VOV4.Xơ Đăng - Kong pơlê Kon Tum ai tâi tâng kơxô̆ pơ’leăng mâ mơngế 567 rơpâu ngế, tung mê ai lối 53% cho hdroâng kuăn ngo. Mâu hơnăm hdrối pêi pro tiô tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo rêm râ Đảng, mâu kăn, khu grup tung kong pơlê đi đo tối thế pơtối rak vế hnoăng cheăng ngế xiâm dêi kuăn pơlê mê nếo châ tơ-brê tung mơjiâng thôn pơlê nếo a kơpong hdroâng kuăn ngo.

Cheăm Đăk Trăm, tơring Đăk Tô, kong pơlê Kon Tum ai pơ’leăng mâ mơngế lối 5 rơpâu ngế mê vâi krâ nhŏng o hdroâng kuăn ngo Rơteăng châ lối 95%. Vâ pêi klêi mâu tơdroăng pơkâ tung mơjiâng thôn pơlê nếo, malối cho tơdroăng pơkâ ‘na pêi lo liăn, khu râ kăn Đảng, khu kăn pơkuâ ƀă mâu râ dêi cheăm mơnhên athế hơ’lêh túa tơmiât, túa pêi dêi vâi krâ nhŏng o. Pơxiâm mot tung hơnăm 2022 khu râ kăn Đảng ƀă khu kăn pơkuâ cheăm pơkâ khŏm mơ-eăm mơhnhôk kuăn pơlê hơ’lêh ƀăng tơnêi pêt pôm loăng ki hiăng ôh tá dâi lĕm chiâng pêt loăng vâ ví tơdroăng ki pro mơhrê tơnêi tơníu ƀă ‘na ki ton xŏn kuăn pơlê ai tơ’nôm môi iâ liăn pêi lo vâ hơ’lêh tơdroăng rêh ối.

Pôa Trung Đình Tuệ, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Đăk Trăm, ăm ‘nâi:

“Apoăng xuân trâm mâu tơdroăng ki xơpá mê cho tơdroăng ki hlê plĕng dêi kuăn pơlê. Má péa tung cheăm mê xuân tá ai rơpŏng, tá hâi ai túa pơkâ ai pêi lo liăn sap pêt kong. La klêi kơ’nâi châ rêm râ, mâu kơvâ cheăng tơrŭm hnê tối mơhnhôk, hnê mơhno, tơpui tối leăng mê ki hên kuăn pơlê xuân hiăng hlê ki tơƀrê ‘na cheăng kâ sap ing tơdroăng ki pêt kong a mâu tơnêi ki pêt pôm loăng ki ton hơnăm hiăng ôh tá lĕm xếo, tơnêi chúa lôi tê kơtê”.

Ngoh A Ngực (má 2 sap ing hơ’vá) hơ’lêh tơnêi pêt pôm loăng chiâng pêt kong

Sap ing tơdroăng ki mơdêk hnoăng cheăng khu tơrŭm dêi kuăn pơlê, hơnăm kố cheăm Đăk Trăm loi tơngah kô pêi klêi tơdroăng pơkâ pêt sap ing 120 – 140 ha kong ki Vi ƀan hnê ngăn tơring Đăk Tô pơcháu. ‘Na ki ton xŏn ƀăng tơnêi kong pêt kố cho ví tơdroăng ki pro mơhrê tơnêi tơníu. Pakĭng ƀăng tơnêi pêt ki u ối, kuăn pơlê kô kơhnâ tâ tung tơdroăng ki ‘no liăn mơdêk pêt, dâi lĕm vâ pêi pro châ tơƀrê cheăng a môi ƀăng tơnêi.

Djâ ngin lăm ngăn 15ha kong loăng pêt dêi 25 rơpŏng kuăn pơlê a pơlê Đăk Rô Gia, cheăm Đăk Trăm, ngoh A Ngực, kăn pơkuâ chi ƀô̆, ngế ki pơkuâ thôn ăm ‘nâi, krê rơpŏng ngoh ai 7 sào tơnêi, xua pêt pôm loăng hiăng ton hơnăm tơnêi chiâng ôh tá lĕm xếo rêm rôh lâk xo bu tê châ dâng 13 rơtuh liăn. Ƀă hiâm mơno ki djâ troăng ahdrối ngoh pơkâ hơ’lêh pêt bạch ang ƀă mơhnhôk kuăn pơlê rơtế pêi pro tiô.

“Á tối tơbleăng, mơhnhôk vâi krâ nhŏng o mâu rơpŏng hngêi ai tơnêi ki chúa lôi tê kơtê tơnêi ki ôh tá lĕm xếo mê hơ’lêh túa tơmiât túa pêi pêt loăng ton hơnăm. Ki xiâm cho vâ xut tah hrâ mơnguâ kơtiê mơdêk pêi lo liăn ăm rơpŏng hngêi hên tâ. Ai liăn cheăng ngân ton hơnăm”.

Kế tơmeăm sâm kơxái dêi mơngế Rơteăng a cheăm Măng Ri, tơring Tu Mrông

Kơnôm ing túa hơ’lêh tơmiât, túa pêi, mơdêk hnoăng cheăng khu tơrŭm dêi kuăn pơlê, tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo a kơpong hdroâng kuăn ngo kong pơlê Kon Tum ai hên tơdroăng ki tơ’lêi hlâu. Kuăn pơlê veăng kơhnâ tung mâu Khu pêi cheăng tơrŭm, Tôh tơrŭm pêt mơjiâng kế tơmeăm ƀă hên ki ê, ‘nâi xúa ki rơdêi ‘na tơnêi tơníu, hdrê loăng pêt, kuăn mơnăn tíu pin rêh ối vâ mơnhông cheăng kâ, mơdêk pêi lo liăn sap ing mê ai tơdroăng vâ veăng kum, veăng mơjiâng thôn pơlê nếo.

Ngoh A Đái, hdroâng kuăn ngo Rơteăng, kuăn pơlê cheăm Ngọc Yêu, tơring Tu Mrông ăm ‘nâi, ôh ti xê pêt to pôm loăng, pêt báu, pêt kơphế tíu hngíu, nôkố ngoh xuân môi tiah hên kuăn pơlê tung cheăm ối pêt tá tiu kong ƀă pêt tơ’nôm mâu loăng pơkeăng ki ê vâ pêi lo tơ’nôm liăn.

“Kơxái tiu kong mê hdrối nah pin xo loăng ki chiâng xêh mê nôkố vâi krâ nhŏng o mơdâ hdrê vâ pêt. Ai plâi kô ai liăn. Sâm Ngọc Linh tiô tối hdrối hơnăm kố á kô pêt môi sào”.

Kuăn pơlê cheăm Đăk Tờ Re, tơring Kon Rẫy pro troăng ƀê tong mot tung kuât

Sap ing tơdroăng ki pơkâ troăng dêi khu râ Đảng, khu kăn pơkuâ cheăm tơring, kuăn pơlê kơpong hdroâng kuăn ngo a kong pơlê Kon Tum, môi tiah mâu tơring Tu Mrông, Kon Plông, Đăk Tô veăng rế hía rế hên tâ tung mâu tơdroăng ki xoăng cheăng, tơdroăng ki xiâm mơjiâng thôn pơlê nếo. Nếo kơtăn kố tá hâi ton ôh tá ai kơbố tơmiât a mâu kơpong môi tiah Ngọc Yêu, Tê Xăng, Măng Ri dêi tơring Tu Mrông chiâng hlo to hơniâp ro dêi chêng koăng, tơdroăng ki kơhnhon xuâng tơdah tơmối ôm hyô. Mâu hdrê loăng, môi tiah: plâi măng râ kong, sâm kơxái, sơn trà, tơpăng pơlái chiâng kế kâ ki xiâm tê a hên siêu thĭ tung lâp tơnêi têa.

Tiô pôa Võ Trung Mạnh, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Tu Mrông, vâ châ mơjiâng thôn pơlê nếo, rêm to cheăm athế mơdêk châ hnoăng cheăng tơrŭm dêi kuăn pơlê xuân môi tiah mơnhên châ ki kơnía krá ton:

“Tơring Tu Mrông ƀă 28 rơpâu ngế tung mê ai 95% cho hdroâng kuăn ngo Rơteăng. Vâi krâ nhŏng o akố ối rak vế hên khôi túa lĕm tro cho tơniăn lĕm. Vâ mơnhông krá rơdêi tơdroăng ki má mơ’nui cho athế mơnhông pơkâ tâ tá tơdroăng, pơkeăng tơtro ƀă ôm hyô ƀă xúa mâu kế tơmeăm pá kơdâm loăng”.

Mơngế Rơteăng dế mơđah ton chêng koăng tơdah tơmối

Ki khât ăm hlo tung mâu hơnăm achê kố a kong pơlê Kon Tum, kơnôm ing tơdroăng ki hơ’lêh túa tơmiât túa pêi, mơdêk hnoăng cheăng tơkŭm dêi kuăn pơlê, tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo a kơpong hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê ai hên tơdroăng ki hơ’lêh. Troh nôkố kong pơlê Kon Tum hiăng ai 36 cheăm pêi klêi thôn pơlê nếo, mâu cheăm ki u ối châ sap ing 8 tơdroăng pơkâ tơngi klêng. Ai mâu tơring ki ‘nâ hiăng ai cheăm kơpong hdroâng kuăn ngo lơ a kơpong tíu tơkăng kong pêi klêi thôn pơlê nếo.

Tung 148 to kế tơmeăm OCOP châ sap ing 3 troh 5 to hơlŏng dêi kong pơlê ai hên kế tơmeăm châ mơjiâng pro tung mơjiâng thôn pơlê nếo a kơpong hdroâng kuăn ngo.

Khoa Điềm chêh

Katarina Nga tơplôu ƀă tơbleăng