Ngoh Hồ Sỹ Trung a thôn 10, cheăm Ea Sar, tơring Ea Kar, kong pơlê Dak Lak cho rơpŏng ki apoăng djâ hdrê loăng plâi treăng kơtôu khêi Hồng ing tơrng Lục Ngạn kong pơlê Bắc Giang pêt a tơring Ea Kar, kong pơlê Dak Lak ing lối 10 hơnăm hdrối. Nôkố ngoh ai vâ chê 10 ha plâi treăng kơtôu khêi dế tung pơla ai plâi. Ngoh tối, hơnăm kố hlo plâi kơdroh dâng 30 – 40% tâng vâ pơchông ƀă rơnó hdrối, laga, yă tê kơnâ maluâ plâi ôh tá kơtốu hên la xuân ối châ liăn tơkâ 300 rơtuh rêm ha.

“Hơnăm kố plâi treăng kơtôu khêi dêi rơpŏng hngêi á châ lối 30 tâ̆n, mê hơnăm kố plâi ôh tá kơtốu, tâng pơchông ƀă hơnăm nah mê bu châ 60 – 70% plâi. Xua hơnăm kố kong hngíu mê tôu ton, ôh tá tơniăn ăm plâi treăng kơtôu khêi kơ’muăn plâi lĕm”.

Pôa Nguyễn Văn Bình, Kăn pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm Pêi chiâk deăng Thanh Bình, tơring Ea Kar ăm ‘nâi, nôkố Khu pêi cheăng tơrŭm ai 16 rơpŏng, tâi tâng ƀăng tơnêi pêt loăng plâi treăng kơtôu khêi dế ai plâi cho 100 ha. Plâi gá châ rêm rơnó cho ing 1.400 – 1.600 tâ̆n. Khu pêi cheăng tơrŭm xuân tơrŭm tŏng kum ăm dâng 200 ha dêi 60 rơpŏng a mâu cheăm tơring Ea Kar, Krông Bông, Krông Năng ƀă hên ki ê. Tiô pôa Bình, plâi treăng kơtôu khêi mâu hơnăm achê kố tê gá tơ’lêi, mâu kơchơ mơdró môi tiah Sinuâ, Hàn Quốc lơ Nhuk ƀă hên ki ê chía hâk vâ roê plâ kâ dêi Việt Nam, tung mê ai plâi treăng kơtôu khêi.

Rơnó plâi treăng kơtôu khêi a Ea Kar hmâ pơxiâm krí ing tơdế khế 4 rêm hơnăm, rĕng tâ rơnó krí a tơring Lục Ngạn, kong pơlê Bắc Giang dâng 1,5 khế, kố cho rôh ki pơxúa vâ tê ngi kong têa ê xuân môi tiah tê tung tơnêi têa. Pôa Bình tối:

“Rơnó krí plâi treăng hơnăm 2024 kố ƀă cheăm Ea Kar ƀă Khu pêi cheăng tơrŭm Thanh Bình mê tơ’lêi hlâu tâ xua ai hên khu ki lăm roê vâ tê ngi Sinuâ. Nôkố ai dâng 10 khu mơdró kâ troh a chiâk roê plâi treăng kơtôu khêi, tâ tung container hngíu tê ngi kong têa ê. Yă roê a kơdrum dâng 55 rơpâu liăn tung môi kg”.

Tơring Ea Kar cho kơpong ki pêt hên plâi treăng kơtôu khêi dêi kong pơlê Dak Lak. Lâp tơring ai 1.023 ha, tung mê ƀăng tơnêi dế hiăng châ krí cho 700 ha, tơkŭm hên a mâu cheăm Ea Sar, Ea Sô, Ea Tih, Xuân Phú, Čư̆ Huê, Ea Dar. Hdrê plâi treăng kơtôu khêi châ pêt akố cho hdrê U Hồng, U Thâm ƀă U Trứng, châ roê ing mâu kong pơlê Hải Dương, Bắc Giang ƀă Quảng Ninh.

Cheăm Ea Sar nôkố ai ƀăng tơnêi pêt plâi dreăng kêt dro kân má môi tơring ƀă lối 400 ha. Mâu hơnăm a chê kố, liăm tơkâ ing tê plâi treăng kơtôu khêi kố hên, ngế ki pêt rế hía rế xúa khoa hok kih thuât tung pêt vâ mơdêk ki plâi kơtốu, dâi lĕm. Nôkố, lối 80% ƀăng tơnêi pêt plâi treăng kơtôu khêi a Ea Kar châ pêt rak ngăn tô VietGAP, xúa kơmăi tôh ki chiâng tôh xêh, triăng tôh kơdĭng, hbrâ ví tro ƀă kong tô mơdrăng.

Pôa Hà Trung Tướng, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Ea Sar ăm ‘nâi, loăng plâi treăng kơtôu khêi rơtế ƀă loăng plâi rơkuâ chí tơdrong gá vâ ƀă hyôh kong prâi, tơnêi tơníu hmốu prêi a tơring Ea Kar. Hdrối nah, a mâu chiâk deăng, vâi krâ nhŏng o hmâ pêt mâu hdrê ki iâ khế môi tiah alâi, pôm, prá rêm ha bu châ xo ing 25 – 30 rơtuh liăn tung môi hơnăm. Ing rôh ki hơ’lêh pêt plâi rơkúa chí, plâi treăng kơtôu khêi rêm ha châ xo liăn tơkâ lối 10 xôh, tơ’mô dâng 300 – 400 rơtuh liăn tung môi hơnăm.

Mâu rơpŏng kuăn pơlê pêt plâi treăng kơtôu khêi a cheăm Ea Sar hiăng chiâng kro mơdrŏng. Cheăm dế tơbleăng tŏng kum vâi krâ nhŏng o pêt loăng plâi treăng kơtôu khêi tiô troăng krá tơniăn, mơjiâng inâi plâi treăng kơtôu khêi tơring.

“Vi ƀan hnê ngăn cheăm hiăng tơkŭm po Rôh hôp pơkâ mơdêk ‘na hdrê loăng plâi dreăng kơtôu khêi, krếo thế mâu khu râ, pơkuâ cheăng dêi tơring, Khu ngăn Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê lăm troh tiâ mơnhên, lơ mâu khu ki roê vâ ai troăng hơlâ tíu tê plâi ăm vâi krâ nhŏng o. Ngin hnê ăm vâi krâ nhŏng o pêt plâi treăng kơtôu khêi dro tiô pơkâ VietGAP, tơmiât plâi dreăng kơtôu khêi cho plâi ki châ mơnhên OCOP ăm tơring, ƀă mơđah tơbleăng plâi treăng kơtôu khêi Ea Sar châ tê tung kơchơ tê tung tơnêi têa ƀă kong têa ê”.

Ing mâu chiâk deăng ki ai to tơnêi hmốu hlối tơvât ƀă prê ki ôh tá dâi lĕm bu chiâng pêt to mâu hdrê ki iâ khế châ liăn iâ môi tiah hdrối nah, lối chât hơnăm hdrối, mâu rơpŏng kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng a cheăm Ea Sar ƀă mâu cheăm ki achê dêi tơring Ea Kar hiăng khên tơnôu pơhlêh pêt plâi treăng kơtôu khêi châ xo liăn hên ƀă tơniăn. Loăng plâi treăng kơtôu khêi hiăng ƀă dế tối cho tíu cho loăng pêt ki xiâm a tơring Ea Kar.