơbriât tê mơ’no dêi kế tơmeăm a kơchơ tung tơnêi têa ƀă kong têa vâi ê.