Ing rôh veăng tung túa pơkâ pêt kơphế tiô troăng hưh cơ ai tíu ki tăng ‘nâi xiâm kối ƀă tơrŭm tiô ki kơnía xua kơvâ pêi chiâk deăng kong pơlê tơbleăng, pôa K’Long Ha Prăng, kuăn ngo K’Ho, a cheăm Lát, tơring Lạc Dương, kong pơlê Lâm Đồng ôh tá tô tuăn xếo ‘na tíu ki tê dêi kơphế hlo tơdroăng hơ’lêh dêi kong pơlê. Pôa ăm ‘nâi bu kal pêt tiô pơkâ kih thuât, rak tơniăn mâu tơdroăng ki pêt xua Khu pêi cheăng tơrŭm mơ’no mê kơphế dêi pin nếo tê châ yă kơnâ, châ xo liăn tâk hên tâ tug ƀăng tơnêi pêt tâng pơchông ƀă hdrối.

“Kơnôm ing hriâm tâp mê vâi krâ nhŏng o nếo ai tơdroăng hơ’lêh nếo tung pơla krí kơphế. Ki nhên bu chiâng krí to kơphế ki hiăng tum, krí mâu plâi ki dâi lĕm tiô pơkâ. Hdrối nah kơphế á pêi ôh tá tê ai yă, nôkố yă tê hiăng kơnâ, xua mê, kal athế pêi pro tro tơdroăng pơkâ dêi Khu pêi cheăng tơrŭm mơ’no. Á athế pêi dâi lĕm. Hdrối nah, ôh ti xê kơbố kơchuâ pêi kơphế mê athế tiah kố tiah mê, nôkố hiăng châ môi tiah kố á hâk vâ khât”.

Mơnhên kơphế cho ối tung mâu loăng pêt ki xiâm, inâi kơphế Arabica Lạc Dương ai hên tơdroăng ki hlâu, pơxúa vâ pêt, pakĭng mơhnhôk kuăn pơlê pêt tiô troăng hưh cơ ai tíu ki vâ tí tăng xiâm kối ƀă tơrŭm tiô troăng kơnía, kăn pơkuâ kong pơlê tíu kố ối thăm mơdêk pêt kơphế tiô troăng kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng lâp plâi tơnêi. Pôa Y Cường, môi rơpŏng pêt kơphế ki hiăng ton hơnăm hơnăm a cheăm Lát, tơring Lạc Dương ăm ‘nâi, veăng tung rôh hriâm pêt rak ngăn kơphế nếo hlê tơdroăng ki pêt môi tiah lâi kloăng kơphế nếo tê châ yă kơnâ.

“Inâi krá tơniăn apoăng á hmâng xuân tá hâi hlê nhên. Klêi kơ’nâi châ khu kăn pơkuâ tơbleăng nhên mê vâi krâ nhŏng o xuân ‘nâi nhên. Nếo hlê tơdroăng ki hía kong kô tơdjâk troh xơpá môi tiah lâi, mê gá tơdjâk troh yă tê kơphế. Tung mâu hơnăm hdrối nah châ hriâm, ăm ‘nâi ing peăng châu Âu kô ôh tá roê kơphế tíu ki lâi ki ai hía kong, xua mê vâi krâ nhŏng o tôu tiăn, vâi hlê ƀă hơ’lêh. Vâi krâ nhŏng o tơkŭm hơ’lêh ki dâi lĕm xuân môi tiah dâi lĕm dêi kloăng kơphế”.

Lâm Đồng ai lối 170 rơpâu ha kơphế, ƀăng tơnêi pêt ối má péa tung lâp tơnêi têa (kơ’nâi kong pơlê Dak Lak), ƀă kloăng kơphế châ 600 rơpâu tâ̆n tung môi hơnăm. Rơtế ƀă Lạc Dương, kong pơlê Lâm Đồng dế po rơdâ hên kơpong pêt kơphế ki lĕm pêt hên a mâu tơring Di Linh, Lâm Hà, Bảo Lâm, Đức Trọng ƀă Pơlê kong kơdrâm Đà Lạt. Ki kơnía dêi kơvâ pêt kơphế dế châ 60% kơvâ pêi chiâk deăng Lâm Đồng ƀă tăng cheăng pêi ăm lối hrĭng rơpâu ngế pêi cheăng.

Pôa Phạm S, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Lâm Đồng ăm ‘nâi, mâu pơkâ kơtăng khât tiô tơdroăng EU pơkâ tung pêt tơmeăm cho pôi tá ăm hía kong, athế ai xiâm kối, hmâ ƀă kong prâi tơnêi tơníu ƀă ai hnoăng cheăng pôu râng ƀă pơlê pơla. Kố cho troăng pơkâ pêt tơmeăm krá ton tối tơdjuôm, pêt kơphế tối krê ki kong pơlê Lâm Đồng dế tơmiât pêi.

“Têa vâ tôh tơniăn, rak ngăn loăng kơphế ôh tá xúa pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong, trếo pơkeăng, pêt krá tơniăn ƀă pêt ai hnoăng pôu râng ƀă kong prâi tơnêi tơníu. Bu kal pêi 4 tơdroăng kố hiăng pêi pro tro tơdroăng ki pêi chiâk deăng ôh tá ăm hía kong. Kong pơlê Lâm Đồng hiăng hbrâ rơnáu tŭm tơdroăng pêi tro ƀă kuăn pơlê ki pêi chiâk hiăng hlê plĕng ‘na tơdroăng ki pêt tơmeăm ôh tá ăm hía kong. Vâ pêi pro châ tơdroăng kố mê kong pơlê Lâm Đồng đi đo pơkâ tơdroăng ki kơnía lâp plâi tơnêi, mơnhên kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ôh tá tơdjâk ing tơdroăng hía kong vâ mơdêk tơdroăng tơxup ‘na ki kơnía tung lâp plâi tơnêi”.

Hơnăm 2023, kong pơlê Lâm Đồng hiăng tê châ 80.600 tâ̆n kơphế kloăng, châ lối 180 rơtuh dollars, tâk 9,1% ‘na ki kơnía tâng pơchông ƀă khế kố hơnăm hdrối. Vâ pơtối mơdêk ki kơnía ăm túa hdrê pêt kố, rơtế ƀă pơtối po rơdâ ƀăng tơnêi pêt kơphế châ hbru ăm chưng chih krá ton tiô mâu tơdroăng pơkâ tro lâp plâi tơnêi UTZ,4C, kong pơlê Lâm Đồng dế tơkŭm thăm mơdêk pêt kơphế tiô túa kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng lâp plâi tơnêi.

Ki kơnía pêt kơvâ kơphế Lâm Đồng dế châ 60% kơvâ pêi chiâk deăng dêi kong pơlê ƀă tăng cheăng pêi ăm lối hrĭng rơpâu ngế pêi cheăng. Nôkố, kong pơlê Lâm Đồng hiăng mơnhông châ 6 kơpong pêt kơphế lĕm ƀă pêt hên kum tơdroăng ki uâ mơdiê ƀă tê ngi kong têa ê a mâu tơring Di Linh, Lâm Hà, Bảo Lâm, Đức Trọng, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt ƀă tơring Lạc Dương ƀă tâi tâng ƀăng tơnêi pêt lối 100 rơpâu ha. Rơtế ƀă tơdroăng tơkŭm mâu troăng kih thuât pêt, kong pơlê Lâm Đồng dế tơtrŏng xúa kong ngê̆ klêi kơ’nâi krí, xúa tơdroăng kơdĭng on tơhrik tung têng kơ-óu kơphế.