Xâp ếo tơtô, xo muâk, ƀá dêi kên a rơnŏng vâ rak vế ivá châ chăn drêng hyôh kong prâi hơngíu ó chu troh 10 đô̆, nâ Nguyễn Thị Yến, ngế cheăng tung Khu ngăn ‘na pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng thôn Ngăm Mạc, cheăm Lãng Ngâm, tơring Gia Bình, kong pơlê Bắc Ninh yĭng dêi kơyó toih ƀă kía ki hiăng pê, lơ pâm ăm i liê i iâ, pê pro tro tiô tơdroăng hnê tối dêi kăn ƀô̆ hnê mơhnhôk ‘na chiâk deăng lo lăm tôh ăm deăng plâi tô mât, hơpê lŭm drêng vâ chê troh rơnó krí xo dêi vâ hbrâ mơdât oâ hdrong lo kâ ‘nhê. Nâ Yến tối ăm ‘nâi, drêng châ mâu kăn ƀô̆ Hnê mơhnhôk chiâk deăng ƀă ai tá khu ki hriăn plĕng dêi mơngế Nhuk hnê ‘na kih thuât, pêt tiô túa ki krúa lĕm, tiô túa hưh cơ dêi Nhuk, nâ hlo kơchâi ki mê dâi lĕm, krúa, tê châ yă chía kơnâ há:

“Pêi pêt, rak ngăn tro tiô tơdroăng pơkâ dêi Nhuk ga ôh tá pá. Ngin pro tiô kih thuât, chêh tối nhên tung hlá mơ-éa, ôh tá xôh pơkeăng hoă hok mê athế pê kía, toih vâ hbrâ mơdât oâ hdrong, pơreăng, rak vế plâi tô mât dâi lĕm”.

Khu pơkuâ ngăn pêi cheăng tơrŭm ‘na kơvâ pêi chiâk deăng dêi thôn Ngăm Mạc, cheăm Lãng Ngâm, tơring Gia Bình, kong pơlê Bắc Ninh cho môi tung mâu Khu pơkuâ ngăn pêi cheăng tơrŭm châ Tíu xiâm Hnê mơhnhôk tơnêi têa ƀă kơ koan Tơrŭm cheăng lâp plâi tơnêi kong têa Nhuk JICA tŏng kum vâ hnê mơhno, túa pêi chiâk deăng tiô túa ki krúa tiô pơkâ dêi kong têa Nhuk ƀă hơ’lêh tuăn tơmiât tiô tơdroăng hlê ƀă ‘na kơchơ mơdró tro tiô tơdroăng “pêt vâ tê”, hơ’lêh ăm tơdroăng “tê dêi tơmeăm ki tơná pêi pêt”.

Pôa Phan Duy Phượng, Kăn pơkuâ ngăn ‘na pêi cheăng tơrŭm thôn Ngăm Mạc, cheăm Lãng Ngâm, tơring Gia Bình, kong pơlê Bắc Ninh tối ăm ‘nâi, vâ hbrâ ăm kơchơ Têt Lo hơnăm nếo Giáp Thìn 2024, Khu pơkuâ ngăn ‘na pêi cheăng tơrŭm hiăng hbrâ tơmeăm khoăng châ troh 200 tâ̆n plâi krui ngeăm inâi Canh, vâ chê 300 tâ̆n kơchâi, plâi, pôm tŭm hdrê, tơkêa kô tơniăn, dâi lĕm tro tiô pơkâ VietGAP, ai tem ki vâ mơnhên xiâm kối ga:

“Hdrối nah, ngin xuân hiăng pêt kơchâi, plâi, pôm tŭm hdrê, la klêi ing JICA vêh troh akố mê pêi pro ga tơniăn tâ, tơtro tâ, ngin hiăng pêt mơjiâng hên, tơ’mô ƀă ôh tá tro oâ hdrong kâ ‘nhê, tơmeăm ki  mơ’no tê krúa lĕm, mâu khu ki tăng rôe vâi ôh tá bê tơmeăm vâ rôe, Têt hơnăm kố ngin bu mơ’no tê tơtro ƀă tơdroăng ki kal vâ tê ôh tá lối hên, vâ ga hnối tơniăn ăm mâu ngế ki rôe kâ dêi Khu pơkuâ ngăn pêi cheăng tơrŭm, xua kơchâi plâi pôm ngin cho krúa lĕm”.

A Khu pơkuâ ngăn pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng ƀă mơdró tơmeăm krúa Bạch Đằng, thôn Đại Uyên, cheăm Bạch Đằng, pơlê kong krâm Kinh Môn, kong pơlê Hải Dương, mâu kơdrum plâi rơgá klêa khêi ga châ pêt kân rơdâ xuân môi tiah a kơpong Peăng Hdroh. Plâi rơgá cho plâi ki châ kâ hên vâ pleăng a hâi Têt. Pôa Nguyễn Văn Thuấn, Kăn pơkuâ ngăn khu pêi cheăng tơrŭm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơdró tơmeăm krúa Bạch Đằng tối ăm ‘nâi, plâi rơgá a kong kố ga dâi lĕm, krúa, thăm nếo ối luâ tâ plâi rơgá ki pêt a peăng Hdroh:

“Pêt a rơnó ki ti xê rơnó xiâm ga, plâi chiâng xuân dâi, tê xuân châ yă kơnâ. Xuân chiâng vâ tối, tơdroăng ki tơbriât tê tơmeăm nôkố ga luâ tâ plâi rơgá peăng Hdroh. Ing peăng Hdroh tê troh a kố athế tâi to lâi hâi, tung pơla mê, plâi rơga peăng Kơnhŏng lôi tum a loăng, ki dâi ga lĕm tâ, châ tê hlối a mâu kơchơ peăng Kơnhŏng mê xuân châ tơbriât tê hên”.

Klêi kơ’nâi séa mơnhên ngăn mâu túa cheăng a kong pơlê Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, pôa Naoki Kayano, Ngế hriăn plĕng dêi JICA hiăng séa mơnhên ngăn khât tơdroăng ki veăng kơhnâ pêi pro dêi vâi krâ-nhŏng o kuăn  pơlê, mâu Khu pơkuâ ngăn ‘na pêi cheăng tơrŭm ƀă malối tơdroăng ki rơtế prôk, pêi pro dêi kơvâ ‘na chiâk deăng. Pôa tối tiah kố, roh Têt kố cho roh ki tơdroăng tê rôe hên ƀă xuân cho roh ki kuăn pơlê tê mơ’no dêi hên kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng. Mơngế ki pêi chiâk pêi deăng kal athế châ hlê plĕng mâu tơdroăng pơkâ ƀă tơdroăng pói vâ dêi hngêi kơchơ, tơkâ luâ mâu tơdroăng cheăng ki hnê mơhno tối. JICA koi pơtối pêi cheăng ƀă Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk deăng ƀă mâu Tíu xiâm hnê mơhnhôk cheăng dêi kong pơlê vâ tơkŭm po rêm tơdroăng cheăng ai tơdjâk môi tiah tơrŭm, tơdjêp, hôp, tơpui tơno lơ mâu hneăng tơpui ki mê cho vâ thăm mơdêk, mơnhông hên tâ nếo ‘na tơdroăng pêi chiâk pêi deăng a Việt Nam.

Tiô Kăn pơkuâ ngăn Tíu xiâm hnê mơhnhôk dêi tơnêi têa Lê Quốc Thanh tối, ing mâu tơdroăng ki ƀlêi chiâng a hneăng ki nếo, la ngiâ kố ah, Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk deăng Tơnêi têa ƀă Khu JICA pơtối po rơdâ tơ’nôm túa pêi pro kố ăm mâu Khu pơkuâ ngăn pêi cheăng tơrŭm ƀă vâi krâ-nhŏng o:

“La ngiâ kố ah, ngin kô rah xo tơ’nôm 50 Khu pơkuâ ngăn pêi cheăng tơrŭm nếo ƀă mơjiâng kơpong ki pêi chiâk pêi deăng ngin pơtối po rơdâ chiâng kơpong ki pêi cheăng kâ tơniăn. Ƀă tơmeăm ki ngin mơ’no tê ôh tá xê tiô roh, tiô rơnó, mê lalâi xuân ai, tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki ai tung plâ hơnăm”.

Têt cho roh ki kal châ tê mơ’no hên dêi kế tơmeăm xúa, dâi, kế kâ; malối cho mâu kơchâi, plâi, pôm krúa, tơniăn tro tiô tơdroăng pơkâ dêi Nhuk kô châ kơchơ kal vâ tăng rôe xo. Mâu Khu pơkuâ ngăn cheăng tơrŭm ngăn ‘na chiâk deăng tối ăm ‘nâi kô pơtối mơdêk tơdroăng pêi chiâk pêi deăng plâ hơnăm vâ ai tơmeăm tê mơ’no ăm kuăn pơlê ki kal vâ rôe tung plâ rơnó Têt ƀă to lâi khế hơnăm la ngiâ ah nếo.